اگزما در نوزادان یک بیماری پوستی شایع است که باعث خشکی، برآمدگی و خارش پوست نوزاد می‌شود. محققان علت دقیق ایجاد اگزمای نوزادان را نمی‌دانند، اما معتقدند عوامل ژنتیکی و محرک‌های محیطی هر دو در ابتلا به اگزما نقش دارند. پزشکان این بیماری را با داروهای کورتیکواستروئیدی از جمله کرم‌ها، لوسیون‌ها و نرم‌کننده‌ها درمان می‌کنند.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ برای جلوگیری از عود مجدد بیماری، باید نوزاد از هر محرک بالقوه‌ای که اگزما را تشدید می‌کند به دور باشد. علائم اگزما با علائم سایر بیماری‌ها، مانند آسم، آلرژی‌های غذایی و رینیت آلرژیک همپوشانی دارند.
در نتیجه مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا نوزاد درمان مناسب را دریافت کند. متخصص اطفال می‌تواند اگزما نوزاد را تشخیص داده و درمان کند. اگر کودک شما علائم مکرر یا شدید داشته باشد، متخصص اطفال ممکن است توصیه کند به یک متخصص پوست مراجعه کنید. در این مقاله از مجله دکتردکتر به توضیح کامل اگزما نوزادان، علائم و راه‌های درمان می‌پردازیم.
اگزما نوزادان چیست؟
دانشمندان بر این باورند که اگزما نوزادان ناشی از یک اختلال عملکرد سیستم ایمنی است که بر سد پوستی و توانایی آن در حفظ رطوبت تأثیر می‌گذارد. بنابراین اگزما یک اصطلاح عمومی برای توصیف تعدادی از بیماری‌های التهابی پوست است. برای بسیاری از مردم، “اگزما” و “درماتیت آتوپیک” به یک معنا هستند.
همراه با خارش پوست، اگزما می‌تواند آلرژی‌های شدیدتری ایجاد کند زیرا با تضعیف سیستم ایمنی باعث بروز تاول می‌شود و موانع پوستی را که از بیماری‌های پوستی محافظت می‌کند، از بین می‌برد. خوشبختانه، هم علائم خفیف و هم شدیدتر اگزما در نوزادان و کودکان نوپا قابل پیشگیری و درمان است.
انواع اگزما در نوزادان
انواع مختلفی از اگزما وجود دارد؛ شایع‌ترین انواع اگزما که نوزادان و کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهند درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی، اگزمای دیسیدروتیک و درماتیت سبورئیک (این بیماری در نوزادان به عنوان کلاهک گهواره‌ای نیز شناخته می‌شود) هستند. اگزما، به ویژه در نوع درماتیت آتوپیک، اغلب در شش ماهه تا پنج سال اول زندگی کودک ظاهر می‌شود. این بیماری می‌تواند پوست را در هر نقطه‌ای از بدن کودک تحت تاثیر قرار دهد؛ اما محل‌های شایع بروز این بیماری صورت، پوست سر، بازوها و پاها هستند.
دلایل و عوامل ابتلا به اگزما در نوزادان
پزشکان دقیقاً نمی‌دانند که چه چیزی باعث اگزما می‌شود. ممکن است آلرژی‌های پوستی ممکن است در برخی از اشکال اگزما دخیل باشند. به احتمال زیاد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث ایجاد اگزما نوزاد می‌شود. به طور کلی علل بروز اگزما نوزادان عبارتند از:
1. محرک‌ها و آلرژن‌های پوستی
پوست کودک شما منحصر به فرد است و به محرک‌های مختلف در محیط واکنش نشان می‌دهد که باعث بروز علائم اگزمای نوزاد می‌شود. جنس لباس یا پارچه، دما، هوای خشک یا تعریق، صابون یا مواد شوینده و همچنین تماس با یک آلرژن مثل موی حیوانات خانگی، گرد و غبار، برخی غذاها و گیاهان از رایج‌ترین محرک‌های بروز اگزما در نوزادان است.
2. واکنش سیستم ایمنی
سیستم ایمنی نوزاد از او در برابر مهاجمان خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها که می‌توانند باعث ایجاد بیماری شوند، دفاع می‌کند. گاهی سیستم ایمنی او بیش از حد واکنش نشان داده و سلول‌های پوست سالم و محرک‌های کوچک در محیط را هم به عنوان یک مهاجم خارجی اشتباه می‌گیرد. در نتیجه، سیستم ایمنی به سلول‌های پوست نوزاد حمله می‌کند و باعث ایجاد اگزما می‌شود.
