میهانان برنامه محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان در دولت دهم، علی مطهری نماینده تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شواری اسلامی، حسین باهر رفتار شناس، مهری سویزی رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان و حجت الاسلام ولی الله نقی پورفر عضو هیات علمی دانشگاه قم بودند.
اقتصاد و فرهنگ تنها 2 نمونه از دلایل 40گانه مشکلات ازدواج
حسین باهر، رفتار شناس در ابتدای این مناظره اظهار داشت: «بحث جالبی که شاید به نظر بنده می‌طلبد به آن توجه کنیم مسئله ازدواج است که همه با آن سروکار داریم. در واقع در هستی خداوند وجود دارد و زوج نیز در این هستی آفریده شده است.»
وی ادامه داد: «شخص، زمانی به شخصیت تبدیل می‌شود که به زوجین تبدیل شده باشد چرا که جریان انسانیت حتما باید در مسیر ازدواج طی شود. ولی این به این معنا نیست که کسانی که ازدواج نکرده‌اند مانند حضرت مریم(س)، انسانیت ندارند بلکه به طور کلی این جریان در مسیر ازدواج صورت می‌گیرد.»
این جامعه شناس با بیان اینکه برق در صورت اتصال جریان مثبت ومنفی به وجود می آید بنابراین ازدواج نیز باید مانند این امر انجام شود، گفت: «ازدواج امر مهمی است و برای انسانیت لازم است.»
وی ادامه داد: «بحث جوانان بحث مورد اهمیتی بوده که این امر که چرا جوانان ازدواج نکرده و این مقوله کم شده است و طلاق زیاد به دلایل متعددی بستگی دارد در واقع این موضوع مربوط به 40 دلیل است که موضوع اقتصادی و فرهنگی 2 دلیل این امر هستند.»
باهر بیان کرد: «مشکلات اقتصادی امروز در جامعه مهم بوده که از جمله آن می‌توان به مسکن اشاره کرد چرا که این امر حرف اول را می‌زند زیرا جوانان در این زمینه از طرف پدر ومادر حمایت می‌شود و بسیاری از حوانان هستند که شغل نیز ندارند که این خود مشکل دیگر این قشر است.»
این جامعه شناس بیان کرد: «موضوع فرهنگی از جمله دلایل کاهش ازدواج است که مسئولیت پذیری جوانان بسیار کاهش یافته است. ولی باید مسئول این موضوع را در نسل گذشته نیز بدانیم چرا که آنها نیز به ازدواج کم توجهی کرده‌اند و اکنون فرزندان هزینه این اقدام پدر و مادر را می‌پردازند.»
دکتر باهر گفت: «ماهواره‌ها از دیگر عوامل موثر هستند که در خانه و خانواده وجود دارد و همچنین امر اشتغال برای جوانان بسیار مهم بوده که بسیاری از آنها از این امر به دور هستند.»
تأهل سالم، حداقل شرط سلامت روانی در مناسبات است
حجت‌الاسلام ولی‌الله نقی پورنفر اظهار داشت: «در دین مبین اسلام جامعه سالم مساوی است با خانواده‌های سالم، این تفکر که انسان پایدار محور توسعه پایدار است کلیت آن از نظر اسلام مورد قبول نیست، انسان در بستر خانواده اعتبار دارد، انسان بدون خانواده نه هویت سالم دارد و از نظر اجتماعی نیز اسلام آن را نمی‌پذیرد.»
وی افزود: «بنابراین تاهل سالم حداقل شرط سلامت روانی در روابط اجتماعی، اداری و سیاسی ما به حساب می‌آید، بحث خانواده 3 مساله اساسی دارد، یک تشکیل خانواده، دوم تحکمی خانواده و سوم تعالی خانواده. خانواده یک کلان شاخص کنترل صحت و سقم تدبیرهای نظام است که نقش سرنوشت‌سازی دارد.»
نقیپورفر با اشاره به سوال پیامکی برنامه مناظره عنوان کرد: «حداقل 60 درصد مسائل خانواده فرهنگی است و حداکثر 40 درصد مسائل خانواده اقتصادی است. مسائل فرهنگی خانواده هم یک بعد آموزش دارد، بعد مشاوره قدم به قدم دارد و بعد سوم همسریابی است. مسائل اقتصادی هم 3 مقوله دارد حداقل تامین مسکن، درآمد ماهیانه و حداقل امکانات زندگی است.»
وی ادامه داد: «از نظر منابع انسانی اگر بخواهیم آسیب‌شناسی کنیم طبیعتاً خانواده در مسائل اجتماعی بسیار تاثیرگذار است، خود جوانان نقش نخست را ایفا می‌کنند، به خصوص در تمام تحولات، در مساله خانواده در هر جامعه سالم محوری زنان در نقش همسری و مادری تعریف می‌شود. زنان با ازدواج شاغل می‌شوند و دو شغل الهی پیدا می‌کنند و تضمین سلامت خانواده با جایگاه مناسب خانم‌ها تعریف می‌شود یعنی اصلاح جامعه باید از خانواده شروع شود.»
نقیپورفر تصریح کرد: «تمام سازمان‌های اجتماعی باید در خدمت خانواده تعریف شوند و اگر ببینیم این ساختارها و قوانین تدبیری اندیشیده شده است خیر آن باید در خانواده سرریز شود. اصلا بشر با خانواده پا روی زمین گذاشته است و هرگز انسان فرادا نداشته‌ایم. افراد با خانواده زندگی را شروع کرده‌اند و این ساختارهای اجتماعی ضرورت خانواده را خواسته است پاسخ بدهد.»
وی بیان داشت: «مدیران ما هم مدیران فرهنگی و هم مدیران اجرایی ما نقش حیاتی در سرنوشت جامعه دارند، ما در وهله نخست مشکلات در زمینه مدیریت‌های فرهنگی و اجرایی داریم، اولین تحول باید در زمینه انقلاب فرهنگی در اتاق‌های فکر کشور رخ دهد و این اتاق‌های فرهنگی ما مجمع تشخیص مصلحت و مجلس هستند. یک نمونه روشن بیان کنم ما پیشنهاد داده بودیم در مرکز پژوهش‌های مجلس اگر بخواهیم سازمان جوانان را ادغام کنیم باید زنان و خانواده را نیز داشته باشیم ولی بدون اینکه جواب مناسبی را به ما بدهند آمدند وزارت جوانان و ورزش را ایجاد کردند. در حالی که ورزش اولویت اول جوان نیست.»
سهولت روابط نامناسب در برابر دشواری تشکیل خانواده
مهری سویزی رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان در بخش نخست مناظره که مربوط به اعلام نظرات در خصوص سوال طرح شده بوده، اظهار داشت: «پرداختن به خانواده پرداختن به حقیقت انسان است اما چرا می‌بینیم که در رهروان ازدواج کم هستند؟ طبیعی است چرا که روابط نادرست و دوستی با جنس مخالف ارزان،آسان و فراوان هستند اما در مقابل شرایط تشکیل خانواده سخت و دشوار است.»
وی با بیان اینکه باید تشکیل خانواده را آسان کنیم، ادامه داد: «بنده 7 عامل را در کاهش ازدواج موثر می‌دانم که دو عامل آن اقتصادی و 5 عامل آن در حوزه فرهنگی است؛ وفور معاشرت‌های غلط زمینه را برای ازدواج کاهش می‌دهد، افزایش طلاق بین جوانان ناامیدی ایجاد می‌کند هجوم هنجارشکنی از نوع ماهواره‌ها و فضای مجازی و همچنین کمبود الگوهای ازدواج آسان و سعادتمند از مواردی است که باعث کاهش ازدواج محسوب می‌شود.»
رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان به فیلم کوتاهی که ابتدای برنامه مناظره پخش شد و مربوط به زوجی بود 14 سکه مهر ازدواجشان بود، اشاره کرد و گفت: «فیلم‌های تلویزیونی چقدر در ترویج این هنجارسازی‌ها تلاش کرده است؟ نکته بعدی که در کاهش ازدواج تاثیرگذار است بیکاری چشم‌گیر جوانان و رهاشدن گرگ تورم در زندگی مردم است.»
