تجربه احساسات مختلف در زندگی طبیعی است، اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که نتوانید احساسات منفی را رها کنید و در نتیجه آسیب ببینید.
طبیعی است که از یک بی‌انصافی کوچک یا یک حادثه بزرگ احساس دلخوری کنید. این احساس رنجش ممکن است با خشم یا ناراحتی همراه باشد. با این حال، ادامه‌دار شدن این احساسات می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی شما داشته باشد. برخی افراد از مواجهه با احساسات خود پرهیز می‌کنند و خشم خود را نسبت به یکی از اعضای خانواده یا دوستان پنهان می‌کنند. به عنوان مثال، اگر دوست‌تان با همسر سابق شما رابطه برقرار کند و شما از این موضوع ناراحت باشید، ممکن است به جای حل این دلخوری، از دیدن او اجتناب کنید یا اظهارنظرهای توهین‌آمیز نسبت به او داشته باشید. این وضعیت گاهی در محیط کار نیز مشاهده می‌شود. در این مقاله، به بررسی نشانه‌های دلخوری، علل عدم رفع آن و راه‌های ممکن برای برطرف کردن رنجش خواهیم پرداخت.
علل دلخوری در روابط
دلخوری می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود. این احساس زمانی بروز می‌کند که شما احساس سوءاستفاده، بدرفتاری یا نادیده گرفته شدن کنید. به طور کلی، دلخوری به عنوان نوعی احساس خشم در نظر گرفته می‌شود. اگر برای رفع دلخوری اقدام نکنید، این احساس می‌تواند به افکار و احساسات مخرب دیگری منجر شود و در نهایت روابط شما را مسموم کند.
مهم‌ترین علل دلخوری و رنجش عبارتند از:
- حسادت
- خیانت
- خجالت
- شرمندگی
- آسیب رساندن به دیگری
- بیان نیازهای خود و برآورده نشدن آن‌ها، که حس حق به جانب بودن ایجاد می‌کند
- عدم بیان نیازهای خود و در نتیجه، برآورده نشدن آن‌ها و احساس حق به جانب بودن
- نادیده گرفتن مرزها و حقوق خود در روابط
- نقض مرزها توسط دیگران
- انتظار از دیگران برای خواندن ذهن شما و عصبانی شدن در صورت عدم تحقق این انتظار
در روابط عاشقانه، به ویژه در روابط طولانی‌مدت، ممکن است یکی از طرفین به دلیل عدم توازن قدرت یا بار عاطفی بیشتر، از دیگری دلخور شود. به عنوان مثال، اگر همسرتان شاغل باشد و در عین حال تمام کارهای خانه را نیز انجام دهد، در حالی که شما تنها بر وظایف شغلی خود تمرکز کنید، این وضعیت می‌تواند باعث دلخوری او شود.
دلخوری در روابط عاشقانه عمیق‌تر زمانی خود را نشان می‌دهد که فقط یکی از طرفین همیشه رابطه جنسی را آغاز کند و دیگری هرگز این کار را انجام ندهد. این وضعیت در سالمندان که یکی از آن‌ها با مشکلات پزشکی مواجه است و دیگری از او مراقبت می‌کند، بیشتر مشهود است. در چنین شرایطی، فرد اول به دلیل عدم برآورده شدن نیازهای خود خشمگین می‌شود و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد دلخوری و تنش در رابطه گردد.
نشانه‌های دلخوری
برای رفع دلخوری، اولین قدم شناسایی نشانه‌های آن است. با این حال، تشخیص دلخوری در دیگران کار آسانی نیست، زیرا این احساس چندلایه است و شامل مجموعه‌ای از احساسات مختلف می‌شود. به طور کلی، فردی که از کسی دلخور است، ممکن است نشانه‌های زیر را نشان دهد:
- در نزدیکی فردی که به او ظلم کرده، عصبی می‌شود.
- از معاشرت با شخصی که از او دلخور است اجتناب می‌کند.
- دچار نشخوار ذهنی می‌شود و نمی‌تواند از فکر کردن به حادثه دست بردارد یا با طرف مقابل تعامل کند.
- درباره آن شخص بدگویی می‌کند.
- از اعتراف به دلخوری یا صحبت درباره وضعیت پیش‌آمده خودداری می‌کند.
- به لحاظ جسمی و عاطفی از فردی که نسبت به او احساس رنجش دارد، فاصله می‌گیرد.
آیا دلخوری فایده‌ای دارد؟
اگرچه ممکن است غیرقابل تصور به نظر برسد، برخی افراد معتقدند که دلخوری بهتر از مواجهه با احساسات خشم‌آمیز است. این افراد ممکن است احساس کنند که دلخوری به آن‌ها کمک می‌کند تا:
- احساس ارزشمندی بیشتری داشته باشند.
- حس کنترل و قدرت خود را تقویت کنند.
- از پرداختن به مسائل عمیق‌تر درباره خود یا رابطه خودداری کنند.
- از ارتباطات دشوار و پرتنش اجتناب کنند.
- از پذیرش مسئولیت و مراحل بعدی دوری کنند.
با این حال، باید توجه داشت که اگر احساسات خشم‌آلود از طریق ارتباط سالم حل نشود، ادامه‌دار شدن آن‌ها می‌تواند به روابط آسیب برساند. عدم رفع دلخوری راهی سازنده برای مدیریت اختلافات و پیشرفت در روابط نیست.
