چالش های متفاوت پزشکی در سال 2022؛ کرونا همچنان می تازد

نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ ویروس کرونا همچنان در سال ۲۰۲۲ میلادی نیز در تیتر نخست خبرهای سلامت قرار داشته و واکسن کرونا نیز همانند داروها همچنان پرخبر بودند. داروهایی که در برخی شرکت‌ها برای کووید ۱۹ ساخته شد نیز بخش مهمی از حوزه سلامت ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده بودند،اما کرونا همه چیز نبود.

به بهانه روزهای پایانی سال ۲۰۲۲ میلادی، نگاهی به رخدادهای بخش سلامت در جهان کردیم . آن‌چه در ادامه می‌خوانید، مرور برخی از مهمترین تحولات حوزه سلامت در سال ۲۰۲۲ میلادی در جهان است.

داستان واکسن‌های کرونا در ۲۰۲۲

از جمله موضوعاتی که درباره واکسن‌های کرونا می‌توان به این اشاره کرد این است که واکسن «جانسون اند جانسون» تا ۸۴ درصد در پیشگیری از بستری به علت کرونا در آفریقای جنوبی موثر بوده است.

در همان ژانویه ۲۰۲۲ بود که واکسن آکسفورد «آسترازنکا» یک ساله شد. این واکسن با حمایت مالی دولت بریتانیا ساخته شده و از جمله واکسن‌های خارجی بود که به کشور ما نیز وارد و تزریق شد. واکسن آسترازنکا از جمله واکسن‌هایی بود که به شدت با استقبال مردم ایران مواجه شد.

واکسن مدرنا نیز در آخرین روز ژانویه ۲۰۲۲ به صورت کامل از سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه گرفت. این در حالی بود که واکسن مدرنا برای ویروس کرونا در تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۰ مجوز مصرف اورژانسی گرفته بود. مدرنا پس از فایزر، دومین واکسن کرونا بود که از سازمان غذا و دارو، مجوز کامل گرفت.

همچنین برخی از واکسن‌ها در برخی کشورها نیز مورد تایید و تزریق قرار گرفت. به طور مثال واکسن «سینوفارم» در آفریقای جنوبی، واکسن «اسپوتنیک لایت» در هند مورد تایید و تزریق قرار گرفتند.

در جون (تیرماه) ۲۰۲۲ بود که سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز مصرف اورژانسی واکسن‌های کرونا شامل مدرنا و فایزر را برای کودکان ۶ ماه به بالا نیز صادر کرد.

در اواخر اکتبر(آبان ماه) ۲۰۲۲ بایدن «رییس جمهوری آمریکا» واکسن به روز شده کرونا برای سویه اومیکرون را تزریق کرد و از افراد سالمند خواست تا پایان اکتبر، این واکسن را تزریق کنند.

سویه اومیکرون

مقام‌های کره جنوبی در ژانویه(دی ۱۴۰۰) ۲۰۲۲ بود که اعلام کردند دو بیمار ۹۰ سال به بالا در این کشور به علت ابتلا به سویه اومیکرون فوت کردند. همزمان در ایران نیز اعلام شد که ابتلای قطعی به سویه جدید کرونا یا همان اومیکرون به سرعت در حال افزایش است و ظرف یک هفته از ۱۹۴ نفر به ۴۶۷ نفر رسید. در عین حال مسئولان وزارت بهداشت کشورمان در ۱۹ دی ماه ۱۴۰۰ گفتند که بین دو تا سه هفته بعد با موج اومیکرون مواجه می‌شویم. این در حالی بود که اواخر ژانویه ۲۰۲۲ بالاخره اومیکرون در ایران نیز سویه غالب کرونا شد.