وی افزود: «وقتی ثبات قیمت‌ها وجود نداشته باشد بازتاب آن در زندگی مردم ظهور و بروز پیدا می‌کند در حین حال باید دید رسانه‌ها در امر ترویج ازدواج آسان چه اقداماتی کرده‌اند. نکته بعدی موضوع شناخت‌های درست است زیرا بسیاری از طلاق‌ها به دلیل این است که شناخت زوجین از یکدیگر به درستی انجام نمی‌شود چرا دخترها و پسرها برای دفکر کنند آغاز زندگیشان به جای نقطه صفر باید از نقطه بیست باشد.»
مسائل فرهنگی دغدغه اصلی ازدواج است اما مسائل اقتصادی اثرگذاری بیشتری دارد
دکتر محمد عباسی وزیر سابق ورزش و جوانان با بیان اینکه هدف از زندگی، تکامل بشر است عنوان کرد: «در حقیقت به گفته تمامی حکما و دانشمندان هدف از زندگی تکامل بشر است و مولفه‌های تکاملی نشان دادند که انسان در رکن خانواده یکی از مهمترین عناصر اثرگذار در جریان تکامل بخشی بشر است.»
وی با اشاره به اهمیت رکن ازدواج در تمامی تاریخ گفت: «شرکت بزرگان و علما در جریان ازدواج نشان‌دهنده اهمیت این رویداد است و ازدواج علاوه بر تکلیفی که برعهده زوجین می‌گذارد تکلیفی را بر دوش سایر جریانات اجتماعی قرار می‌دهد.»
عباسی تاکید کرد: «ازدواج اگر بتواند مختصات حقیقی خودش را داشته باشد و آسان و به موقع اتفاق بیفتد می‌تواند جامعه را مورد حمایت قرار دهد.»
وزیر سابق ورزش و جوانان با اشاره به پرداختن به موانع و دغدغه‌های موجود در امر ازدواج افزود: «پرداختن به موانع و دغدغه‌های ازدواج می‌تواند هدایت‌گر باشد ولی نمی‌توان مشخصا عنوان کرد که کدامیک از عوامل اقتصادی یا فرهنگی در این مسئله مهمتر است.»
وی ادامه داد: «گرچه فرهنگ نقش اساسی را در این مسئله داراست ولی پرداختن به اقتصاد و پایش آن نیز باید اتفاق بیفتد.»
عباسی تاکید کرد: «از نگاه جوانان و دانشجویان مسائل اقتصادی مهمتر از مسائل فرهنگی است ولی امیدوارم در ادامه برنامه بتوانیم با پرداختن به مسائل فرهنگی به عنوان پایه مسائل اقتصادی به جمع‌بندی درستی برسیم.»
وزیر سابق ورزش و جوانان تاکید کرد: «من معتقد هستم که مسائل فرهنگی دغدغه اصلی در امر ازدواج است ولی به لحاظ اجتماعی اقتصاد اثرگذاری بیشتری دارد.»
جانشینی هوس‌های سطحی به جای عشق از عوامل به تاخیر افتادن ازدواج جوانان
علی مطهری نماینده مردم تهران در ادامه این مناظره اظهار داشت: «اولاً باید مطرح کنم که روز اول ذی‌الحجه در قانون تسهیل ازدواج، تحت عنوان ازدواج جوانان نام گذاشته شده است که نسل آینده متعلق به جوانان و نسل فعلی متعلق به گذشته است.»
وی ادامه داد: «کشورهایی که به دنبال توسعه هستند روی نسل جوان سرمایه گذاری می‌کنند که ما نیز باید این اقدام را انجام دهیم و به امر ازدواج توجه ویژه کنیم.»
این نماینده مجلس بیان کرد: «در قرآن کریم در خصوص محبت زن و مرد به عنوان نشانه‌های خدا صحبت به میان آمده است و این امر را مقدس دانسته است.»
مطهری اظهار داشت: «در کلیسا به ازدواج بدبین هستند و این موضوع را نامقدس می‌دانند؛ ازدواج را برای تولید نسل و جلوگیری از روابط نامشروع دانسته و به همین دلیل در خصوص ازدواج اجازه می‌دهند. ولی باید بگوییم ازدواج نقش تربیتی دارد و در اسلام مقدس و به عنوان عبادت شناخته شده است که موجب تکامل زن و مرد می‌شود.»
وی با بیان اینکه با ازدواج از خوددوستی به غیردوستی می‌رسیم، افزود: «تنها با ازدواج به کمال می‌رسیم و این امر با مطالعه و جهاد صورت نمی‌گیرد.»
این نماینده مجلس گفت: «مشکل روابط خانوادگی مختص کشور ما نیست بلکه این موضوع جهانی بوده و نباید فکر کنیم که مخصوص کشور ما است؛ شانه خالی کردن جوانان از مسئولیت ازدواج، جانشینی هوس‌های سطحی به جای عشق و نادر شدن وحدت و صمیمت در تمدن امروز از عوامل به تاخیر افتادن ازدواج در جوانان است.»
در غرب، خانواده را به چشم یک شرکت تجاری نگاه می‌کنند
مطهری بیان کرد: «خانواده در اسلام با غرب بسیار متفاوت است چرا که یک همدلی ، وحدت و همرنگی در ایران وجود داشته و در غرب خانواده را به عنوان یک شرکت تجاری می‌دانند بنابراین ما نمی‌توانیم به مسائل مربوط به ازدواج و خانواده مانند مسائل راهنمایی و رانندگی و لوله کشی برق نگاه کنیم.»
وی با بیان اینکه فریاد غرب در خصوص مشکلات خانوادگی بیشتر از ما است و ما نمی‌توانیم از آنها تقلید کنیم، ادامه داد: «معتقدم علت اصلی افزایش سن ازدواج از موضوع فرهنگی است.»
علی مطهری در این مناظره درباره تشریح قانونی که برای مسائل ازدواج در مجلس مصوب شده بود اظهار داشت: «قانون تسهیل ازدواج جوانان در سال 84 تصویب شد یعنی در مجلس هفتم که البته آن موقع در مجلس حضور نداشتم، در آنجا تمهیدات خوبی برای تسهیل ازدواج جوانان پیش‌بینی شده است، مانند صندوق اندوخته ازدواج جوانان، کمیته سامان ازدواج که این کمیته باید هر 6 ماه یک بار و دولت نیز هر سال، یک بار به کمیسیون فرهنگی مجلس گزارش می‌داد.»
وی افزود: «مساله مسکن موقت برای کسانی که به تازگی ازدواج می‌کنند ظاهرا تا مدت 3 سال و کمک هزینه زندگی برای زوج‌هایی که به تازگی ازدواج کرده‌اند و هیچ‌کدام محل درآمدی ندارند به مدت 2 سال به صورت قرض‌الحسنه و همین طور در اختیار قرار دادن فضاهای مناسب برای برگزاری جشن و مراسم ازدواج از طرف نهادها، شهرداری‌ها و موسسات عمومی که از اینگونه امکانات دارند صورت پذیرد.»
مطهری ادامه داد: «این مسائل پیش‌بینی شده است و قرار بوده است که آیین‌نامه اجرایی این قانون هم حداکثر ظرف 3 ماه توسط دولت تهیه و به تصویب هیئت وزیران برسد که ظاهرا این کار انجام نشد و این قانون به طور جدی اجرا نشد به نظر می‌رسد قانون خوبی است و می‌توانست بخشی از مشکلات را حل کند.»
تحریم و ادغام سازمان‌های ملی جوانان و تربیت بدنی
وی در پاسخ به سوال مجری درباره اینکه این قانون بیشتر جنبه‌های اقتصادی دارد عنوان کرد: «البته جنبه‌های فرهنگی نیز دارد مثلا در ماده 5 بند الف این قانون آمده است، تسهیل باورها و آداب و رسوم مانع و مزاحم ازدواج جوانان در مناطق مختلف کشور، تشویق جوانان و خانواده‌ها به برپایی مراسم‌های گروهی و کاهش هزینه‌های تشریفاتی ازدواج، و همین که روز اول ذی‌الحجه روز ازدواج جوانان نامگذاری شد، تا باعث تشویق مساله ازدواج شود. مثلا این قانون جنبه فرهنگی هم دارد حتی بحث صداوسیما نیز مطرح شده است زیرا در این مقوله وظایفی دارد ولی به هر حال بیشتر این قانون جنبه اقتصادی دارد و می‌توانست بخشی از این مشکل را حل کند.»
