موج هشتم کرونا در کشور روی مدار مردم واکسن نزده می چرخد

نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ بر اساس گزارش‌های اخیر وزارت بهداشت البته ظاهرا هنوز پای این زیر سویه به ایران نرسیده اگرچه که ضعف سیستم بیماریابی که آفت سه سال اخیر در روند مقابله با ویروس کرونا در کشور بوده و به دفعات، اپیدمیولوژیست‌ها را به انتقاد از نقص‌های فنی تاثیرگذار در کنترل گردش ویروس واداشته، ممکن است این‌بار هم در شناسایی مبتلایانی که به زیر سویه جدید آلوده شده‌اند تاخیر و تعلل ایجاد کند.

نگرانی اپیدمیولوژیست‌های کشور بابت نقص‌های بیماریابی در این برهه خاص از آن روست که طبق اعلام نهادهای بین‌المللی و تحلیل ویژگی‌های این زیر سویه، ایمنی‌گریزی XBB حتی در مقایسه با سویه مادر (امیکرون) بسیار بالاتر است و فعلا تنها راه مصونیت در مقابل ابتلا به هر زیر گونه از سویه‌های کرونا، واکسیناسیون است که آمار تجمیعی واکسیناسیون در کشور، به خصوص آمار دو ماهه اخیر که با اعتراضات و نارضایتی‌های مردمی همزمان شده، امیدوارکننده نیست و مجموع آمار تزریق دوز اول و دوم واکسن کرونا، فاصله قابل‌توجهی با تعداد جمعیت هدف دارد.

به استناد گزارش‌های وزارت بهداشت از آمار تجمیعی واکسیناسیون در فاصله هفته اول آذر تا روز گذشته، تا روز 6 دی ماه، مجموع واکسن‌های تزریق شده در نوبت اول، ۶۵ میلیون و ۱۵۰ هزار و ۸۵۲ دوز بوده و در فاصله هفته اول آذر تا 6 دی ماه، فقط 429 نفر برای تزریق نوبت اول واکسن مراجعه کرده‌اند. وضعیت آمار تزریق نوبت دوم هم بهتر از دوز اول نیست و در واقع، تابعی از دوز اول است، چراکه طبق گزارش وزارت بهداشت، تا 6 دی ماه، ۵۸ میلیون و ۵۶۱ هزار و ۹۵۸ نفر بابت تزریق دوز دوم مراجعه کرده‌اند که آمار تزریق جدید دوز دوم واکسن در فاصله هفته اول آذر تا دیروز فقط 223 نفر بوده است.

مجموع جمعیت مشمول دریافت دوز اول واکسن کووید 19، غیر از جمعیت کمتر از 5 سال کشور، رقمی بیش از 75 میلیون نفر است درحالی که به استناد آمار واکسیناسیون، همچنان بیش از 10 میلیون نفر از جمعیت کشور حتی دوز اول واکسن را هم دریافت نکرده‌اند و متعاقب این اختلاف، آمار دوز دوم و سوم هم فاصله قابل‌توجهی با تعداد جمعیت مشمول واکسیناسیون دارد.

اما در این میان، آمارهای ابتلا در کشور چه حکایتی دارد؟ به سبب ضعیف شدن ویروس امیکرون که خاصیت این سویه بوده، آمار ابتلا و متعاقب آن، فوت بیماران هم کاهش قابل‌توجهی داشته چنان‌که به استناد گزارش رسمی وزارت بهداشت، در شبانه‌روز 6 تا 7 دی ماه، ۶۰ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شدند و آمار فوتی‌ها در این شبانه‌روز صفر بوده است.

به استناد گزارش‌های تجمیعی وزارت بهداشت، تا روز ۷ دی ماه، مجموع مبتلایان کووید ۱۹ در کشور به ۷ میلیون و ۵۶۰ هزار و ۹۴۷ نفر و مجموع فوتی‌های این بیماری ویروسی به ۱۴۴ هزار و ۶۷۷ نفر رسیده که در مقایسه با آمار ابتلا و فوت مدت مشابه آذر ماه، طی 30 روز گذشته 1358 مبتلای جدید به جمع بیماران کووید 19 در کشور اضافه شده و تعداد فوتی‌های کرونا در ایران هم در این بازه زمانی 30 روزه، 44 نفر بوده است.

کاهش مراجعات واکسیناسیون در ایران، با وجود شیوع فراگیر زیر سویه جدید امیکرون در جهان و واقعیت انکارناپذیر آغاز موج هشتم بیماری در کشور در آینده‌ای نه چندان دور درحالی که طبق نظر متخصصان اپیدمیولوژی، اکنون خاصیت مصون‌سازی دوزهای اول و دوم تزریق شده هم به انتها رسیده، یک نگرانی جدی است و البته به نظر می‌رسد که کاهش اقبال واکسن نزده‌ها به مراجعه برای مصون‌سازی یا امتناع جمعیتی که فقط دوز اول واکسن را دریافت کرده‌اند به تکمیل واکسیناسیون، با رخدادهای سه ماهه اخیر و نارضایتی‌های گسترده از رفتارهای سیاسی دولت و تاثیرپذیری گسترده از ضعف شدید مدیریت اقتصادی کشور بی‌ارتباط نیست.