مقام‌های کره جنوبی در ژانویه ۲۰۲۲ بود که اعلام کردند دو بیمار ۹۰ سال به بالا در این کشور به علت ابتلا به سویه اومیکرون فوت کردند. همزمان در ایران نیز اعلام شد که ابتلای قطعی به سویه جدید کرونا یا همان اومیکرون به سرعت در حال افزایش است و ظرف یک هفته از ۱۹۴ نفر به ۴۶۷ نفر رسیدهمان روزهای ابتدایی ۲۰۲۲ بود که ابتلای انفجاری به اومیکرون در هند هم آغاز شد. از طرفی برخی تحقیقات در آن زمان می‌گفتند که اومیکرون در دور زدن ایمنی افراد واکسینه شده، بهتر از سویه دلتا عمل می‌کند.

با این حال، مقامات سازمان جهانی بهداشت می‌گفتند که سویه اومیکرون ویروس کرونا بر دستگاه تنفسی فوقانی تاثیر می‌گذارد و علائم خفیف‌تری نسبت به سویه‌های قبل دارد. گفته شده بود که اومیکرون برخلاف سویه‌های قبلی که به شدت ریه را درگیر می‌کردند، این طور نخواهد بود.

بیل گیتس «بنیان گذار مایکروسافت» در همان ژانویه ۲۰۲۲ در رشته توییتی نوشته بود: همان طور که کشورها موج اومیکرون را تجربه می‌کنند، سیستم‌های بهداشتی نیز به چالش کشیده می‌شوند. اغلب موارد شدید، افراد واکسینه نشده خواهند بود. زمانی که اومیکرون در یک کشور شایع شود و سپس فروکش کند، بقیه سال باید موارد بسیار کمتری را ببینیم. این گونه کووید ۱۹ و درمان آن بیشتر شبیه آنفولانزای فصلی خواهد شد. شیوع یک واریانت مسری‌تر نسبت به اومیکرون محتمل نیست اگرچه ما در طول این همه‌گیری بارها شگفت‌زده شده‌ایم. اومیکرون حداقل برای سال آینده مصونیت زیادی ایجاد خواهد کرد.

اواخر آوریل(اردیبهشت ۱۴۰۱) ۲۰۲۲ بود که موج اومیکرون در جهان کاهش یافت و سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که موارد جدید ابتلا به کرونا در همه مناطق جهان کاهش پیدا کرده است.

تایید پکسلووید و مولنوپیراویر در کشورهای مختلف

یکی از داروهایی که در ایالات متحده آمریکا برای کووید ۱۹ در شرکت فایزر ساخته شد، داروی خوراکی «پکسلووید» بود. دارویی که در ژانویه ۲۰۲۲ در بریتانیا نیز تاییدیه گرفت. البته رگولاتور دارویی در بریتانیا اعلام کرده بود که پکسلووید زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که در مراحل اولیه ابتلا به کرونا و در ۵ روز نخست بروز علائم مصرف شود.

کشورهایی مانند بحرین هم در ابتدای سال میلادی اعلام کرده بودند که مصرف اورژانسی این دارو برای افراد بالای ۱۸ سال مورد تایید است. ژاپن و چین نیز در فوریه (اسفند۱۴۰۰) ۲۰۲۲ اعلام کردند که پکسلووید را تایید کرده‌اند.

در ژانویه۲۰۲۲ دولت آمریکا توافق کرد که ۱۰ میلیون دوره دیگر از داروی خوراکی پکسلووید را از شرکت فایزر خریداری کند.

در اواخر ژانویه ۲۰۲۲ (بهمن ۱۴۰۰) بود که «آژانس دارو اروپا»، استفاده از پکسلووید را برای درمان بزرگسالان در خطر بیماری شدید توصیه و اعلام کرد که داروها دومین خط دفاع در برابر کرونا پس از واکسن هستند و پکسلووید نخستین داروی ضد ویروس کرونا در سبد اتحادیه اروپا است

سرانجام در اواخر ژانویه ۲۰۲۲ بود که «آژانس دارو اروپا»، استفاده از پکسلووید را برای درمان بزرگسالان در خطر بیماری شدید توصیه و اعلام کرد که داروها دومین خط دفاع در برابر کرونا پس از واکسن هستند و پکسلووید نخستین داروی ضد ویروس کرونا در سبد اتحادیه اروپا است