مطهری بیان داشت: «به هر حال امروز ما در یک شرایط خاصی هستیم یعنی از حدود 2 سال پیش با توجه به تحریم‌های اقتصادی ما الان در شرایط ویژه اقتصادی هستیم و مشکلات دوچندان شده است بنابراین شاید اجرای بخشی از این مواد قانونی به خاطر کم شدن درآمدهای دولت شاید برای آن مشکل بوده است. به هر حال این قانون به درستی اجرا نشد و شاید ادغام سازمان ملی جوانان و سازمان تربیت بدنی به شکل وزارت ورزش و جوانان که خودش باعث شد وقفه‌ای ایجاد شود این مساله نیز باعث یکی از علت‌های درست اجرا نشدن این قانون باشد.»
عباسی وزیر سابق ورزش و جوانان دولت یازدهم در بخش دوم این مناظره که مربوط به ارائه راهکارها بود، اظهار داشت: «در زمان تصویب طرح قانونی که توسط مجلس انجام شد بنده نیز حضور داشتم؛ مفاد این طرح قانونی نشانگر این بود که مجلس دغدغه مهمی در تسهیل امور ازدواج داشته است اما در حال حاضر دغدغه مهم مسائل اقتصادی است به همین دلیل بیشترین مفاد این قانون به نیازهای جوانان پرداخته است.»
مجلس دغدغه داشت اما بخش‌هایی از قانون اجرایی نشد
وی افزود: «اصل موضوع خوب بود اما بنده به عنوان یک فرد مطلع از فرایند تصویب این طرح می‌دانم قانون دلسوزی‌های خوبی داشته اما بخش‌هایی از آن اجرایی نشده است زیرا قانون آن را به دولت ابلاغ کرد و دولت آن را به سازمان مدیریت ارجاع داد. در ادامه اجرای این قانون وام قرضه‌الحسنه مطرح بود که در این زمینه نظام بانکی ارائه این وام را از محل قرضه‌الحسنه می‌دانست و این موضوع یکی از دغدغه‌هایی بود که برطرف نشد. زیرا صندوق مهر به عنوان ارائه وام ازدواج مطرح شد اما صندوق اندوخته جوانان که قرار بود تشکیل شود و در صورت تحقق آن می‌توانست اثرگذار باشد عملی نشد.»
عباسی خاطر نشان کرد: «مسکن مهر نیز بدل بسیار خوبی بود اما نقش شهرداری‌ها در این زمینه با توجه اینکه تحت تسلط دولت نیستند نادیده گرفته شد و در واقع آنهایی که باید در این امر مشارکت می کردند، نکردند. این در حالی بود که بخش بسیاری از افرادی که شامل مسکن مهر می‌شدند جوانان بودند.»
عده‌ای از بیکاری می‌نالند و عده‌ای از بی‌عاری
دکتر باهر در پاسخ به این سوال که اگر مسائل اقتصادی نقش ویژه‌تری در بالارفتن سن ازدواج دارند چرا سن ازدواج در افرادی که از تمکن بالایی برخوردارند نیز بالاست، گفت: «باید به این مسئله به صورت ذوالجنبتین نگاه کرد و اقتصاد شمشیر دولبه است و فقیر و غنی می‌توانند در برابر آن آسیب ببینند. یک عده از بیکاری می‌نالند و عده‌ای از بی‌عاری.»
وی تاکید کرد: «اقتصاد به عنوان فرهنگ است و همانطور که خداوند در قرآن فرموده به طور ضمنی تاخیر در ازدواج را به مسئله اقتصاد ربط می‌دهد و می‌گوید که خداوند در این مسئله کمک می‌کند.»
باهر با اشاره به حدیث "من لا معاش له، لا معاد له” گفت: «به عبارت ساده‌تر اقتصاد زیربنای سلامت و مرض جامعه است و فرهنگ، اجتماع و عرفان روبنای جامعه هستند.»
وی با اشاره به مشکلات پسران در امر ازدواج تاکید کرد: «امروز با اینکه بیش از 60 درصد پسران تحصیلات لیسانس دارند ولی چند درصد از آنها دارای شغل هستند؟ و چرا برخی برای به دست آوردن شغل مناسب به دنبال مهاجرت هستند.»
باید برای پسران آماده ازدواج تسهیلات اشتغالی در نظر گرفت
باهر تاکید کرد: «باید برای مسئله ازدواج مکانیزمی عملی پیشنهاد داد به عنوان مثال باید برای پسرانی که از آمادگی ازدواج برخوردارند اولویت اشتغال یا معافیت از سربازی را در نظر گرفت.»
وی همچنین مشکلات دختران در امر ازدواج را تحصیل بالا و به طبع توقع بالا دانست که باعث شده در عین حال از بیکاری نیز رنج ببرند.
باهر در پایان با اشاره به فرمول ازدواج گفت: «ازدواج برابر است با توفیقات مضاعف پسران بخش بر توقعات کم دختران.»
دختران نگاه واقع‌گرایانه به ازدواج ندارند
رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان در ادامه گفت: «معتقدم سر راه پسران مشکل اقتصادی و سرراه دختران مشکل فرهنگی برای ازدواج وجود دارد چرا که دختران نگاه واقع‌گرایانه به ازدواج ندارند که این امر بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.»
وی ادامه داد: «انسان‌هایی که به دنبال بهترین سالن‌ها و آرایشگا‌ه‌ها برای مراسم جشن ازدواج بودند حال به دنبال وکیل‌ها می‌دوند تا طلاق بگیرند بنابراین این موضوع خوشبختی نمی آورند.»
سویزی با بیان اینکه بحث کارآفرینی برای پسران باید فراهم شود، عنوان کرد: «در قانون 13 ماده و 4 تبصره در خصوص موضوع اقتصادی مطرح شده است که این قانون برای سال 1384 است ولی موضوع مهم این است که برای بازگشایی و اجرایی کردن این قانون چه کرده‌ایم. زمانی عطر قانون در فضا پخش می‌شود که آن قانون اجرایی شود.»
رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان با اشاره به اینکه برخی از افراد که ازدواج نمی‌کنند در واقع مشکلات خود را به شکل دیگری حل می‌کنند،گفت: «تحصیلات بالای دختران مانع به تاخیرافتادن ازدواج نیست چرا که دانش بالا اشکال ندارد بلکه بینش غلط مشکلات را به وجود می آورد.»
دختری که زندگی را فقط آبگوشت درست کردن می‌بیند
سویزی گفت: «چندی پیش دختری جوان به بنده مطرح کرد که چرا ازدواج کنم وقتی قرار است در زندگی آبگوشت درست کنم. این دختر فوق لیسانس داشت. اینجا باید بگویم دانش بالا غلط نیست بلکه بینش دچار مشکل است بنابراین باید در کنار دانش با عناصر تربیت ساز بینش را به جوانان آموزش دهیم.»
وی گفت: «باید روی موضوع فرهنگ‌سازی ازدواج ساده و مستحکم و کاهش توقعات و تغییر نگرش‌ها اقدام کنیم که این کار باید ابتدا از خانواده و بعد الگوهای اجتماعی صورت گیرد.»
سریال‌ها «آه» مرفهان را هم درمی‌آورد
سویزی با اشاره به نقش رسانه‌ها در ازدواج آسان گفت: «کدام برنامه ازدواج آسان را به جوانان نشان داده است در سریال‌ها زندگی را به نمایش می‌گذارند که حتی خانواده دارا به آن زندگی آه می‌کشند چه برسد به نسل جوان.»
وی ادامه داد: «در دوران جنگ وضع اقتصادی ما نیز دچار مشکل بود و ما با کوپن جهیزیه را فراهم میکردیم؛ در آن دوران دشواری اقتصادی داشتیم ولی روند اقتصاد اینگونه نبود.»
