به گزارش خبرگزاری دانا (دانا خبر)، کمتر از دو هفته دیگر دولت دهم به کار خود پایان می دهد و دانشگاهیان به زودی با این دولت خداحافظی می کنند آموزش عالی در دولت دهم شاهد روندی بود که بر مبنای آن برخی نکات در طول این چهار سال همواره مورد تاکید قرار می گرفت. گزارش مهر، مروری بر این نکات مهم است.
دانشگاه تک جنسیتی
به گزارش خبرنگار مهر، دانشگاه تک جنسیتی و دانشگاه دخترانه از مهمترین بحث هایی بود که از آغاز دولت دهم و دوره وزارت کامران دانشجو در آموزش عالی مکرر بکار گرفته شد. موضوعی که در ابتدای دوره دهم محل مناقشه بود اما وزیر علوم همواره تاکید داشت که این موضوع را به رای والدین دانشجویان گذاشته است و نظام اسلامی به وجود یک دانشگاه دخترانه در هر استان نیاز دارد و تنها دانشگاه الزهرا نمی تواند نیاز آموزش عالی را برای دختران تامین کند. وی معتقد بوده و هست که ایجاد یک دانشگاه دخترانه در هراستان امکان انتخاب داوطلبین را بیشتر تسهیل می کند.
اسلامی کردن دانشگاه ها
"اسلامی کردن دانشگاهها به معنای ترویج و به کارگیری فرهنگ دینی و جاری و ساری‌شدن احکام الهی در دانشگاهها است"، این جمله مکرر در دوران دولت دهم در حوزه آموزش عالی شنیده شد. از ابتدای کار دولت دهم همواره تاکید شد که فعالیت های مختلف از جمله بازنگری علوم انسانی و عفاف و حجاب همه در راستای دانشگاه اسلامی است.
تفاوت نشاط سیاسی با کف و سوت
وزارت علوم در دولت دهم بر این موضوع که دانشگاه جای میتینگ انتخاباتی نیست و نشاط سیاسی در دانشگاهها تنها کف و سوت نیست تاکید داشت. برگزاری انتخابات مجلس نیز بر این موضع گیری وزارت علوم در برابر رفتارهای انتخاباتی دانشگاهیان تاثیر گذار بود. وزیر علوم معتقد بود کف و سوت را در دانشگاهها به گفتمان منطقی تبدیل کردیم.
اسلامی کردن علوم انسانی با انسان توحیدی
"علم اقتصاد، علم روانشناسی و علوم دیگر با نگرش و بر پایه تعریف کدام انسان است؟ انسان مادی یا انسان توحیدی؟" جمله ای از وزیر علوم است که در این دوره مکرر در حوزه علوم انسانی بکارگرفته شد. به اعتقاد مجموعه وزارت علوم در این دوره علوم انسانی غربی نمی تواند نیازهای آموزشی کشور اسلامی ما را تامین کند و فارغ التحصیلان منطبق با ارزشهای اسلامی به عنوان خروجی آموزشی محسوب نمی شوند. وزیر علوم معتقد است تحول در علوم انسانی یک باید است و یک پروژه نیست که امروز شروع و چند سال بعد تمام شود، البته تحول در علوم انسانی آغاز شده است و تا ظهور امام زمان ادامه دارد.
بازنگری سرفصلهای دروس
در ادامه موضوعی که در بالا مطرح شد، بحث بازنگری در سرفصلهای دروس دانشگاهی نیز بر مبنای اصول و قواعد بومی و الگوی ایرانی اسلامی در دستور کار وزارت علوم قرار گرفت و بارها این کلید واژه از سوی مسئولان شنیده شد. اقدامی که به زعم مسئولان یک دستاورد بزرگ و مهم به شمار می آید.
بازنشستگی اساتید
بازنشستگی اساتید عنوانی بود که منتقدان دولت دهم به وزارت علوم این دوره مکررا نسبت می دادند و خواستار قطع این روند توسط مسئولان بودند. در این زمینه اما وزارت علوم همواره تاکید داشت که حتی یک استاد هم خارج از مقررات ابلاغ شده بازنشسته یا اخراج نشده است و این موضوع جوسازی رسانه ها است. وزیر علوم، تاکید داشت اگر کسی نمی‌تواند از مرتبه مربی به استادیار ارتقا یابد با کمال احترام بازنشسته‌اش کنید.