چرا نمی‌توانیم از شر دلخوری خلاص شویم؟
چرا کنار گذاشتن کینه و دلخوری این‌قدر دشوار است؟ چرا افکار و احساسات منفی شما را آزار می‌دهد و نمی‌توانید از شر آن‌ها خلاص شوید؟ این مسئله معمولاً به چهار دلیل زیر برمی‌گردد:
1. احساس عدم وجود راه‌حل: گاهی اوقات، وقایعی که به دلخوری منجر شده‌اند، همچنان ادامه دارند و این امر حرکت به جلو را دشوار می‌کند. انسان‌ها معمولاً نیاز دارند تا قبل از رهایی از احساسات منفی، نوعی پایان‌بندی برای آن‌ها ایجاد کنند. ممکن است منتظر باشید تا طرف مقابل متوجه چیزی شود یا عذرخواهی کند. یک اعتراف ساده به اشتباه می‌تواند برای رفع دلخوری کافی باشد.
2. مواجهه طاقت‌فرسا: یکی از دلایل عدم اقدام برای رفع دلخوری این است که به نظر می‌رسد این کار از رویارویی با وضعیت و اصلاح رابطه راحت‌تر باشد. در نتیجه، ممکن است گرفتار کینه‌ای همیشگی شوید و به جای اقدام مفید، تنها انگشت اتهام را به سمت طرف مقابل نشانه بگیرید. بدون گفتگو، این روش تنها به افسردگی و تلخی منجر می‌شود.
3. ضرورت حل موضوع: حتی اگر نمی‌خواهید رابطه را ادامه دهید، باید موضوع را با خود حل‌وفصل کنید تا به آرامش درونی برسید.
رفع دلخوری: چالش‌ها و راهکارها
گاهی اوقات، رنجش ناشی از این است که احساس می‌کنید طرف مقابل هنوز باید بهای کارهایی که انجام داده را بپردازد و مجازات شود. در چنین شرایطی، رفع دلخوری ممکن است به معنای تسلیم شدن به نظر برسد. همچنین، این کار می‌تواند به معنای اعتراف به این باشد که سرمایه‌گذاری عاطفی شما روی این خشم طولانی‌مدت بیهوده بوده است.
در این مواقع، باید به خود یادآوری کنید که رها کردن خشم یا ناامیدی به معنای پیروزی طرف مقابل نیست و شما را شکست‌خورده نمی‌کند. رفع دلخوری به شما این امکان را می‌دهد که زندگی‌تان را بدون احساس آزار و اذیت ادامه دهید.
رنجش به عنوان مکانیسمی دفاعی
در برخی موارد، عدم رفع دلخوری ممکن است به شما کمک کند تا از آسیب‌های آینده محافظت کنید. برای مثال، اگر همسرتان به شما خیانت کرده باشد، ماندن در حالت دلخوری می‌تواند به شما کمک کند از ورود به رابطه جدید جلوگیری کنید و از آسیب دوباره جلوگیری نمایید. برای درک بهتر این مسئله، باید عمیق‌تر به دلایل عدم رهایی از رنجش فکر کنید.
چرا رنجش در روابط عاشقانه سمی است؟
بخشش خود و دیگران مهم است. هرچند رها کردن رنجش می‌تواند دشوار باشد، اما پذیرش آنچه اتفاق افتاده و صلح با آن، حس خوب و هدفمندی شما را در زندگی افزایش می‌دهد.
- شناسایی منبع رنجش: دلخوری خود را با طرف مقابل در میان بگذارید و منبع آن را شناسایی کنید. اگر موضوعی است که می‌توانید با ارتباط شفاف و شجاعانه به آن بپردازید، این راه را امتحان کنید.
- پذیرش احساسات: اگر نارضایتی ناشی از موقعیتی خارج از کنترل شماست، احساسات ناشی از آن مانند غم یا خشم را بپذیرید و روی پذیرش موضوع تمرکز کنید.
- مدیریت خشم: اگر با وجود تلاش‌ها هنوز هم عصبانی هستید، به کنترل و مدیریت خشم خود فکر کنید. روش‌های مختلفی برای مقابله با خشم وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند تا در موقعیت‌های استرس‌زا کمتر دچار خشم شوید. یکی از این روش‌ها، درمان شناختی رفتاری (CBT) است. مشاوره با یک روان‌شناس باتجربه می‌تواند به شما کمک کند تا با این روش درمانی به آرامش برسید.
کلام آخر
تجربه احساسات مختلف در زندگی طبیعی است، اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که نتوانید احساسات منفی را رها کنید و در نتیجه آسیب ببینید. هدف از رفع دلخوری این نیست که احساس نکنید، بلکه هدف این است که احساس دلخوری را درک کرده و به شکلی سازنده آن را مدیریت کنید. ممکن است در این مسیر با چالش‌هایی مواجه شوید، اما تلاش برای رهایی از احساسات منفی و رسیدن به آرامش برای شما و روابطتان مفید است.
شما می‌توانید هر زمان که بخواهید بر احساسات منفی خود غلبه کنید و روابط آسیب‌دیده را ترمیم نمایید.