سویزی با بیان اینکه در حال حاضر بچه پولدارها نیز میل و رغبت به ازدواج ندارند، اظهار داشت: «مشکل معیشتی جوانان و خانواده مسئله دردناک است که نمی توان در این خصوص چشم پوشی کرد چرا که برای گام نخست باید 40 میلیون هزینه کنیم که افرادی که سرمایه نداشته باشند حرف از ازدواج هم نمی‌زنند.»
سردمداران فکری کشور دچار چالش هستند و وحدت رویه ندارند
ولی‌الله نقیپورفر در ادامه این مناظره اظهار داشت: «ما اگر بخواهیم یک رفتار را عملیاتی کنیم قدم اول قانون آن است و قدم دوم ایجاد ساختارهای مناسب آن است و بعد منابع انسانی که می‌خواهد این موارد را عملیاتی کند منتها هر رفتاری یک پیوست فرهنگی نیاز دارد. اینکه اهمیت و اولویت خانواده‌ها در اتاق‌های فکر چقدر است از نظر بنده جای اشکال دارد. وقتی که یکی از افراد کاندیدای ریاست جمهوری می‌آید و عنوان می‌کند که اگر بنده رئیس‌جمهور شدم و اولویت اشتغال را به خانم‌ها می‌دهم نشان می‌دهد که اصلا الزامات خانواده را نمی‌شناسد. خانم‌ها با ازدواج طلبکار می‌شوند و آقایان بدهکار. این بند هم قانونی است و هم شرعی. یعنی مرد با ازدواج نیازمند شغل است ولی خانم با ازدواج صاحب شغل و درآمد می‌شود و از نظر قانونی نیز چون همسری و مادری اکثر آن جزء الزامات فقهی ما نیست.»
افزایش سن ازدواج در حوزه‌های علمیه هم رسوخ کرده است
وی افزود: «خانم‌ها حق همسری و مادری نیز باید دریافت کنند که برای آنان تعریف نشده است یعنی ما هم نقص قانونی داریم و هم ساختارهای مناسب تعریف نکرده‌ایم و اتاق‌های فکر ما از یک تفکر واحدی برخوردار نیستند. هم حوزه دچار این چالش است. مثلا دانشجوی دکترای بنده آمده است و نزد من گریه می‌کند که شوهر پیدا نمی‌کنم و باید چه کار کنم. یعنی یک بحران‌ها و نگاه‌های غلطی در خانواده‌ها و اتاق‌های فکر ما وجود دارد و این مساله باید تسهیل شود و این سردمداران فکری کشور دچار چالش‌های فکری هستند و وحدت رویه و نظر ندارند. این مساله مشکل اساسی ما است اصلا در حوزه‌های علمیه این تفکر وجود دارد که ازدواج مانع درس‌خواندن می‌شود و به طلبه‌ها عنوان می‌کنند که تا 6-7 سال که درس می‌خواهی بکنی ازدواج نکنند و این تفکر غلط است. یعنی آن اتاق‌فکرهای فرهنگی ما از یک حداقل استاندارد قابل قبول ارزشی برخوردار نیستند و دچار چالش هستند و در حوزه هم همین‌مشکل وجود دارد. دخترها در حوزه‌ها درس می‌خوانند و سن‌شان بالا می‌رود و برای طلبه‌های پسر نیز همین‌طور است و یک حلقه وصل وجود ندارد که آنها را به هم برساند.»
نقیپورفر تصریح کرد: «نهادهای فرهنگی باید آن آموزش، مشاوره و همسریابی را باید انجام دهد، در حالی که مثلا در آموزش و پرورش یک لشکر آقایان و خانم‌های مجرد حضور دارند و تدریس می‌کنند. ما اصلا اولویت را مربوط به ازدواج در اتاق‌های فکر نمی‌بینیم و اولویت نخست نیست اگر اولویت باشد بودجه‌بندی تحول پیدا می‌کند مثلا در شهر ما که قم است آبشار مصنوعی درست کرده‌اند ببینید چقدر همین مساله بودجه می‌برد، خیابان‌ها را گلکاری می‌کنند در حالی که این مگر اولویت اول ما است، پول آجر مسکن جوان را جای دیگر می‌برند و هزینه می‌کنند.»
عضو هیئت علمی دانشگاه قم افزود: «بنده در زمینه قانون مسکن جوانان در سال 84 در روند تدوین آن نقش داشتم و از آن زمان در این مساله درگیر بوده‌ام بنده می‌بینم که ما اولویت هایمان را در یک جای دیگر خرج می‌کنیم. بودجه‌بندی اگر براساس تشکیل خانواده باشد بنابراین یک الزامات خاصی را در بر می‌گیرد. مثالی بزنم اگر ما در مورد مساله فرهنگی صحبت می‌کنیم اگر بخواهیم به خانواده مشاوره بدهیم اصلا تحصیلات عالی متخصص خانواده نداریم و با یک شرمندگی باید عنوان کنم که در آمریکا که عنوان می‌کنیم سکولار است و فردمحور است متخصص و فوق تخصص خانواده وجود دارد و دروس مشخص در این مورد ارائه می‌شود. ما اصلا دکترای خانواده نداریم. در دانشگاه ما که عناصرهای فرهنگی حضور دارند باید این آموزش و مشاوره و همسریابی را باید ارائه بدهند که چنین چیزی وجود ندارد ولی متاسفانه اساتید ما را مشغول مقالات می‌کنند که وزارت علوم از آنها این موارد را می‌خواهد.»
نقیپورفر تصریح کرد: «در حوزه نیز این بینش که خانواده اولویت نخست باشد روشن نیست و وحدت رویه نداریم حتی بنده از مراجع فتوا گرفتم در سال 79 و 3 سال برای مدیران صداوسیمای کشور که الان این مناظره را می‌بینند و می‌شنوند کارگاه داشتم، ولی این فتواها را هنوز شما نشنیده‌اید، پخش نمی‌کنند یک بار گفتم این فتواها را چرا پخش نمی‌کنید.»
وی در تشریح این فتواها عنوان کرد: «فتوا و سوالی که از مرحوم آیت‌الله بهجت، مرحوم فاضل لنکرانی و آیت‌الله مکارم شیرازی پرسیده شد که طبق سالنامه 77 در جمهوری اسلامی حدود 6.5 میلیون دختر و پسر در سن ازدواج وجود دارند در حالی که امروز حدود 14 تا 15 میلیون دختر و پسر در سن ازدواج هستند و طوری که در سال 85 این رقم سن ازدواج 2 برابر شد و در برابر این سوالات از مراجع عنوان شده بود که این جوانان از ازدواج عاجز هستند و بیشتر پدر و مادرها نیز توان تامین مالی ازدواج آنان را ندارند لذا در راستای فعالیت دانشگاهی این سوال مطرح می‌شود که آیا اصلاح امر جوانان یک تکلیف شرعی بر مسلمانان واجب است زیرا اصلاح امر جوانان مانند نماز و روزه واجب است و تشکیل ازدواج مسئولیتش با جامعه و حاکمیت است. آیا مسلمین می‌توانند در این زمینه کمک کنند چون بسیاری از مسلمانان به عمره می‌روند در حالی که عمره مستحب است ولی ازدواج واجب است و ما هیچ وقت این تکلیف شرعی را برای جامعه مطرح نمی‌کنیم. نه ائمه جمعه ما و جماعت و صداوسیمای ما به هیچ عنوان در این مساله کاری ندارند و جدی نمی‌گیرند حال در شرایط کنونی تکلیف مسلمانان چیست؟»
نقیپورفر در تشریح پاسخ مراجع درباره تکلیف مسلمانان برای تسهیل ازدواج جوانان عنوان کرد: «مرحوم آقای بهجت در پاسخ به این سوال فرمودند هر مکلفی موظف است به تکالیف شرعی و اجتماعی خود به جا آورد و قضای حوایج مومنین بر همه موکد است و در صورتی که در معرض تلف و هلاکت باشد و جان مسلمانی به خطر جدی بیفتد بر هر کسی که قادر به حفظ آن باشد واجب است که آن را حفظ کند.»