بریتانیا پیش از این، داروی خوراکی «مولنوپیراویر» ساخت شرکت «مرک» را نیز تایید کرده بود. این دارو همچنین در هندوستان هم مورد تایید قرار گرفت، اما چندی بعد اعلام شد که به دلیل برخی نگرانی‌های ایمنی عمده، این دارو را به پروتکل ملی خود برای درمان کرونا اضافه نکرده است. آژانس غذا و داروی اندونزی هم اعلام کرد که مولنوپیراویر را برای مصرف اورژانسی تایید کرده است.

حرکت پرشتاب هند برای هاب جهانی داروهای ضد ویروس

هنوز چند ماه از سال نگذشته بود که رسانه ها گزارش دادند، هند در حال تبدیل شدن به هاب جهانی برای تولید داروهای عمومی ضد ویروس کرونا بود.

آژانس آمریکایی «فیچ سولوشنز» در همان ژانویه ۲۰۲۲ اعلام کرده بود که کنترل کننده بازار دارویی هند به چند شرکت داروسازی در این کشور برای تولید و بازاریابی فرم ژنریک داروی مولنوپیراویر مجوز داده است.

توصیه به کاهش قرنطینه کرونایی

مقام‌های بهداشتی در ایالات متحده آمریکا در ژانویه ۲۰۲۲ اعلام کردند که دوره قرنطینه برای آمریکایی‌های مبتلا به نوع بدون علامت ویروس کرونا می‌تواند از ۱۰ به ۵ روز کاهش پیدا کند. همچنین افراد واکسینه نشده که در مواجهه با کرونا قرار دارند، باید یک دوره ۵ روزه به قرنطینه بروند. همچنین گفته شد که در این کشور، افرادی که دز تقویتی واکسن کرونا را تزریق کردند، در صورت مواجهه با ویروس کرونا نیازی به قرنطینه ندارند و فقط باید ۱۰ روز ماسک بزنند.

آنتونی فائوچی «مشاور پزشکی کاخ سفید» در این زمینه گفته بود: کاهش زمان قرنطینه بیماران بدون علامت کرونا، به مردم کمک می‌کند تا ضمن رعایت اقدامات احتیاطی، زودتر به مدارس یا محل کار خود برگردند.

این دوره در کشور فرانسه نیز از ۱۰ به ۷ روز کاهش یافت و هدف این کشور نیز همانند آمریکا، پیشگیری از اختلال در فعالیت صنایع به دلیل کمبود نیروی انسانی عنوان شده بود.

کاهش محدودیت‌های اجتماعی کرونا

کاهش محدودیت‌های کرونایی نیز موضوع دیگری بود که در فوریه ۲۰۲۲ کلید خورد و دانمارک به عنوان نخستین کشور اروپایی، این محدودیت‌ها را برداشت و اعلام کرد ویروس کرونا دیگر به عنوان یک بیماری بحرانی برای جامعه در نظر گرفته نمی‌شود.
دانمارک در سال ۲۰۲۲ به عنوان نخستین کشور اروپایی، محدودیت‌ها را برداشت و اعلام کرد ویروس کرونا دیگر به عنوان یک بیماری بحرانی برای جامعه در نظر گرفته نمی‌شود

سوئد نیز با وجود رکوردشکنی موارد ابتلا به کرونا، تصمیم گرفت که محدودیت‌های کرونایی را بردارد. نخست وزیر این کشور گفت اکنون زمان بازگشایی دوباره سوئد است.

کشورهایی مانند نروژ، امارات متحده عربی، کویت، کانادا، سوئیس، آلمان، پرتغال، اسلواکی نیز در این مسیر گام برداشتند و محدودیت‌های کرونایی را کاهش دادند.