استاد سکولار
دانشجو به عنوان وزیر علوم دولت دهم برای اولین بار از عنوانی برای برخی از اعضای هیات علمی در این دوره استفاده کرد که شاید پیش از این کمتر مورد توجه بود. او در ابتدای دوره خود تاکید کرد اساتیدی که سکولار هستند می توانند در دانشگاه تدریس کنند اما حق تبلیغ افکار سکولاریسم‌شان را میان دانشجوها ندارند. این موضوع که برای اولین بار وزیر علوم به موضوع جدایی دین از سیاست در حوزه آموزش عالی بپردازد نکته ای بود که در این دوره بسیار بر آن تاکید شد و یادآور شد: ما سکولاریسم را قبول نداریم و اگر قرار است تربیت نیرویمان در راستای مجموعه انقلاب باشد، باید محیط اسلامی بوده و اساتید قائل به جهان بینی اسلامی باشند.
جذب عضو هیات علمی
در این دوره فرآیند جذب هیات علمی دستخوش تغییری مهم شد. فرآیندی که پیش از این برعهده دانشگاه ها بود با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی به یک پروسه اداری به صورت فراخوان از سوی وزارت علوم بدل شد. وزیر علوم خطاب به رؤسای دانشگاه ها تاکید می کرد هر چه میزان هیئت علمی نیاز دارید می توانید جذب کنید. با این حال با وجود تاکید وزیر علوم و مجموعه آموزش عالی مبنی بر جذب 15 هزار عضو هیات علمی تا پایان دولت دهم اما این مهم محقق نشد.
عدم اختلاط میان زن و مرد در دانشگاه ها
وزارت علوم در این دوره بر موضوع عدم اختلاط تاکید ویژه ای داشت. وزیر در برخی از نشست های خود بر این موضوع تاکید داشت که فعالیت پژوهشی می تواند در یک محیط سالم انجام شود اما اگر دانشگاهی اردوی مختلط تشکیل دهد به جد با آن برخورد می شود. بر این موضوع تاکید می شد که تفکیک جنسیتی کلاسها به معنای عدم اختلاط است و به گونه ای که دانشجویان دختر و پسر در یک کلاس باشند اما در دو ردیف جداگانه بنشیند. این موضوع در این دوره به محل مباحثات بسیاری در رسانه ها و دانشگاهها بدل شد.
وزیر علوم در این باره می گفت: عدم اختلاط یعنی رعایت عفاف و حجاب در رفتار و مناسبات میان دانشجویان دختر و پسر که نباید به سبک غربی باشد. در کلاس‌های درس باید دختران و پسران در 2 ردیف جداگانه بنشینند این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور حفظ آداب و شئونات اسلامی به دانشگاهها ابلاغ شده است. ضمن اینکه اگر مشکلات آموزشی و اعتباری پیش نیاید، کلاس‌های دختران و پسران باید جداگانه برگزار شوند و در این مصوبه حتی به برگزاری جداگانه اردوهای دختران و پسران نیز اشاره شده است.
دانشجو همچنین گفته بود: بحث اصلی از نگاه اسلامی این است که اختلاط دانشجویان مناسب نیست؛ نه اینکه از مشارکت دختر و پسر جلوگیری شود. مشارکت دانشجویان دختر و پسر یک فرصت است که باید در مسائل پژوهشی و آموزشی این مشارکت‌ها صورت گیرد اما اختلاط در دانشگاهها یعنی مناسبات با الگوی غربی، مورد پسند هیچ یک از آحاد ملت، خانواده‌ها و دانشجویان نیست.
حجاب و عفاف و شان دانشجویی
وزارت علوم در این دوره همچنین بر لزوم رعایت شئونات دانشجویی و حجاب و عفاف بیش از سایر دوره ها تاکید داشت و مسئولان آموزش عالی همواره بر این نکته پافشاری کردند که دانشگاه سالن آرایش نیست و در همه جای دنیا ساده ترین لباسها را در دانشگاه می پوشند و وقتی در نظام اسلامی صحبت از عفاف و حجاب می شود منظور فقط پوشش نیست بلکه حجاب نگاه، حجاب رفتار و حجاب گفتار نیز باید رعایت شود.