عضو هیئت علمی دانشگاه قم ادامه داد: «مرحوم آیت‌الله لنکرانی نیز عنوان کردند همانطور که آیه 32 سوره نوح در اسلام نسبت به امر ازدواج بسیار ترغیب شده است. اما واجب نیست و مستحب موکد است و هر امری که در راستای مستحب موکد باشد ولی در صورتی که ترک ازدواج منجر به مفاسد مهم اجتماعی شود، بر مسئولین نظام اسلامی لازم است نسبت به حل این مساله و معضلات تدبیری بیاندیشند و بعید نیست که بر همگان به صورت واجب کفایی مطرح باشد.»
نقیپورفر تصریح کرد: «حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در این مساله فرمودند در درجه نخست حکومت اسلامی با در دست داشتن امکانات بسیار و بودجه‌های اضافی (سال 79) در برابر این معضل اجتماعی مسئولیت دارند و در درجه بعد همه مسلمانان متمکن به عنوان وظیفه اجتماعی باید در این امر شرکت کنند و جوانان را از آلودگی نجات دهند.»
طلاق بین نقاط ثروتمند بیشتر از نقاط فقیر است
عباسی بعد از اظهارات نقیپورفر اظهار داشت: «در مطالبات مردمی مسائل اقتصادی نقش پررنگ‌تری دارند و مردم فکر می‌کنند فقط این مسئله جز کمبودها است اما آیا واقعا تحصیلات در این زمینه اثرگذار نیست؟ آمارهای موجود نشان می‌دهد رابطه معناداری بین ازدواج و تحصیل وجود دارد همچنین طلاق بین نقاط ثروتمند بیشتر از نقاط فقیر صورت می‌گیرد.»
وی افزود: «لازم است به بخشی از حقایقی که با آنها مواجه هستیم توجه بیشتری کنیم حتی در بخش ارایه راهکارها می‌توان به این نکته اشاره کرد که دانشگاه‌ها به جای ارائه دروس کنترل جمعیت به ارائه درس زندگی سعادتمند بپردازند. این در حالی است که در آیات قرآنی نیز مسئولیت‌هایی تعیین شده تا افراد شرایط ازدواج را برای جوانان فراهم کنند یعنی در این حوزه دولت و خانواده باید مسئولیت های خود را بپذیرند. اولیای نظام اجتماعی یعنی دولت باید مسئولیت خود را در این زمینه به صورت دقیق برشمارند و آن چه تعیین شده را نیمه کاره رها نکنند.»
مطهری در ادامه این مناظره اظهار داشت: «اگر ازدواج زود صورت بگیرد در کشور ما به طور مثال اگر دختری چهارم دبیرستان باشد و ازدواج کند دیگر به مدرسه او را راه نمی‌دهد که این خود یک مشکل است و باید حل شود در حقیقت وقتی مطرح می‌کنیم که ازدواج باید زود صورت گیرد باید مشکلات را نیز رفع کنیم.»
وی ادامه داد: «بالارفتن سن ازدواج را اگر نسبت به 40 سال پیش درنظر بگیریم مسئله مهمی نیست چرا که فاصله بین بلوغ طبیعی و بلوغ جنسی و قدرت تشکیل خانواده بیشتر شده است که این به دلیل سرعت صنعت و کارهای تخصصی در جامعه است بنابراین این موضوع طبیعی است.»
در اثر انقلاب صنعتی سن ازدواج بالا رفته است
این نماینده مردم تهران گفت: «دختر و پسری که در رشته ای بخواهد تخصص پیدا کند باید حداقل به 25 سالگی رسیده و در آن رشته متخصص شود ولی در گذشته پسر در 15 سالگی بالغ و در 18 سالگی به سن ازدواج می‌رسید و کاری را یاد گرفته و دارای شغل بود و در گذشته سن ازدواج پایین بوده است.»
مطهری بیان کرد: «در اثر انقلاب صنعتی طبیعی است که سن ازدواج بالا برود مشکل این است که جوانان ما از 13 در دختران و از 15 در پسران میل جنسی داشته و باید دید این فاصله و افزایش سن ازدواج را چگونه باید طی کنند آیا باید ریاضت جنسی توصیه شود یا آزادی روابط و یا ازدواج که در این جا نیز ازدواج دائم و موقت در اسلام مطرح شده است.»
وی ادامه داد: «اینکه سن ازدواج بالا رفته است نسبت به سالهای قبل امر طبیعی بوده و باید او را قبول کنیم ولی اینکه سن ازدواج در دو سال اخیر افزایش یافته و نسبت به 4 سال رشد چشمگیری را شاهد بودیم باید دید علت اقتصادی است یا فرهنگی که به نظر بنده علت این امر فرهنگی بوده و علت اقتصادی را نمی‌توان نادیده گرفت.»
طلاق و افزایش سن ازدواج در خانواده مرفه نیز وجود دارد
این نماینده مردم تهران گفت: «طلاق و افزایش سن ازدواج نیز در خانواده مرفه وجود دارد که با توجه به فشار و تحریم‌ها ما شاهد تفاوت‌های زیادی در راستای افزایش سن ازدواج نبودیم.»
مطهری در خصوص دلایل افزایش سن ازدواج در جوانان افزود: «گرایش به فرهنگ غربی، دور شدن از سطح زندگی اسلامی و آزاد شدن روابط بین جنس مخالف، و همچنین تشریفات و آداب رسوم از علل مهم افزایش سن ازدواج در جوانان است.»
علی مطهری در ادامه بحث افزود: «در اسلام سن خاصی برای ازدواج در نظر گرفته نشده است و تنها 3شرط بالغ، عاقل و رشید بودن برای ازدواج پسران و دختران مطرح شده است.»
وی در توضیح لفظ رشید بودن گفت: «رشید بودن به این معنا است که فرد بداند که ازدواج یعنی چه و با چه هدفی انجام می‌شود. با تمام این شرایط در اسلام توصیه شده تا ازدواج هرچه زودتر انجام شود.»
آسیب‌های ازدواج‌هایی با منشأ دوستی خیابانی و اینترنتی
در این لحظه از مناظره باهر در پاسخ به مطهری گفت: «شرط مهمی که فقه آمده و در قانون ذکر نشده کفاوت است که متاسفانه خانواده‌ها هم کفو یکدیگر را انتخاب نمی‌کنند و متاسفانه برخی از ازدواج‌ها از روی دوستی‌‌های خیابانی و سایت اینترنتی انجام می‌شود که مشکلات خانوادگی و نهایت به دادگاه منجر می‌شود.»
نقیپورفر نیز در پاسخ به مطهری تاکید کرد: «سن ازدواج در اسلام تعیین شده و با توجه به سه مرحله 7 سالهای که در اسلام عنوان شده سن 21 سالگی سن مناسب ازدواج است.»
وی سیادت، عبودیت و وزارت و مشارکت اجتماعی را 3 مرحله عنوان شده در اسلام دانست و گفت: «فرد پس از دوره وزارت و مشارکت اجتماعی باید زندگی مستقلی داشته باشد و این نشان می‌دهد که سن 18 تا 21 سال سن مناسب ازدواج است.»
نقیپورفر با اشاره به سوره نسا تاکید کرد: «اگر نظام آموزش و پرورش مهارت‌های لازم را در اختیار پسران گذاشته باشد باید پسرها در سن 18 تا 21 سالگی قابلیت تشکیل خانواده را داشته باشند چرا که مسئولیت تدبیر خانواده بر عهده پسران است.»
وی با انتقاد از آموزش و پرورش گفت: «متاسفانه در کتاب مطالعات اجتماعی سال سوم سن 24 سال را به عنوان سن ازدواج خانم‌ها و آقایان عنوان کرده‌اند که این در حالی است که اعلام این سن بدون هیچ پشتوانه‌ای انجام شده است.»
نقی پورفر خطاب به صدا و سیما گفت: «صدا وسیما باید با دعوت از نخبگان محوری برای همگرایی در اعلام سن ازدواج شوند.»
وی همچنین به سن مناسب دختران برای ازدواج اشاره کرد و افزود: «ما برای دختران 3 بازده سنی 6 ساله داریم ولی در سند آموزش و پرورش نظام 6-3-3 در نظر گرفته شده که به جنسیت توجه‌ای نداشته و سکولار است.»