3. ژنتیک
گاهی اوقات، جهش ژنتیکی در DNA نوزاد اتفاق می‌افتد که موجب کمبود پروتئین خاصی می‌شود. این پروتئین مسئول ایجاد سد محافظ پوست نوزاد است. در این شرایط که سد محافظ پوست نوزاد آن طور که انتظار می‌رود کار نمی‌کند، علائم اگزما خود را نشان می‌دهند.
اگر اعضای خانواده سابقه اگزما، تب یونجه یا آسم داشته باشند، احتمال ابتلای نوزاد به اگزما بیشتر است. اگرچه این مشکلات باعث ایجاد یکدیگر نمی‌شوند، اما به دلیل اختلال در ژن مشترک این بیماری‌ها اگر کودکی قبلاً به اگزمای نوزاد مبتلا شده باشد، احتمال بیشتری برای ابتلا به تب یونجه یا آسم دارد.
نشانه‌ها و علائم اگزما در نوزادان
اگزما نوزاد علائمی مانند جوش را ایجاد می‌کند که باعث خشکی، خارش و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. بثورات همچنین می‌تواند دارای برجستگی‌های کوچکی باشد که ممکن است مایع ترشح کند. علائم دیگر شامل موارد زیر است:
- پوست ضخیم شده
- تغییر رنگ و تورم
- پوست تیره روی پلک و اطراف چشم
- تغییرات در پوست اطراف دهان، چشم یا گوش
کلاهک گهواره علائمی را ایجاد می‌کند که معمولاً در انواع دیگر اگزمای کودکان دیده نمی‌شود، مانند پوسته‌های زرد چرب روی پوست سر که گاهی به صورت لایه‌ای ضخیم ظاهر می‌شوند و تمام بالای سر را پوشش می‌دهند. با گذشت زمان، فلس‌ها پوسته پوسته شده و ساییده می‌شوند.
آیا اگزما برای نوزادان، کودکان نوپا و کودکان بزرگتر متفاوت است؟
اگزما در نوزادان و کودکان نوپا متفاوت از کودکان بزرگتر به نظر می‌رسد. مکان و ظاهر اگزما با رشد آنها تغییر می‌کند، بنابراین مهم است که بدانید در هر مرحله از زندگی نوزاد یا کودک نوپا به دنبال چه چیزی باشید.
نوزادان (6 ماه اول)
اگزما معمولا در صورت، گونه‌ها، چانه، پیشانی و پوست سر ظاهر می‌شود. همچنین می‌تواند به سایر نواحی بدن سرایت کند، اما معمولاً در ناحیه پوشک، یعنی جایی که رطوبت از پوست محافظت می‌کند، گسترش پیدا نمی‌کند. پوست در این مرحله نیز بیشتر قرمز به نظر می‌رسد.
نوزادان (6 تا 12 ماه)
در این مرحله، اگزما اغلب بر روی آرنج و زانوهای کودک شما ظاهر می‌شود؛ یعنی مکان‌هایی که به راحتی می‌توان آنها را هنگام خزیدن خراش داد یا مالش داد. اگر بثورات اگزما عفونی شود، ممکن است یک پوسته زرد رنگ یا “برجستگی‌های چرکی” بسیار کوچک روی پوست ایجاد کند.
کودکان نوپا (2 تا 5 سال)
درماتیت آتوپیک اغلب صورت کودکان را درگیر می‌کند. همانطور که در تصویر می‌بینید می‌تواند به صورت لکه‌های قرمز با برجستگی‌های کوچک ظاهر شود. در حدود دو سالگی، اگزمای کودک نوپای شما بیشتر در چین‌های آرنج و زانو یا روی مچ دست، مچ پا و دست‌های او ظاهر می‌شود. همچنین ممکن است روی پوست اطراف دهان کودک نوپا و پلک‌ها ظاهر شود. پوست کودک نوپای شما ممکن است در این مرحله خشک و پوسته‌دار به نظر برسد و با خطوط عمیق‌تر ضخیم شود؛ به این حالت “گلسنگ شدن” می‌گویند.
