هر کودکی همزمان که سنین مختلف را پشت سر می‌گذارد در هر مرحله‌ای با کودکان دیگر و افراد بزرگسال ارتباط برقرار می‌کند و میزان این تعاملات به تدریج افزایش می‌یابد. در این زمینه مهارت های اجتماعی مجموعه توانمندی هایی است که موجب موفقیت در زندگی اجتماعی فرد می شود.
محمد شیرزاده، پایگاه خبری دانا، سرویس سبک زندگی؛ احتمالاً شما هم در دوران مدرسه احساس تنهایی را تجربه کرده باشید. زمانی که موفق نمی‌شدید توجه دیگران را جلب کنید و نمی‌توانستید دوستی برای خود پیدا کنید. تجربه چنین لحظاتی برای هر کودکی دشوار است و مطمئنا شما به‌عنوان پدر و مادر دلتان نمی‌خواهد کودکتان چنین موقعیتی را تجربه کند. روان شناسان می‌گویند ساختن یک کودک قوی بسیار آسان‌تر از درمان یک فرد بزرگسال آسیب‌دیده است.
شما به‌عنوان پدر و مادر می‌توانید با آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودک خود او را برای مواجه با چالش‌های زندگی قوی کرده و برای برقراری ارتباط موثر با دیگران آماده کنید. تنها با این آموزش‌ها است که می‌توانیم کودکانی اجتماعی تربیت کنیم. باید بدانید کودک شما همیشه در کنار خانواده نیست و همسالان مانند اعضای خانواده با او رفتار نخواهند کرد. او در فضای مدرسه و مهدکودک به مجموعه پیچیده‌ای از مهارت‌های اجتماعی نیاز دارد که باید با راهنمایی و حمایت شما آن‌ها را یاد بگیرد.
هر فرد برای زندگی موفق در یک جامعه، علاوه بر مهارت های فردی به مهارت های دیگری نیاز دارد که به آن مهارت های اجتماعی می گویند.
روانشناسان می گویند کودکان برای آن که خودشان را با اجتماعی که در آن زندگی می کنند، سازگارتر کنند باید انواع مهارت های اجتماعی مختلف را بیاموزند.
مهارت های اجتماعی کودکان در برگیرنده طیف گسترده ای از توانایی های گروهی، از آغاز حفظ و پایان یک مکالمه ساده تا تشخیص علائم ارتباط اجتماعی و حتی پیچیده ترین آن ها مثل، فرایند حل مشکل و تعارض است.
پدر و مادرها می توانند مهارت های اجتماعی کودکان را با استفاده از روش های گوناگون مثل مدل سازی، نقش بازی کردن و اجرای نمایش و تمرین به فرزندانشان بیاموزند.
بیانات چهره ای مثل خندیدن، رعایت فاصله اجتماعی نسبت به دیگران، چگونگی صدا، احوالپرسی با دیگران، گفتگو کردن، بازی و کارکردن با دیگران، جلب توجه و درخواست کمک، مهار پرخاشگری، آراستگی و بهداشت پایه و اساس مهارت های اجتماعی کودکان هستند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان چقدر مهم است؟
مطالعات نشان می دهد دور بودن از خانواده باعث ایجاد استرس در بچه‌ها می‌شود و نداشتن مهارت‌های لازم جهت ارتباط برقرار کردن با دیگران، این استرس را تشدید می‌کند. محققان دریافته‌اند که با یاد گرفتن مهارت‌های اجتماعی جدید، میزان هورمون کورتیزول بچه‌ها کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، بچه‌هایی که با همسن وسالان خود بهتر ارتباط برقرار می‌کنند، راحت‌تر دوست پیدا خواهند کرد. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد دوستی‌های دوران کودکی برای سلامت ذهن بچه‌ها بسیار مفید است.
روابط اجتماعی به بچه‌ها کمک می‌کند تا آینده‌ی روشن‌‌‌‌تری داشته باشند. بر اساس تحقیقات دیگری که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، بررسی مهارت‌های روابط اجتماعی و احساسات یک کودک در مهدکودک، احتمالا بهترین راه برای پیش‌بینی موفقیت او در دوران بزرگسالی است. محققین دانشگاه‌های Penn State و Duke پی بردند، بچه‌هایی که در سن ۵ سالگی مهارت‌های «سهیم شدن»، «گوش کردن»، «همکاری کردن» و «پیروی از قواعد» را بهتر بلد هستند، در بزرگسالی شانس بیشتری برای رفتن به دانشگاه دارند. همچنین احتمال این که آن‌ها در سن ۲۵ سالگی یک شغل تمام‌وقت داشته باشند بیشتر است.