نقیپورفر تاکید کرد: «متاسفانه در نظام آموزش و پرورش رشد پسر و دختر به صورت یکسان اتفاق نمی‌افتد چرا که فارغ التحصیلان پسر و دختر باید بتوانند با یکدیگر ازدواج کنند که عملا این اتفاق نمی‌افتد و این مسئله نشان‌دهنده ان است که در نظام آموزش و پرورش ما به اختصادات اسلام توجه نشده است.»
تأخیر بیش از حد بین سن بلوغ و سن ازدواج دختران معنا ندارد
وی سن نرمال ازدواج دختران را 18 سال دانست و گفت: «6 سال بعد از سن بلوغ دختران زمان مناسبی برای ازدواج است و تاخیر بیش از این میان سن بلوغ و ازدواج دختران معنایی ندارد.»
باهر نیز در این بخش گفت: «متاسفانه ما در مسائل خانواده متخصص فوق دکترا در ایران داریم که به کار گرفته نمی‌شود. ما عدد طلایی برای سن ازدواج را متناسب با فرمول سن ازدواج دختران مساوی با سن ازدواج پسران بخش بر 2 به اضافه 6 سال.»
ازدواج دانشجویی؛ موفق و ناموفق
حسین باهر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا موضوع ازدواج دانشجویی موفق بوده یا خیر؟ اظهار داشت: «این سوال بسیار بجاست چراکه بنیانگذار تفکر ازدواج دانشجویی در دانشگاه شهید بهشتی بنده بودم و این امر در آنجا خوب اجرا شد.»
وی ادامه داد: «موضوع ازدواج دانشجویی از مردمی بودن در آمد و برخی دانشجویان در این راستا سوءاستفاده کرده‌اند چراکه ازدواج آنها هدف‌دار و نظام‌مند نبود.متأسفانه در خوابگاه شاهد حضور بسیاری از این دانشجویان بودیم.»
باهر در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه طرح ازدواج دانشجویی موفق بوده یا خیر؟ تصریح کرد: «این طرح هم موفق بوده و هم ناموفق.»
سویزی در ادامه اظهارات علی مطهری گفت: «موضوع ازدواج در راس امور کشور قرار ندارد زمانی که 8 سال جنگ تحمیلی را پشت سر می‌گذاشتیم همه دنیا در برابر ما بود اما ما بر آنها فائق شدیم این نشان می‌دهد عزم ملی در برابر مشکلات پیروز است.»
وی با بیان اینکه باید باور کنیم که ازدواج ضرورت جامعه ما است تصریح کرد: «8 تا 13 میلیون جوان در آستانه ازدواج قرار دارند اما اگر این میزان علاقمند به تحصیل وجود داشت و در دانشگاه‌ها بسته بود همه جا فریاد و فقان می‌کردند. مسئله ازدواج نیز باید راس امور باشد و برای آن عزم ملی به کار گرفته شود.»
سویزی خاطرنشان کرد: «همانطور که خیرین مدرسه ساز در کشور وجود دارد باید جامعه خیرین را برای ازدواج جوانان با مدیریتی درست بسیج کنیم همچنین می‌توان به ایجاد تعاونی خویشاوندی پرداخت چرا که اگر این امر نیز با یک مدیریت صحیح عملی شود بسیار از مشکلات مالی در فضای صله رحم برطرف خواهد شد.»
وی افزود: «5 سال نخست زندگی جوانان به یاری نیاز دارد و بعد از این دوران آنها می‌توانند زندگی خود را به شکل بهتری ادامه بدهند. بنابراین مسکن مهر در این حوزه با در نظر گرفتن اجاره بهای سبک می‌تواند در 5 سال نخست زندگی جوانان مثمرثمر باشد. همچنین می‌توان از تشویقات و تسهیلات دیگری استفاده کرد و در این زمینه راهکارهای لازم را از مردم جویا شد.»
رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان خاطر نشان کرد: «متاسفانه مسئله چشم هم چشمی اصل زندگی را زیر سوال برده و فدای خود کرده است در واقع با چشم هم چشمی فرصت جوانی سوزانده می‌شود.»
تقی‌پورفر در ادامه مناظره بررسی مسائل ازدواج به موضوع ازدواج دانشجویی اشاره و تصریح کرد: «طرح ازدواج دانشجویی در وزات علوم مطرح شد که باید بگوییم موضوع آموزش، مشاوره و همسریابی باید آموزش و در دانشگاه‌ها تشکیل شود.»
وی افزود: «باید معرفت در ازدواج و تشکیل خانواده را به جوانان منتقل کرده و انگیزه ازدواج را در آنها کشف کرد چراکه 60 درصد مشکلات از مقوله فرهنگی نشأت می گیرد بنابراین زمانی که 2 نفر هم کُفو یکدیگر باشند بهتر می توانند با مشکلات اقتصادی کنار بیایند.»
عضو هیات علمی دانشگاه قم ادامه داد: «ساختار در خصوص ازدواج دانشجویی تعریف نشده و اخیراً پیوستی در این راستا داده شده است ولی به طور کلی این موضوع بر عهده هیچ نهادی در دانشگاه و هیچ معاونت فرهنگی نیست. بنابراین باید بگوییم این موضوع نیازمند بازوی اجرایی است.»
حضور دانش‌آموزان متأهل کنار دانش‌آموزان مجرد ایراد دارد؟
در یکی از سوالات مناظره از آقای مطهری پرسیده شد که «آیا موافقید دختران متاهل در کنار دختران مجرد به مدرسه بروند زیرا آموزش و پرورش در حال حاضر این اجازه را نمی‌دهد» که مطهری عنوان کرد: «به نظر من اشکالی ندارد، بنده نیز در این مساله انتقاد کردم به خاطر اینکه نگرانی آنها این است که به اصطلاح برخی مسائل زناشویی در مدرسه بازگو شود و این مساله را خطری برای دختران می‌دانند در حالی که امروز فکر نمی‌کنم چیز مجهولی برای دختران و پسران وجود داشته باشد.»
حجت‌الاسلام نقیپورفر در ادامه پاسخ به این پرسش عنوان کرد: «هر چیزی آفتی دارد و به خاطر آفت نباید صورت مساله را پاک کرد و این کار غلط است.»
مهری سویزی نیز در ادامه این سوال عنوان کرد: «صرف یک صحنه و یک لحظه نیست که روی آن داوری شود. همکاران و مدیران مدارس گزارش می‌دادند و عنوان می‌کردند دختر ازدواج کرده آمده بود سر کلاس رعایت هم کرده بود و به وی نیز تذکر داده شده بود که عکس‌هایش را نشان کسی ندهد و قصه‌هایش را برای کسی بازگو نکند تا دیگران را تحریک نکند. معلم آمده بود سر کلاس و آن دانش‌آموز دختر متاهل تکلیف خود را به درستی انجام نداده بود و این دختر مورد بازخواست قرار گرفته بود و فردای آن روز آقایی آمده بود جلوی در مدرسه و عنوان کرده بود که من شوهر این خانم هستم و شما چرا با زن بنده اینگونه رفتار کرده‌اید زیرا همسر بنده باردار است و رفتار شما باعث مشکل شده است.»
وی ادامه داد: «ببینید یک صحنه و یک لحظه نیست که روی آن داوری شود ولی با این حال برای اینکه باب ازدواج را در سنینی که تقاضا وجود دارد و خانواده نیز تمایل دارد و پسر خوبی نیز برای خواستگاری آمده است و برای اینکه باب ازدواج را نبندیم بنده که سال‌ها مشاور وزیر در امور زنان بودم یعنی در سال 84 و 85 آمدیم یک بخشنامه‌ای آماده‌سازی کردیم و به مدارس فرستادیم و مدیران نیز توجیه شدند موارد خاصی را که چنین موضوعاتی وجود دارد اگر بتوانند بیایند از کمیسیون مجوز بگیرند و مدیریت کنند این مساله بلااشکال است.»
سویزی در پاسخ به این پرسش که «آیا هنوز این بخشنامه اعتبار دارد؟» تصریح کرد: «بنده نشنیدم که این بخشنامه ابطال شده باشد.»