با این حال، سازمان جهانی بهداشت معتقد بود که این محدودیت‌ها باید با احتیاط برداشته شوند. «ماریا ون کرکوف» «رییس تیم فنی سازمان جهانی بهداشت در این زمینه در دوم فوریه۲۰۲۲ (بهمن ۱۴۰۰) گفته بود: هنوز کشورهای زیادی هستند که پوشش واکسیناسیون در جمعیت آسیب پذیر آنها کم است. بنابراین اکنون زمان برداشتن همه محدودیت‌ها به صورت یکباره نیست. باید گام به گام و تدریجی عمل کرد، چون کرونا کاملا پویا است.

پیش بینی‌های کرونایی

کارشناسان سازمان جهانی بهداشت در ابتدای سال ۲۰۲۲ گفته بودند که فاز حاد پاندمی کرونا در همین سال به اتمام می‌رسد، اما ویروس کرونا ناپدید نخواهد شد. این پیش بینی تا حدی درست بود، اما در روزهای پایانی سال میلادی می‌بینیم که کرونا در برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی و جنوب شرق آسیا باز هم در حال طغیان و بروز موج‌های جدید است.

کارشناسان سازمان جهانی بهداشت در ابتدای سال ۲۰۲۲ گفته بودند که فاز حاد پاندمی کرونا در همین سال به اتمام می‌رسد، اما ویروس کرونا ناپدید نخواهد شدماه می ۲۰۲۲(خرداد ۱۴۰۱) بود که مسئولان کره شمالی اعلام کردند بالاخره ویروس کرونا به این کشور نیز رسیده است. تقریبا از ابتدای همه گیری کرونا تا ماه می، هیچ مورد از ابتلا به ویروس کرونا در کره شمالی شناسایی نشده بود. به مرور موارد ابتلا و فوتی‌های کرونا در کره شمالی نیز افزایش یافت، اما تا آن زمان پیونگ یانگ قصد واکسیناسیون علیه ویروس کرونا در این کشور نداشت.

سپتامبر ۲۰۲۲(شهریور) بود که رییس سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که جهان هرگز در موقعیت بهتری نسبت به وضعیت کنونی برای پایان دادن پاندمی کووید ۱۹ قرار نداشته است. ولی هنوز در مرحله پایان کرونا نیستیم.

همچنین این سازمان در اواخر اکتبر ۲۰۲۲ (آبان) اعلام کرد که کووید ۱۹ همچنان یک وضعیت اضطراری جهانی است و اگرچه تصور عمومی این است که پاندمی کرونا در برخی نقاط جهان به پایان رسیده، اما این پاندمی همچنان بر سلامت جمعیت جهان تاثیر نامطلوب و قوی دارد.

ماجرای کووید صفر در چین

اجرای قوانین سخت گیرانه و افراطی برای سیاست کووید صفر در چین در نوامبر ۲۰۲۲ خبرساز شد. حزب کمونیست چین در ماه نوامبر و به دنبال مرگ یک پسربچه سه ساله به دلیل فقدان خدمت رسانی به موقع از سوی کارکنان بهداشتی، قول داد که از ارائه کمک‌های اضطراری به افراد در قرنطینه جلوگیری نشود.

پس از این اتفاق بود که یک دختر بچه چهار ماهه پس از استفراغ و اسهال و در حالی‌که در قرنطینه در هتلی در مرکز شهر ژنگژو بود، جان باخت. گفته شده که ۱۱ ساعت طول کشید تا پدر این کودک بتواند کمک بگیرد، زیرا اورژانس به این بهانه کودک به اندازه کافی بیمار نیست و آزمایش کرونا پدرش هم مثبت است، از ارائه به موقع خدمات به او خودداری کرده است.

اواخر نوامبر ۲۰۲۲ (آبان ماه) بود که تظاهرات بی سابقه در چین نسبت به قرنطینه‌های سفت و سخت کرونایی رخ داد. مردم چین از وضعیت قرنطینه‌ها به شدت عصبانی شده و در شهرهای مختلف، اعتراضاتی برگزار کردند. کمیسیون ملی بهداشت چین در اواخر نوامبر اعلام کرد افزایش واکسیناسیون افراد ۸۰ سال به بالا را هدف قرار داده و فاصله بین واکسیناسیون اولیه و دزهای تقویتی برای سالمندان به سه ماه کاهش می‌یابد.

