مدرس علم اطلاعات و دانش‌شناسی:
نشست «تفکر منطقی در گردآوری و تحلیل داده‌های پژوهشی و چگونگی پرهیز از لغزش‌های استدلالی» در سرای کارنامه نشر بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور مدرس رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی برگزار شد.
به گزارش گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر) وبه نقل ازستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، یزدان منصوریان، دانشیار رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی در نشست «تمرین تفکر منطقی در گردآوری و تحلیل داده‌ها» گفت: پژوهشگر نباید مغرضانه و متعصبانه در پی اثبات فرضیه‌اش باشد زیرا اگر این‌گونه باشد اساسا هدف او از پژوهش زیر سوال می‌رود، همچنین با این پافشاری خود را از دانستن محروم می‌کند.وی در ابتدای سخنانش به انگیزه خود از برگزاری این نشست اشاره کرد و گفت: در 6 سال گذشته کارگاه‌های مختلفی را درباره روش و نگارش تحقیق برگزار کرده‌ام. همیشه در این کارگاه‌ها درباره موضوع‌ها و روش‌های خاصی بحث می‌کردم اما سپس به این نتیجه رسیدم که برای استفاده از این روش‌ها ابتدا باید ماهیت پژوهش را شناخت و رسیدن به این شناخت نیاز به تفکر منطقی دارد.
منصوریان برای روشن‌تر شدن موضوع به چند نوع دیگر از تفکر اشاره کرد و گفت: در اینجا به تفکر همگرا و واگرا می‌پردازم. تفکر همگرا بیشتر مبتنی بر منطق است و به جست‌وجوی یافتن پاسخ درست و متداول می‌پردازد. این در حالی است که تفکر واگرا ریشه در ذهنی سیال و منعطف دارد و خود را به دامنه مشخصی محدود نمی‌سازد. تفکر واگرا بیشتر به خلاقیت و نوآوری منجر می‌شود.
وی پس از ذکر تمرین‌هایی برای تقویت تفکر واگرا و همگرا، به معرفی انواع پرسش‌های مفید در پرورش تفکر منطقی پرداخت و گفت: چیزی که تفکر را در پژوهشگر برمی‌انگیزد پرسش است، زیرا پرسش زمینه‌ساز فعالیت فکری و ذهنی ماست.
دانشیار دانشگاه خوارزمی در ادامه تاکید کرد: پرسش‌هایی که بر چیستی و چگونگی پدیده‌ها توجه دارند پرسش‌هایی زاینده و مولد و بنیادهای هستی‌شناختی را دربردارند.
منصوریان افزود: پرسش روشنگرانه با هدف شفاف‌سازی، پرسش‌های بازنگرانه با هدف ارایه شواهد کافی، پرسش‌های استدلالی با هدف توجه به وجوه فراموش‌شده، پرسش‌های کاربردگرا با هدف پیوند دو عرصه نظر و عمل و همچنین پرسش درباره پرسش‌ها با هدف بازنگری پرسش‌های اولیه برخی از انواع سوالاتی هستند که برای تمرین تفکر منطقی به کار می‌روند.
وی با انتقاد از کلی‌گویی در پژوهش‌ها و مکتوبات گفت: ما کلی‌گویی می‌کنیم زیرا پرسش در تفکر ما جایگاه چندانی ندارد. به همین دلیل است که مقدمه بیشتر کتاب‌ها و مقالات ما دچار کلی‌گویی هستند و هیچ مساله‌ای را مشخص نمی‌کنند.
این مدرس دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش گفت: توانایی یک پژوهشگر منوط به توجه توامان او به کلیت و اجزای پدیده مورد تحقیق است و یکی از رمزهای موفقیت او این است که هیچ یک را فدای دیگری نکند.
وی ادامه داد: پرسش درباره پرسش با هدف بازنگری پرسش‌های اولیه نیز بسیار مهم است زیرا سوال باید به سوالات کوچک‌تر تقسیم شود.
منصوریان سپس به دلایل لغزش‌های استدلالی در پژوهش اشاره کرد و گفت: تعمیم ناروا و شتابزده، ادعای بدون استدلال، سوگیری و پیش‌داوری و همچنین تشبیه ناروا و نادیده گرفتن بخشی از واقعیت از دلایل لغزش‌های استدلالی است.
وی تاکید کرد: توانایی یک پژوهشگر منوط به توجه توامان او به کلیت و اجزای پدیده مورد تحقیق است و این‌که هیچ یک را فدای دیگری نکند. همچنین محقق باید همواره شهامت مواجهه با واقعیت را داشته باشد و بر درستی فرضیه‌اش اصرار نداشته باشد.
بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلای امام خمینی(ره) برپاست./پایان پیام