در سوی مقابل شانس درگیر شدن با مشکلاتی مثل اعتیاد، اختلاف در روابط و دعواهای حقوقی در بچه‌هایی که مهارت‌های اجتماعی و عاطفی خوبی ندارند، بیشتر است. این بچه‌ها همچنین بیشتر از دیگران به کمک‌های عمومی اتکا می‌کنند.
خوشبختانه، مهارت‌های اجتماعی را می‌توان آموخت. هیچ‌وقت برای آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان و این که به بچه‌ها نشان دهیم چطور با افراد دیگر کنار بیایند دیر نیست.
کودکان چگونه مهارت‌های اجتماعی را کسب می کنند؟
بیشتر ما بدون هیچ آگاهی قبلی مهارت‌های اجتماعی را می‌آموزیم. هرچند بررسی‌ها حاکی از آن است که سه روش اساسی وجود دارد که در موقعیت‌های اجتماعی انتخاب می‌شوند.
نخست، کودک رفتار دیگران را مشاهده کرده و آن را دنبال می‌کند. افراد بزرگسال هنگام صحبت با کودکان (و دیگران) ارتباط چشمی برقرار می‌کنند که با مشاهده این رفتار کودکان متوجه اهمیت ارتباط چشمی در مکالمات می‌شوند.
دوم، کودکان از طریق فکر کردن در مورد آنچه که در اطرافشان رخ می‌دهد، یاد می‌گیرند. زمانی که کودک از خودش می‌پرسد چرا همبازی‌اش از بازی خود را کنار کشیده و قادر است متوجه شود کودک دیگر کسل شده است، به طور موفقیت آمیزی مهارت‌های اجتماعی را درک کرده است. هر چند این بخش از فرآیند یادگیری می‌تواند برای برخی کودکان از جمله مبتلایان به اوتیسم مشکل باشد.
سوم، کودکان در عمل آموزش می‌بینند. زمانی که کودک با دیگران صحبت یا بازی می‌کند و شرایط به خوبی پیش می‌رود کودک به درک درستی از چگونگی ارتباط با دیگران دست پیدا می‌کند. زمانی که سطح تعاملات به خوبی پیش نمی‌رود کودک به دنبال آن می‌رود تا متوجه اشکال کار شود.
در این مطلب ما به بررسی نکات ابتدایی پرداخته ام که به کودک کمک می‌کند تا به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند:
- صحبت کردن: همان طور که والدین، بسیاری از مهارت‌ها را به فرزندشان آموزش می‌دهند، ممکن است بخواهند ضرورت‌های رفتاری و فرآیند تعاملات اجتماعی را برای کودک خود بازگو کنند. به طور مثال می‌توان به کودک آموزش داد پس از گفتن درخواست خود از کلمه لطفا استفاده کند. در حقیقت با این کار کودک بخشی از یک رفتار مودبانه اجتماعی معمول را آموزش می‌بیند.
- نشان دادن رفتار صحیح: در نظر داشته باشید کودکان از طریق مشاهده آنچه که والدینشان انجام می‌دهند، آموزش می‌بینند. به طور مثال داشتن رفتارهای مودبانه و کمک به همسایه‌ها به کودک نشان می‌دهد چگونه این رفتارها به تداوم رابطه اجتماعی کمک می‌کند. اگر دوست دارید کودکتان در برخورد با دیگران اعتماد به نفس داشته باشد، این کار را به او نشان دهید.
- تکرار کردن: زمانیکه فرزندتان در یک شرایط اجتماعی دچار مشکل می‌شود می‌توان با صحبت کردن و شناساندن نکاتی که فراموش کرده به او آموزش دهید تا بار دیگر در موقعیت مشابه متفاوت عمل کند. سپس به عقب برگشته و تمامی نکات ذکر شده را مجدد تکرار کند. به یاد داشته باشید در سراسر زندگی فرد شرایط اجتماعی جدیدی وجود خواهد داشت و بسیاری از افراد به تمرین و آمادگی نیاز دارند. هرچند در صورتیکه در دوران کودکی شالوده رفتارهای اجتماعی در کودک به خوبی برنامه ریزی شود دیگر جای نگرانی وجود ندارد.
- بازی کردن: کودکان روش‌های بازی کردن با کودکان دیگر را تنها از طریق بازی بدست می‌آورند. کودک با قرار گرفتن در فضایی که کودک دیگری وجود دارد فرآیند یادگیری را آغاز می‌کند. کودکان یکدیگر را هنگام بازی زیر نظر می‌گیرند و در نتیجه به همدیگر می‌آموزند چگونه می‌توانند از بازی کردن لذت بیشتری ببرند. زمانیکه کودک شخصیتی خجالتی دارد بهتر است تنها با یک کودک و در فضایی آرام بازی کند و در نتیجه دچار ترس نمی‌شود. اما در صورتی که از شخصیتی اجتماعی برخوردار باشد حضور در میان تعداد بیشتری از کودکان تاثیر آموزشی بهتری دارد.