اوایل دسامبر ۲۰۲۲(دی ماه) اعلام شد که محدودیت‌های ضد کرونا در شهرهایی از چین کاهش یافته است. دولت چین در تلاش بود که خشم عمومی را نسبت به اقدامات بسیار سخت گیرانه کرونایی کاهش داده و از اعتراضات جلوگیری کند.

همچنین اواسط دسامبر بود که چین یک اپلیکیشن موبایل را که تحرکات مردم را در طول پاندمی کرونا ردیابی می‌کرد، غیرفعال کرد. این اپلیکیشن ملی که سه سال از راه‌اندازی آن می‌گذشت، آفلاین شد. این اپلیکیشن که از سیگنال‌های موبایل برای ردیابی این‌که آیا فردی به منطقه‌ای پرخطر سفر کرده یا خیر استفاده می‌کرد، بخشی مرکزی در سیاست کووید صفر چین بود.

از نیمه دسامبر(دی ماه)، تعداد بیماران کرونا در چین افزایش پیدا کرد و مراجعه به بیمارستان‌ها نیز زیاد شد. کارشناسان و اپیدمیولوژیست‌ها در چین می‌گویند که موج کنونی کرونا در این کشور احتمالا تا اواسط ژانویه ۲۰۲۳(بهمن ماه) ادامه پیدا خواهد کرد.

فراموشی فراموش نمی‌شود

بر اساس نتایج تحقیقاتی که در ژانویه ۲۰۲۲ منتشر شد، تعداد افراد مبتلا به دمانس در جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۱۵۳ میلیون نفر می‌رسد. گفته شد که سه برابر شدن این بیماران با عوامل خطری مانند چاقی، دیابت، تحصیلات پایین و سیگار مرتبط است.

تعداد افراد مبتلا به دمانس یا زوال عقل در جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۱۵۳ میلیون نفرمحققان در آن زمان گفتند که بهبود دسترسی به آموزش می‌تواند افزایش بیماران دمانس را تا ۲۰۵۰ تا حدود ۶.۲ میلیون نفر کمتر کند.

درمان یک زن مبتلا به ایدز با پیوند سلول‌های بنیادی

خبر مهم دیگری که در فوریه ۲۰۲۲ منتشر شد، درمان یک زن مبتلا به ایدز با پیوند سلول‌های بنیادی بود. این بیمار آمریکایی پس از دریافت پیوند سلول‌های بنیادی از اهداکننده‌ای که به طور طبیعی در برابر ویروس عامل بیماری ایدز مقاوم بوده، به نخستین زن و سومین فرد در جهان تبدیل شد که ابتلای او به HIV به طور قطعی درمان شده است.

خبر مهم دیگری که در فوریه ۲۰۲۲ منتشر شد، درمان یک زن مبتلا به ایدز با پیوند سلول‌های بنیادی بوددو مورد قبلی درمان قطعی HIV در دو مرد انجام شده بود که سلول‌های بنیادی بالغ را که بیشتر در پیوندهای مغز استخوان استفاده می‌شوند دریافت کرده بودند.

حمله روسیه به اوکراین ؛ اعتراض پزشکان و داروسازان

پس از حمله روسیه به اوکراین، هزاران پزشک روس و کارکنان بخش بهداشت و درمان با امضای نامه‌ای سرگشاده خطاب به پوتین، خواستار توقف دشمنی و خصومت علیه اوکراین شدند. پزشکان، پرستاران و امدادگران در این نامه گفتند که به شدت با اقدامات نظامی در اوکراین مخالف هستند.

از طرفی صف مردم اوکراین جلوی داروخانه‌ها در پایتخت این کشور نیز خبرساز شد. حتی برخی شرکت‌های داروسازی مستقر در اوکراین اعلام کردند که حملات روسیه، دسترسی به انبار اصلی داروها را قطع کرده است.

