فاطمه سادات زاهدی، کارشناس ارشد مشاوره، پایگاه خبری دانا، گروه سلامت و سبک زندگی، به همین دلیل، نحوهی عملکرد معلمان در این دوران اهمیتی دوچندان پیدا میکند، چون کودکی که در کلاس حضوری با نگاه و حرکت معلم همراه میشود، در فضای آنلاین راحتتر حواسش پرت میشود، زودتر خسته میگردد و کمتر امکان تعامل واقعی دارد. بنابراین نخستین قدم برای معلم این است که بپذیرد کلاس آنلاین نسخهی کوچکشدهی کلاس حضوری نیست، بلکه مدل تازهای از آموزش است که نیازمند طراحی، انعطاف و خلاقیت ویژه است.
در کلاسهای آنلاینِ این روزها، بچهها در اتاق خواب یا پذیرایی نشستهاند؛ برخی با اینترنت ضعیف، برخی با موبایل والدین، برخی هم بدون محیط مطالعهی مناسب. در چنین شرایطی، معلمی موفق است که توقعات خود را واقعی تنظیم کند و بداند که کودکان در این فضا کمتر میتوانند طولانیمدت بنشینند یا تمرکز پیوسته داشته باشند. درسدادنِ طولانی با لحن یکنواخت، نمایش اسلایدهای متعدد، یا تکالیف سنگین نتیجهای جز فرسایش ارتباط و کاهش یادگیری ندارد. بهتر است معلم درس را در قالب بخشهای کوتاه، قابلهضم و فعال ارائه دهد؛ بهجای ده دقیقه توضیح مداوم، سه دقیقه توضیح، دو دقیقه سؤال، یک فعالیت کوچک و بعد یک جمعبندی کوتاه. این مدل ریتم ذهنی دانشآموز را حفظ میکند و اجازه نمیدهد کلاس به یک سخنرانی خستهکننده تبدیل شود.
تعامل در کلاس آنلاین مهمترین چالشی است که معلم با آن روبهرو میشود. در فضای واقعی، نگاهها و واکنشها به سرعت بازخورد میدهند، اما پشت صفحهی نمایش بسیاری از بچهها خجالتی میشوند، یا حتی دوربین را خاموش میکنند و تنها شنوندهی بیصدا باقی میمانند. معلم در چنین شرایطی باید راههای تازهای برای ایجاد مشارکت پیدا کند: پرسیدن سؤالهای ساده و سریع، استفاده از نظرسنجیها، طرح فعالیتهای کوتاه که نیاز به پاسخ کتبی در چت دارند، یا سپردن نقشهای کوچک به دانشآموزان، مثل خواندن یک پاراگراف یا توضیح یک مثال. همین مشارکتهای کوچک موجب میشود بچهها احساس کنند در جریان کلاس حضور واقعی دارند و دیده میشوند.
مسئلهی دیگر، ایجاد فضای امن و آرام است. تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا خود برای بچهها نوعی اضطراب یا بیحوصلگی ایجاد میکند. بعضی از آنها سردرد دارند، برخی نگران بیروننرفتن یا طولانی شدن این وضعیتاند. معلم اگر جلسه را با چند جملهی آرامبخش، احوالپرسی کوتاه یا یک گفتوگوی دو دقیقهای شروع کند، فضای کلاس نرمتر و پذیراتر میشود. بچهها باید احساس کنند که معلم نه فقط آموزگار، بلکه همراه این روزهای پرتنش است. همین حس امنیت عاطفی باعث میشود بیشتر درگیر درس شوند و با شوق بیشتری دنبال موضوعات آموزشی بروند.
در این دوران، انعطافپذیری معلم کلید موفقیت است. اگر اینترنت دانشآموزی ضعیف بود، اگر یکی دیر وارد شد، اگر تصویر یا صدا قطع شد، برخورد خشک و رسمی کار را سختتر میکند. معلم باید با آرامش و صبوری کلاس را مدیریت کند، راهحلهای جایگزین ارائه دهد، فایلهای خلاصه یا صوتی را در اختیار دانشآموزان قرار دهد و فضای کلاس را بهگونهای تنظیم کند که کسی احساس جاماندن نکند. گاهی لازم است بخشی از درس را ذخیره کند و در پیامرسان مدرسه بگذارد، یا تکلیف را سادهتر و قابل انجام در خانه طراحی کند. هدف اصلی، حفظ جریان یادگیری است نه عالی بودن هر جلسه.
یکی از مهمترین وظایف معلم در کلاس آنلاین، حفظ انگیزهی دانشآموزان است. نبود فضای مدرسه، حیاط، دوستیها و حتی زنگ تفریح باعث میشود انرژی بچهها کمتر شود. بنابراین، آوردن عناصر جذاب به کلاس میتواند فضا را تغییر دهد: استفاده از تصویر، ویدئوهای کوتاه، مثالهای واقعی، بازیهای سادهی آموزشی، یا حتی تشویقهای کوچک کلامی. هرچند نباید کلاس را با سرگرمی پر کرد، اما چاشنی جذابیت، کیفیت آموزش را بالا میبرد و کلاس را از حالت خشک و تکراری بیرون میآورد.
در نهایت، عملکرد معلم در روزهای تعطیلی به خاطر آلودگی هوا فقط تدریس نیست؛ مدیریت احساسات بچهها، ایجاد ارتباط، تنظیم توقعات و همراهی با خانوادهها نیز بخش مهمی از نقش اوست. معلمی که بتواند بین سختگیری و انعطاف تعادل برقرار کند، بین آموزش و توجه عاطفی پیوند بزند و بین فضای مجازی و یادگیری واقعی پل مستحکم بسازد، نهتنها مانع افت تحصیلی میشود بلکه تجربهای مثبت از یادگیری در شرایط بحرانی برای دانشآموزان رقم میزند. این روزها بیش از همیشه روشن است که معلم فقط انتقالدهندهی دانش نیست؛ او نگهدارندهی آرامش ذهنی کودکان و مهندس فضای یادگیری در دنیایی است که هر لحظه میتواند شکل تازهای به خود بگیرد.