کودکان (5 سال به بالا)
اگزما معمولا در چین‌های آرنج یا زانو یا هر دو ظاهر می‌شود. گاهی اوقات، فقط روی دست کودک است؛ حداقل 70٪ از مردم در برخی از دوران زندگی خود به اگزمای دست مبتلا شده‌اند. قرمزی و لکه‌های خارش دار پشت گوش کودک، روی پاها یا پوست سر او نیز ممکن است نشانه درماتیت آتوپیک باشد. اما اینها همچنین می‌توانند علائم بیماری دیگری مانند درماتیت سبورئیک باشند که می‌تواند همراه با اگزما وجود داشته باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر پوست نوزاد علائم عفونت را نشان می‌دهد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. نوزادانی که مبتلا به اگزما تشخیص داده می‌شوند در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت هستند زیرا سد محافظ پوست آنها آن طور که باید کار نمی‌کند. همچنین خاراندن می‌تواند پوست نوزاد را خراش داده و بدن او را در معرض باکتری‌ها یا ویروس‌ها قرار دهد. علائم عفونت عبارتند از:
- تاول‌ها یا زخم‌های پر از مایع
- تشکیل یک پوسته زرد رنگ در اطراف بثورات اگزمایی
- تورم و ایجاد رنگ قرمز تیره تا بنفش بثورات
- درد یا حساسیت به لمس
- تب یا لرز
شناسایی و تشخیص اگزما در نوزادان
پزشک پس از معاینه فیزیکی اگزما را تشخیص می‌دهد، چرا که ظاهر شدن بثورات روی پوست نوزاد به تشخیص دقیق اگزما کمک می‌کند. پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای یافتن اینکه چه چیزی باعث ایجاد علائم اگزما روی پوست نوزاد شده است، تجویز کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر باشد:
- تست آلرژی
- آزمایش خون
- بیوپسی پوست
اگزمای نوزاد چگونه درمان می‌شود؟
درمان اگزمای نوزاد بر اساس آنچه باعث تشدید علائم نوزاد شده و شدت علائم آن متفاوت است؛ اگرچه می‌توان گفت درمانی برای اگزمای نوزاد وجود ندارد. در واقع درمان اگزما در نوزادان دو هدف دارد: اول کاهش علائم و دوم جلوگیری از عود آنها.
برخی از موارد اگزمای نوزاد تا زمانی که کودک شما بالغ می‌شود از بین می‌رود، اما ممکن است در طول زندگی خود حساسیت پوستی یا حداقل علائم اگزما را تجربه کند. بنابراین درمان اگزمای نوزاد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
از بین بردن یا اجتناب از محرک‌ها
از صابون‌ها، لوسیون‌ها یا مواد شوینده معطر برای نوزاد استفاده نکنید؛ این موارد می‌توانند باعث تشدید اگزما شوند. اگر پزشک علت دقیق ایجاد اگزما در نوزاد را شناسایی کرد، اجتناب از آن به بهبود پوست کودک کمک کرده و از تشدید اگزما در آینده جلوگیری می‌کند.
استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی موضعی
کورتیکواستروئیدها به کاهش خارش و تورم کمک می‌کنند. کرم‌های کورتیکواستروئید پمادهای قوی هستند که مانند لوسیون روی پوست کودکتان می‌توان مالید.
برای اگزمای خفیف، پماد موضعی هیدروکورتیزون 1% OTC را دو بار در روز به مدت حداکثر دو هفته استفاده کنید. برای اگزمای متوسط تا شدید، پزشک ممکن است پمادهای استروئیدی قوی‌تری را توصیه کند.
نکته مهم این است که هر گونه پماد استروئیدی نباید بیش از دو هفته استفاده شود زیرا ممکن است با نازک شدن پوست منجر به تغییر رنگ آن شود.
استفاده از مرطوب‌کننده روی پوست نوزاد
مرطوب نگه داشتن پوست کودک می‌تواند علائم را کاهش داده، عوارض اگزما را تسکین دهد و از شعله ور شدن یا عود مجدد آن جلوگیری کند.
دقت کنید که مرطوب‌کننده‌های مخصوص نوزادان و محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی عطر نیستند.