همچنین سخنگوی سازمان جهانی بهداشت در مارس ۲۰۲۲(فروردین ۱۴۰۱) گفته بود: تلاش‌های معمول ایمن‌سازی و کنترل شیوع فلج اطفال در اوکراین به دلیل درگیری‌ها به حالت تعلیق درآمده است. گزارش‌هایی دریافت کردیم مبنی بر این‌که واکسیناسیون کرونا نیز در بسیاری از مناطق اوکراین متوقف شده است.

در عین حال بسیاری از شرکت‌های داروسازی فعالیت خود در روسیه را متوقف و اعلام کردند که در این کشور سرمایه گذاری نخواهند کرد.

آبله میمون

اواخر ماه می ۲۰۲۲ (اردیبهشت سال جاری)بود که ویروس آبله میمون خبرساز شد. موارد ابتلا به این ویروس در اروپا و آمریکا گزارش شده بود. کشورهایی مانند پرتغال، کانادا، استرالیا، اسپانیا، آلمان، بلژیک، بریتانیا، ایتالیا و فرانسه نیز نخستین موارد ابتلا به آبله میمون را در آن زمان گزارش کرده بودند.

آبله میمون یک بیماری ویروسی خفیف است که با علائمی مانند تب و بثورات پوستی آشکار می‌شود. سویه کنگو و آفریقای غربی از انواع این بیماری هستند که سویه کنگو تا ۱۰ درصد مرگ و میر و سویه آفریقای غربی تا یک درصد فوتی دارد.

اواخر ماه می ۲۰۲۲ بود که سازمان جهانی بهداشت نشست اضطراری درباره این بیماری برگزار و اعلام کرد که آبله میمون مانند کرونا به راحتی گسترش نمی‌یابد و دانشمندان انتظار ندارند این شیوع به یک پاندمی مانند کووید ۱۹ تبدیل شود.

سرانجام در اواخر ماه جولای ۲۰۲۲ (تیرماه سال جاری) بود که سازمان جهانی بهداشت، شیوع سریع آبله میمون را نشان دهنده یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی دانست.
در اواخر ماه جولای ۲۰۲۲ (تیرماه سال جاری) بود که سازمان جهانی بهداشت، شیوع سریع آبله میمون را نشان دهنده یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی دانستدر روزهایی که روابط عمومی وزارت بهداشت با تغییر و تحول مواجه شده و هر روز ابتلا به آبله میمون در کشور تکذیب می‌شد و از طرفی کارشناسان درباره کمبودهای دارویی در کشورمان هشدار می‌دادند و طرح دارویار در کشور آغاز شده بود، بالاخره در نیمه آگوست۲۰۲۲ (مرداد ماه ) وزارت بهداشت اعلام کرد که یک مورد ابتلا به ویروس آبله میمون را در ایران شناسایی کرده است.

اوایل نوامبر ۲۰۲۲ (آبان ماه) بود که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد بیماری آبله میمون همچنان یک وضعیت اضطراری بهداشتی در جهان است. وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی، بالاترین سطح هشدار سازمان جهانی بهداشت است.

افزایش ابتلا به آنفلوآنزا در جهان

ماه نوامبر ۲۰۲۲ (آبان ۱۴۰۱) با افزایش موارد ابتلا به ویروس آنفلوآنزا در جهان همراه بود. مقام‌های بهداشتی آمریکا اعلام کردند که افزایش ابتلا به آنفلوآنزا در پاییز زودتر از سال‌های قبل اتفاق افتاده است. همچنین گفته شد که در سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه در سال قبل، ۵ میلیون دز کمتر واکسن آنفلوآنزا به بزرگسالان آمریکایی تزریق شده است. در عین حال موارد ابتلا به آنفلوآنزا در ایران نیز افزایش پیدا کرد و این در حالی بود که پیش بینی درستی دراین زمینه انجام نشده بود.