تحقیقات دفاعی
حجم قراردادهای وزارت علوم با وزارت دفاع در مدت چهار سال به 38.5 میلیارد تومان رسید و در این میان وزارت علوم با وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز قراردادی 140 میلیارد تومانی به امضا رساند. در این دوره توجه جدی به ورود دانشگاهها به پروژه های صنعتی مرتبط با صنایع دفاعی از جمله پروژه ها هوا و فضا صورت گرفت. تاکید وزیر علوم همواره به سوق دادن دانشگاهها به انجام بیش از 50 درصد تحقیقات دانشگاهها به سمت صنایع دفاعی بود. به گفته وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، 50 درصد تحقیقات دانشگاهها در راستای افزایش توان دفاعی کشور است که دانشگاهها تاکنون همراهی و وزارت دفاع نیز استقبال کرده است.
برخورد با دعواهای جناحی در دانشگاهها
در این دوره آموزش عالی با موضع گیری صریح درباره فعالیت های ضد نظام در دانشگاهها مواجه شد. وزیر علوم همواره تاکید داشت شان دانشگاه این نیست که به دعواهای جناحی ورود یابد و از سوی دیگر تاکید می کرد وظیفه نداریم برای کسانی که ضد نظام و ضد آرمان‌های مردم تبلیغ می‌کنند، ابزار تهیه کنیم زیرا دانشگاه محل جار و جنجال نیست بلکه محلی برای ارائه مسائل علمی در فضای منطقی است و اجازه نمی دهیم معاند با نظام در داخل دانشگاه فعالیت کند.
دانشجوی پولی یا پردیس خودگردان
وزارت علوم با لفظ دانشجوی پولی درباره دانشجویان شهریه پرداز موافق نیست و این موضوع همواره در این دولت به محلی برای مناقشه بدل شد. اما واقعیت این است که در این دوره بخش عمده ای از ظرفیت پذیرش دانشگاهها به دلیل محدودیت در توسعه دوره های روزانه به بخش های شهریه پرداز اختصاص یافت. وزیر علوم در این باره معتقد است پذیرش دانشجوی شهریه‌ای به این معنا نیست که هر کسی بتواند با پرداخت پول در کلاس بنشیند. "دانشجوی پولی" لفظ چندان قشنگی نیست؛ جمله ای از وزیر علوم.
همه اینها در حالی است که رشد روز افزون پردیسهای خودگردان که همان شعب پولی دانشگاههای دولتی هستند در این دوران به اوج خود رسیده و در واکنش به این موضوع، وزیر علوم پذیرش دانشجوی شهریه ای را تکلیف برنامه پنجم توسعه می داند.
رتبه بندی دانشگاههای کشور؛ شاید وقتی دیگر
از ابتدای دولت دهم مسئولان آموزش عالی همواره روشهای رتبه بندی خارج از کشور را مورد نقد و نکوهش قرار می دادند و بارها توضیحاتی را در باب دلایل پایین بودن رتبه دانشگاههای ایران در این رتبه بندی ها اعلام کردند. در ادامه وزارت علوم تصمیم گرفت رتبه بندی مطابق با معیارهای داخلی طراحی و نتایج رتبه بندی دانشگاهها را در چند حوزه از جمله دانشگاه های دولتی، غیرانتفاعی، حوزه آموزشی، حوزه پژوهشی اعلام کند که این امر علی رغم تکرار هر روزه تنها به اعلام نتایج رتبه بندی در برخی حوزه ها محدود شد.
وزارت علوم بر ارزیابی و رتبه بندی موسسات آموزش عالی غیردولتی تاکید داشت تا محل ارزیابی این وزارتخانه باشد. در عین حال وزارت علوم همواره بر رتبه بندی فرهنگی، پژوهشی، آموزشی و اجرایی دانشگاههای دولتی تاکید می کرد که این شاخص های رتبه بندی با شاخص های دیگر نقاط دنیا متفاوت است و بر اساس فرهنگ بومی خودمان و جهان بینی توحیدی است.
تربیت عالم ملکوتی
این موضوع که دنیای امروز عالم ملکوتی می‌خواهد و تنها در صورتی قادر به حفظ و توسعه حیات خود و برآورده ساختن نیازهای دنیوی و مادی خود در جهان خواهد بود که بتواند نگرش خود را در زمینه علوم تغییر دهد در این دوره مورد توجه آموزش عالی بود. وزیر علوم در همان ابتدای وزارتش با تاکید بسیار بر عالم ملکوتی همواره بر حمایت از فعالیتهای علمی و تقدیر از برگزیدگان و سرامدان علم و دانش و نیز به تناسب وظایف ذاتی خود همواره مشوق اهل عمل و معرفت و مبلغ تحقیق و پژوهش تاکید می کرد.