بهترین زمان برای استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، بعد از حمام است؛ اما چند بار در طول روز که پوست او خشک به نظر می‌رسد هم حتما از این کرم‌ها استفاده کنید.
داروهای خوراکی
آنتی‌هیستامین‌ها (داروهای ضد آلرژی) به خواب بهتر کودکان با خارش در شب کمک می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونی شدن بثورات توسط باکتری، و قرص‌های کورتیکواستروئید یا سایر داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند،در بهبود اگزما نوزادان با تجویز پزشک می‌توانند موثر باشند.
انواع دیگر درمان شامل موارد زیر است:
- فتوتراپی؛ درمان با اشعه ماوراء بنفش
- پوشش‌های مرطوب؛ پارچه‌های مرطوبی که روی نواحی تحریک شده پوست قرار می‌گیرند.
- حمام سفید کننده؛ حمام کردن در محلول سفید کننده بسیار رقیق
طول درمان اگزما نوزادان
پس از شروع درمان، معمولا علائم نوزاد پس از چند روز کاهش پیدا می‌کند. اما ممکن است چندین هفته طول بکشد تا پوست کودک شما به طور کامل بهبود یابد.
آیا اگزما نوزاد خود به خود از بین می‌رود؟
اگزمای نوزاد برای از بین رفتن کامل نیاز به درمان دارد. بهترین درمان استفاده از مرطوب‌کننده روزانه یا چند بار در روز برای مرطوب نگه داشتن پوست کودک است.
چگونه از اگزما نوزاد پیشگیری کنم؟
از آنجایی که عوامل متعددی می‌توانند باعث ایجاد اگزما نوزاد شوند، هیچ راهی برای پیشگیری کامل از این بیماری وجود ندارد. اما می‌توان با راه‌کارهایی از تشدید علائم اگزما جلوگیری کرده و به نوعی آن را کنترل کنید:
- اجتناب از محرک‌ها و آلرژن‌ها
- استفاده روزانه از مرطوب‌کننده‌های مخصوص نوزادان و بدون بو
- حمام کردن نوزاد با آب گرم و نه داغ بین 5 تا 10 دقیقه
تفاوت اگزما با آکنه در نوزادان
علائم اگزما و آکنه نوزاد ممکن است شبیه به هم به نظر برسند اما بین این دو بیماری تفاوت‌هایی وجود دارد.
آکنه نوزاد باعث ایجاد جوش روی پوست، به ویژه از غدد چربی موجود در فولیکول‌های موی او می‌شود. در حالی که اگزما لکه‌های پوستی خشک و خارش‌دار ایجاد می‌کند که بثورات را تشکیل می‌دهند.
اگزما همچنین می‌تواند باعث ایجاد برآمدگی در پوست نوزاد شود که این برجستگی‌ها با مایع پر نمی‌شوند. اما برخی از جوش‌های آکنه پر از مایع هستند. آکنه نوزاد می‌تواند خود به خود برطرف شود، اما اگزمای نوزاد برای آبرسانی مجدد به پوست کودک شما نیاز به درمان دارد.
آیا اگزما نوزاد مسری است؟
خیر، اگزمای نوزاد مسری نیست. این بیماری نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.
چه نوزادانی بیشتر در معرض اگزما قرار دارند؟
تخمین زده می‌شود که اگزمای نوزاد 15 تا 20 درصد از نوزادان زیر 2 سال را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد.
اگزما نوزادان؛ چالشی که زیاد نگران‌کننده نیست!
اگزمای نوزاد معمولاً صورت کودک شما را درگیر می‌کند و دیدن ناگهانی بثورات روی گونه‌های او می‌تواند نگران‌کننده باشد. اجتناب از محرک‌ها و مرطوب نگه داشتن پوست کودک به بهبودی پوست و جلوگیری از شعله‌ور شدن در آینده کمک می‌کند.
در حالی که نوزاد نمی‌تواند بگوید که خارش دارد، می‌توانید با برنامه‌ریزی زمانی در طول روز برای قرار دادن مرطوب‌کننده روی پوست او یک قدم جلوتر از وضعیت او باشید تا از خاراندن بثورات اگزمایی‌اش جلوگیری کنید. همچنین شاید لازم باشد که دست‌های نوزاد را با دستکش بپوشانید تا نتواند روی پوست خود خراش دهد، که علائم را بدتر کند.