برخی دانشجویان از ازدواج دانشجویی سوءاستفاده کردند
سویزی در ادامه این مناظره با بیان اینکه باب سوءاستفاده در هیچ چیز را نمی‌توان بست، تاکید کرد: «موضوع ازدواج دانشجویی باب سواستفاده برای برخی از دانشجویان را باز کرده است به این شکل که برخی دانشجویان در ازدواج دانشجویی و مراسم آن شرکت می‌کنند و بعد به شهرستان خود برگشته و در آنجا مراسم مفصل می‌گیرند! در واقع از امکانات استفاده کرده و بعد مراسمی جدا از مراسم ازدواج دانشجویی می‌گیرند.»
وی بیان کرد: «باید فرهنگ وساطت را به نوع جدید احیا کنیم چرا که این امر نیاز است عملاً وقتی روش غیرسنتی کنار رود دوست شدن تایید شده و جذابیت غریزه باعث می‌شود که جوانان در روابط یکدیگر را نشناسند که این خود مشکل اساسی است.»
سویزی با بیان اینکه باید فرهنگ وساطت به طور جدی احیا شود، عنوان کرد: «در ازدواج خویشاوندی ما شاهد 5 درصد طلاق هستیم که 25 درصد طلاق‌ها مربوط به ازدواج‌های غیراین امر است در حقیقت رفت و آمدها باعث می‌شود که خصلت ها از چشم یکدیگر پوشیده نشود.»
مطهری در ادامه پرسش درباره حضور دختران متاهل در کنار دختران مجرد در مدارس عنوان کرد: «بنده یک جمله اضافه کنم یکی از آثار خوب حضور دختران متاهل در کنار دختران مجرد در مدارس این است که بقیه نیز برای ازدواج تشویق شوند و این مساله یکی از آثار خوب است ولی ما به خاطر درصد کمی از مسائلی که وجود داشت نباید جلوی این کار درست را بگیریم.»
سویزی نیز در ادامه این سوال عنوان کرد: «ما نیز اقداماتی در این زمینه انجام دادیم تا باب درست این قضیه بسته نشود ولی جلوی مشکلات آن نیز گرفته شود.»
باهر نیز در ادامه پاسخ به این پرسش بیان داشت: «باید آموزش خانواده در دانشگاه‌ها و مراحل مختلف ارائه شود تا بچه‌ها از همدیگر نخواهند کلمات ناجور را فراگیرند. همه ما دوران نوجوانی و جوانی را گذرانده‌ایم. آموزش‌های غلط را از هم‌نوعانمان گرفته‌ایم و چه بهتر است که آموزش‌های خوب را یک بزرگواری به ما یاد دهد. بنده خوب یادم هست کلاس هفتم بودم آسیدرضا برقعی تمام مسائل جنسی را بسیار رک و ساده و صاف برای همه ما عنوان می‌کرد.»
محمد عباسی تاکید کرد: «هر کدام از مزایایی که برای تسهیل در ازدواج در مدارس تعیین شده حتما دارای آسیب‌هایی است ولی نباید به واسطه این آسیب‌ها مانعی برای این تسهیلات ایجاد کرد.»
تقسیم وظایف بین وزارت ورزش و مرکز امور زنان ریاست‌جمهوری برای تسهیل در ازدواج جوانان
وی در ارتباط با ازدواج دانشجویی تاکید کرد: «ما نباید همه مسائل را از هر سازمانی توقع داشته باشیم و هدف از ازدواج دانشجویی آن بود که افرادی که امکان برگزاری جشن را نداشتند با استفاده از ازدواج دانشجویی عنوان کنند که مراسمی به مناسبت ازدواجشان برگزار شده است و اخیرا توافقی میان وزارت ورزش و جوانان و تعدادی از سازمان‌ها انجام گرفت که تقسیم کاری در این عرصه انجام شود.»
عباسی ادامه داد: «در این توافقنامه مقرر شد تا مسائل قبل از ازدواج و ترغیب جوانان به ازدواج توسط وزارت ورزش و جوانان دنبال شود و مسائل مرتبط با پایداری ازدواج به معاونت امور زنان ریاست جمهوری سپرده شود. همچنین آسیب‌های پس از ازدواج به دلیل برخورداری از نقش مشاوره‌ای به سازمان بهزیستی واگذار شود.»
وزیر سابق ورزش و جوانان تاکید کرد: «اگر این تقسیم‌بندی‌ها انجام شود و به صورت تخصصی با آنها برخورد و پیگیری شود می‌توان همه مسائل را در جای خودش حل کرد.»
وی در پاسخ به این سوال که «آیا بود و نبود وزارت ورزش در امر تسهیل ازدواج تاثیری داشته؟» گفت: «با توجه به قوانین فعلی پاسخ منفی است چرا که در قانون، تسهیل ازدواج خطاب به وزارت ورزش و جوانان نبوده و در برنامه چهارم و پنجم نقشی برای ورزش و جوانان قائل نشده و سازمانی می‌تواند در این زمینه موثر باشد که دارای اختیارات لازم باشد.»
در بخش دیگری از این مناظره از نقیپورفر پرسیده شد «آیا تسهیل ازدواج ضروری‌تر است یا گشت ارشاد؟» و وی گفت: «مجازات، آخرین راهکار دینی است و به امر به معروف و نهی از منکر تقدم دارد.»
عباسی نیز ادامه داد: «ستاد امر به معروف و نهی از منکر به صورت برعکس کار می‌کند. چرا که قرآن می‌فرماید باید ابتدا همه حوزه‌ها را تحت پوشش امر به معروف قرار داد و نه نهی از منکر و پس از آن باید الزامات امر به معروف و نهی از منکر را مهیا کرد.»
وزیر سابق ورزش و جوانان افزود: «اگر دختر و پسر جوانی را بگیرند و آنها عنوان کنند ما برای ازداوج مشکل داریم و شما چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید؟ ستاد عنوان می‌کند این مسئله به ما ربطی ندارد. لذا ستاد بر اساس مفاد قرآن کارکردی به صورت عکس دارد و دعوت به خیر، مقدم به نهی از منکر است و تسهیل ازدواج بر گشت ارشاد شرعا و عقلا مقدم است.»
وی تاکید کرد: «نهادهای فرهنگی ما نقش اساسی را در این زمینه دارند و معنا ندارد همه فشارها بر روی نیروی انتظامی باشد.»
اصل زندگی فدای دکور زندگی شده است
سویزی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «چطور می‌توان بینش‌ها را ارتقا داد؟» اظهار داشت: «در این موضوع نقش خانواده بسیار اساسی است به ویژه مادرانی که قدرت انتقال ارزش‌های خود را به فرزندانشان دارند. دخترانی که تحصیلات عالی دارند خانواده در ایجاد بینش صحیح در آنها نقش قابل توجهی دارند اما اینکه می‌گویم اصل زندگی فدای دکور زندگی شده است به این شکل است که در خانواده تحصیلات فرزند خود را نادیده می‌گیرند و او را با افراد دیگر مقایسه می‌کنند که فلانی چه چیز‌هایی دارد و او هم باید داشته باشد.»
وی افزود: «بعضاً جهیزیه‌ای که به یک دختر جوان داده می‌شود تکمیل است ولی آنقدر کنار آن تکبر وجود دارد که دیگر آرامشی وجود ندارد. برای ایجاد بینش دانشگاه‌ها نیز نقش دارند ولی به دلیل آنکه آنها نهاد مسئول نیستند نمی‌توان به آن اندازه از آنها توقع داشت.»
نقیپورفر در ادامه اظهارات سویزی با بیان اینکه در 7 سال نخست زندگی آموزشی نداریم و این در حالی است که تربیت از نطفه آغاز می‌شود، گفت: «این مسئله نیاز به تعلیم دارد. ما باید ازدواج را مدیریت کرده و آن را از مشاوره و آموزش در بخش همسریابی آغاز کنیم اگر این مسئله که یک خانم و آقا هم کوف یکدیگر هستند یا خیر را از ابتدا مورد بررسی قرار دهیم وضعیت بهتری حاصل خواهد شد.»