زیر سویه جدید امیکرون چیست؟

سه سال بعد از آغاز شیوع جهانی کووید 19، بیمارستان‌های کشور باز هم دستور آماده‌باش دریافت کرده‌اند. سعید کریمی؛ معاون درمان وزارت بهداشت خبر داده که بیمارستان‌ها برای مواجهه با موج جدید کرونا آماده‌باش هستند و هشدار داده که ترددهای مرزی، حتما سبب ورود موج هشتم بیماری به کشور خواهد شد و گفته: «شاهد انتشار اخباری هستیم که سویه جدید واکسن گریز است.»

شیوع سویه جدید XBB از ابتدای امسال در رسانه‌های خارجی مورد هشدار قرار گرفت و فروردین ماه امسال، اعلام شد که زیر سویه جدید امیکرون، اولین‌بار در ماه ژانویه در بریتانیا مشاهده شده و به دلیل قدرت سرایت‌پذیری بالا، موارد جدیدی هم با گذشت کمتر از سه ماه، در کشورهای هند و تایلند شناسایی شده است. بنا به اعلام رسانه‌های خارجی و به نقل از سازمان جهانی بهداشت، زیر سویه XBB ترکیبی از دو زیر سویه دیگر امیکرون بوده و سرایت‌پذیری آن تا 10درصد بیش از دو زیر سویه BA1 و BA2 است.

طبق تعریف متخصصان، این ترکیب دو زیر سویه، نتیجه همزمانی ابتلای یک بیمار به دو سویه ویروس است که البته در ایران هم تجربه مشابه داشته چنان‌که نیمه دوم پارسال وقتی سویه امیکرون در ایران شیوع پیدا کرد، بسیاری از اپیدمیولوژیست‌ها متفق بودند که بیمارانی در کشور هستند که علائمی از سویه دلتا دارند اما به دلیل فقدان کیت تشخیصی امیکرون در ابتدای شیوع این سویه، نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد که نوع ابتلای این بیماران، صرفا مواجهه با سویه دلتا باشد بلکه ممکن است همزمان به دو سویه دلتا و امیکرون مبتلا شده باشند.

سید جلیل موسوی؛ متخصص بیماری‌های عفونی در توضیح ویژگی‌های زیر سویه جدید امیکرون، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفته است: «سویه‌های جدید در حال چرخش در دنیا BQ۱,BQ۱.۱ و XBB است که همگی زیر شاخه امیکرون هستند، سویه‌های جدید بیشتر در دستگاه تنفسی فوقانی و دستگاه گوارشی علایم را بروز می‌دهد گرچه بیماری کرونا یک بیماری سیستمیک است اما دستگاه‌ها و اعضای مختلف بدن را می‌تواند درگیر کند.

علایم و نشانه‌های سویه جدید شامل تب و لرز، گرفتگی صدا، گلودرد و سرفه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی، سردرد و بدن درد، درد عضلانی، اسهال، تهوع و بی‌اشتهایی است و سرعت انتشار و انتقال بالا، شدت و حدت بیماری نسبتا خفیف از ویژگی‌های سویه جدید است.

در این سویه درمان‌های آنتی بادی مونوکلونال تقریبا اثری ندارند علاوه بر آنکه احتمال دور زدن سیستم ایمنی بیشتر است. اگرچه اثربخشی واکسن در سویه‌های جدید کمتر است اما همچنان بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه پیشگیری همان واکسیناسیون است که در واقع عمده کارکرد آن، کاستن از شدت بیماری، کاستن از میزان بستری و مرگ است علاوه بر آنکه رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی به ویژه زدن ماسک در مکان‌های شلوغ همچنان توصیه می‌شود.»

مسوولان وزارت بهداشت می‌گویند که زیر سویه XBB هنوز به ایران نرسیده و هفته گذشته اعلام شد که اکنون آمار ابتلای کرونا در کشور به پایین‌ترین حد خود رسیده و بررسی تخصصی علائم مبتلایانی که دچار آبریزش بینی، سرفه و مشکلات تنفسی هستند، نشان داده که حداکثر، 5درصد مبتلایانی با علائم شبیه ابتلای کووید 19، موارد کرونا هستند و باقی مبتلایان، درگیر آنفلوآنزا و سرماخوردگی فصلی شده‌اند ضمن آنکه به دلیل تداوم آلودگی هوا به خصوص در کلان‌شهرها، تعداد زیادی هم به دلیل حساسیت ریوی، دچار مسمومیت تنفسی با آلاینده‌هایی همچون دی اکسید گوگرد شده‌اند.

نگاهی به جدول روزانه وبسایت WORLDMETERS که آمار لحظه‌ای از میزان ابتلا، فوت و بهبودی کرونا در تمام کشورهای جهان منتشر می‌کند، نشان می‌دهد که ایران بابت آمار تعداد کل مبتلایان، در ردیف 18 جدول جهانی قرار گرفته و درحالی که تا عصر دیروز، تعداد کل مبتلایان کرونا در جهان به بیش از 663 میلیون و تعداد کل فوتی‌ها به بیش از 6 میلیون و 680 هزار نفر رسید، امریکا، هند، فرانسه، آلمان، برزیل، کره‌جنوبی، ژاپن، ایتالیا، انگلیس و روسیه، 10 کشوری هستند که بیشترین تعداد ابتلای کرونا را تا عصر دیروز ثبت کرده‌اند.