وی با بیان اینکه خانواده باید تحت پوشش آموزش قرار گیرد و اگر این امر در خانواده‌ها عملی شود نسل مناسبی تربیت خواهد شد، تصریح کرد: «7 سال اول و دوم عمر افراد عمر شکل گیری شخصیت و دوره سوم دوره آموزش‌های حرفه‌ای است.»
عباسی نیز در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا درباره مسائل اساسی ازدواج وحدت نظر وجود ندارد، گفت: «ازدواج یکی از مهمترین مقوله‌های زندگی است و نمی‌توان توقع داشت در این حوزه همه هم نظر باشند. اما اتحاد عملکرد و منابع در این حوزه بسیار لازم است و همه وظیفه دارند مسئولیت پذیر باشند در واقع والدین و دولت باید مسئولیت‌شان در این زمینه بپذیرند.»
وی ادامه داد: «اگر منظور سوال کننده این است که ارکان مربوطه در ارتباط با این امر همنظر نیستند اینطور نیست زیرا در کلیت همنظر هستند.»
علی مطهری نیز در ادامه اظهارات عباسی گفت: «ما بر اینکه ازدواج جوانان به موقع انجام شود تاکید داریم اما اگر کسی هم دیر ازدواج کند مهم نیست زیرا بحث درباره جوانانی است که علاقمند به ازدواج هستند اما به دلیل مشکلات اقتصادی و نظرات غلطی که در این حوزه وجود دارد ازدواجشان به تاخیر می‌افتد.»
حجت‌الاسلام نقیپورفر در ادامه این مناظره اظهار داشت: «باید از امام حسن و امام سجاد که در 18 سالگی ازدواج کردند الگو بگیریم و اگر اکنون شاهد افزایش سن ازدواج هستیم این موضوع مربوط به بعد از انقلاب، همراه با انقلاب صنعتی است؛ اگر نخبگان ما در سن مناسب و به هنگام ازدواج کنند می‌توانند پتانسیل خود را برملا کنند.»
وی با بیان اینکه قانون برای اکثر قاطع جامعه یعنی 95 درصد است که باید برای آنها تصمیم گرفته شود، اظهار داشت: «برای 95 درصد از جامعه قاعده وضع می‌شود که در چه سنی باید ازدواج کنند.»
ازدواج زود مدنظر نیست بلکه ازدواج به موقع مهم و مدنظر است
عباسی در ادامه این مناظره بیان کرد: «به طور حتم باید افراد در سن متناسب ازدواج کنند و این موضوع باید به شکلی باشد که طرفین آمادگی داشته و بتوانند ازدواج کنند.»
وی ادامه داد: «ازدواج زود مدنظر نیست بلکه ازدواج به هنگام و به موقع مدنظر است که باید براساس شرایط این اتفاق رخ دهد.»
نمایندگان از نظر اقتصادی قشر متوسط جامعه هستند
علی مطهری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «سن متوسط ازدواج فرزندان نمایندگان کی است؟» اظهار داشت: «نمی‌توان گفت که سن متوسط ازدواج فرزندان نمایندگان کی است، چرا که باید آمار این موضوع را درآورد.»
وی در خصوص اینکه «آیا نمایندگان قشر مرفه هستند یا خیر؟» گفت: «معمولا نمایندگان جزء قشر متوسط جامعه از نظر اقتصادی هستند وجزء قشر مرفه نیستند. به طور مثال پسر بنده اخیرا در سن 27 سالگی ازدواج کرد که حتی به آن گفتیم بسیار دیر ازدواج کرده است.»
مطهری در پاسخ به سوال مجری مبنی بر اینکه«آیا پسر شما فرمول آقای باهر را رعایت کرده است؟» گفت: «بله! عروس بنده 22 ساله است و این فرمول رعایت شده است.»
اولویت و اصل بر تک همسری است
باهر، جامعه‌شناس در ادامه این مناظره بیان کرد: «ازدواج باید به شکلی صورت بگیرد که هر دو طرفین به ساحت زوجین جنسی رسیده باشند و موضوع ازدواج دوم و سوم در موضوعی دیگر مطرح است.»
سویزی در ادامه صحبت‌های آقای باهر بیان کرد: «نباید ازدواج دوم و سوم را عادی‌سازی کنیم.»
تقی‌پورفر بیان کرد: «اصل ازدواج بر تک همسری است و تعدد زوجین شرط عدالت است.»
وی بیان کرد: «در حال حاضر جوانان دچار مشکل هستند که 3 الی 4 میلیون مطلقه در جامعه داریم بنابراین باید موضوع تک‌همسری در اولویت قرار گیرد و جامعه ما مبنی بر تک‌همسری است.»
سایت‌های همسریابی؛ تهدید یا فرصت؟
سویزی در پاسخ به این پرسش که «آیا شما موافق سایت‌های همسریابی هستید؟» عنوان کرد: «این سایت‌های همسریابی تعدد و تکثر خیلی گوناگونی دارند. بعضی از آنها واقعا شکار سوژه‌ها است برای یک نیت‌های غلط. اما اگر موردی وجود داشته باشد که کاملا شناسنامه‌دار با عملکرد درست باشد و واقعا بتواند این سایت‌ها زمینه گفت‌وگو، مشاوره و شناخت را برایشان فراهم کند و همان فرهنگ وساطت نوین را مهیا کند یعنی همان چیزی که در خانواده قرار بود اتفاق بیفتد و در یک محیط گسترده اجتماعی صورت پذیرد بتوانند در چارچوب شئونات انسانی و حرمت‌گذاری به کرامت دختر و زمینه برای شناخت انجام دهند قطعا می‌تواند مفید واقع شود. ولی به طور خاص اطلاعی ندارم چه سایت‌هایی در این حوزه موفق هستند ولی فرهنگ وساطت باید احیاء شود و از ظرفیت‌ها و بسترهای جدید نیز استفاده شود.»
حجت‌الاسلام نقیپورفر نیز در ادامه پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «آیا با فعالیت سایت‌های همسریابی موافق هستید؟» عنوان کرد: «بنده هم نظرم این است که از این فرصت که یک نعمت روز است باید استفاده کنیم و از این کج سلیقگی و بی‌سلیقگی که از این امکانات استفاده نمی‌کنیم برحذر باشیم.
وی افزود: «با یک هیئت امنای قدرتمند و قابل اعتماد که به مردم نیز باید معرفی شود مبنی بر اینکه این افراد امین آنها هستند می‌توان 50 درصد مسائل فرهنگی ما که مربوط به همسریابی است را حل کرد. بنده تجربه بیش از 30 سال در این حوزه را دارم و می‌بینم که افراد آمده‌اند ولی همسر خود را پیدا نمی‌توانند بکنند. از در و همسایه می‌خواهند شروع کنند ولی موردی پیدا نمی‌شود یا باید از دانشگاه‌ها این کار را انجام دهیم که هنوز هم این کار را نکرده‌ایم. حتما قدرت انتخاب به خصوص در دختران را بالا ببریم.»
نقیپورفر ادامه داد: «ما الان شرایطی پیدا کرده‌ایم که دختر منتظر است که چه کسی می‌آید خواستگاری او؛ اگر خودش بخواهد اقدام کند آسیب بعدی را همراه دارد و بعدها بر سرش منت می‌گذارند که تو دنبال من آمده‌ای من که دنبال شما نیامده‌ام. این عزت خانم‌ها را باید داشته باشیم و این عزت خانم‌ها باید همیشه باشد حتی فرصت مناسب نیز به دختر بدهیم و باید از سایت‌های همسریابی با کمک نهادها در دانشگاه‌ها استفاده کنیم که می‌توانند ازدواج‌های سالم را چندبرابر کنند. زیرا همسریابی بخش بسیار مهم است. دانشجوی دختری در دوره دکترا پیش من می‌آید و می‌گوید استاد آیا امکان دارد دانشجوی پسری که برای خواستگاری من آمده است را چکاب کنید زیرا آنها نیاز دارند و باید افراد پخته از خانم‌ها و آقایان که فرهیخته هستند موارد راشناسایی کنند، مشاوره دهند و سرویس‌دهی به طرف دیگر بدهند.»
