انتقال آب خزر به کویر توجیه اقتصادی ندارد/ کویر با ارزش را به خرابه تبدیل نکنیم

به گزارش خبرنگارگروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر)، طرح انتقال آب دریای خزر به کویر در دولت گذشته مطرح  شد اما به دلایل مشکلات زیادی که برسر راه این طرح بود، این پروژه مسکوت ماند. براساس این طرح قرار بود آب دریای خزر به استان های کویری شامل سمنان، یزد و کرمان منتقل شود که در حد کلنگ زنی باقی ماند و کاری ازپیش نرفت.

اسماعيل كهرم، پیشکسوت محیط زیست ایران در خصوص انتقال آب دریای خزر به کویر گفت:با توجه به اینکه  تنها  3 درصد آب مصرفی كشور آب صنعتی و حدود 2 درصد آب شرب است و مابقی آن يعنی 95 تا 96 درصد آب مصرفی كشور آب كشاورزی است لذا باید گفت اين طرح از توجيه اقتصادی  برخوردار نيست. 

مشاوررییس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی این سازمان درپاسخ به سوال خبرنگارگروه دانش خبرگزاری دانا، مبنی براینکه  چه مشکلاتی بر سر راه این طرح بود که مسکوت ماند؟ افزود: اين طرح  بسيار كار پرهزینه ای است، چرا که راه‌اندازی كارخانه‌های آب شيرين كنی بسيار گران و پر هزينه است و در نهايت برای يك مجتمع مانند يك سربازخانه با ظرفيت 1500 نفر قابل استفاده است و از طرفی هم از نظر تکنولوژی ما توان این کار را نداریم لذا مجبوریم از خارج از کشور دستگاه های مورد نیاز را وارد کنیم اما در هرصورت این کارامکان پذیر نیست.  مساله ای  ديگری که مطرح است نمك باقی مانده از شيرين كردن ميليون‌ها متر مكعب آب دريا است كه در مبدا می‌تواند مشكلات بسياری را با خود به همراه داشته باشد. 

این استاد دانشگاه در اين خصوص گفت: نمكی كه از فعاليت كارخانه‌های آب شيرين كن باقی می‌ماند به طبيعت بر می‌گردد و حيات را تا شعاع چندين كيلومتری تحت تاثیر قرار می‌دهد و زندگی گياهان و جانوران را با خطر مواجه می‌كند. به این معنی که وقتی  قسمتی از آب شیرین می شود نمک آن به دریا باز می گردد و اکوسیستم ساحل را با مشکلاتی روبه رو می کند.

اين كارشناس محيط ‌زيست با بیان اینکه چرا برای درست کردن گوشه ای از مملکت باید گوشه دیگرآن را ویران کنیم، يادآور ‌شد: مناطقی كه قرار بود آب به آنها منتقل شود كوير است لذا كوير با بيابان فرق دارد. بيابان به طوركامل بی‌استفاده است در حالی كه كوير  ارزش‌های زيستی بسياری از جمله كانی‌ها، مواد معدنی، حیات وحش و گياهان و جانوران  دارد از طرفی كوير خود يك جاذبه گردشگری به حساب می‌ آید كه می‌تواند ارزش اقتصادی بالايی داشته باشد لذا با انتقال آب به این مناطق کویر را خراب کرده ایم.  ارزش های کویر این است که می توان از طریق جذب گردشگری برای کشور سودآوری داشته باشد.در همین رابطه بسیاری از اروپایی ها حاضراند بابت دیدن دشت های کویرهزینه های زیادی متقبل شوند.

دکتر اسماعیل کهرم خاطرنشان کرد: ازآنجایی که دریای خزر بین5کشورايران، روسيه، تركمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربايجان مشترك است لذا انتقال آب خزربه استان های کویری با اعتراض این کشورها روبه رو می شد چرا که وقتی ایران قصد داشت برای نجات درياچه اروميه از حق آبه خود از رودخانه ارس استفاده کند اين ماجرا مشكلات حقوقی را برای ايران در پی داشت و موجب اعتراض كشور آذربايجان شد. بنابراین چگونه ممكن است استخراج آب از دریای خزر با این همه حساسيت‌های حقوقی و سياسی و محيط‌ زيستی آن بدون واكنش از جانب همسايگان صورت بگیرد. 

این مدیرمسوول در مسایل محیط زیست تصریح کرد: بنده فکر می کنم آقای رییس جمهور سابق قصد داشت  خدمتی به شهر خود بکند اما هرچه تلاش کرد نتوانست کاری را پیش ببرد، در هرصورت باید گفت انتقال آب دریای خزر نه برای مصارف خانگی ، نه کشاورزی ونه صنعتی به استان های مرکزی شدنی نیست و لذا برای هرکاری باید ابتدا کار کارشناسی بشود نه اینکه بدون فکر کاری که نباید صورت بگیرد به مرحله اجرا بیاوریم. از طرفی هم شوری آب دریاچه خزر 13 میلی گرم در هر لیتر است که قابل استفاده در این زمینه ها نیست و از این رو ، صرفه اقتصادی هم ندارد. همچنین خاک سمنان و مناطق مرکزی با توجه به اینکه شن وخاک رس است لذا قابل کشت نیست،برای کدام مصارف کشاورزی و صنعتی قرار است این طرح چند میلیاردی عظیم انجام شود؟

وی در ادامه  افزود: اکنون تصور کنید که آب از دریا به کویر منتقل شد و هیچ آسیبی هم به دریا نرسید و هیچ مشکلی هم ایجاد نکرده باشد. از این آب برای کشاورزی هم استفاده شد و محصولات کشاورزی هم وارد بازار شد. شما فکر می کنید این محصول کشاورزی که با آب انتقال یافته از دریای خزر تولید می‌شود چقدر برای دولت هزینه خواهد داشت؟ درحال حاضر که آب را از دریا منتقل نکرده ایم و هزینه انتقال آب را هم متحمل نشده ایم چاقاله بادام کیلویی40 هزار تومان است. حالا محصولات کشاورزی با آبی که با میلیاردها تومان هزینه تولید می‌شوند کیلویی چند خواهد بود؟ ویا احتمالا مردم ما خیار را باید کیلویی 25هزارتومان خریداری کنند!

این در حالی است که قائم مقام وزیر نیرونظر متفاوتی دارد و درگفت و گو با خبرگزاری مهر با اعلام اینکه فاز اول مطالعه برای انتقال آب دریای خزر به سمنان انجام شده است، گفت: انتقال 200 میلیون مترمکعب آب برای مصارف شرب و صنعت در این طرح مدنظر است.

ستار محمودی با بیان اینکه طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان در اواخر سال 88 مطرح شده بود، گفت: این طرح به نحوی بود که مطالعه و اجرای آن به صورت همزمان دنبال می شد که با هم شروع شوند. زمانی هم که وزارت نیرو، کار را دنبال می کرد بحث انجام یک فاز مطالعاتی مطرح بود.

محمودی خاطرنشان کرد: هم اکنون فاز اول مطالعاتی طرح برای تایید در اختیار شرکت مدیریت منابع آب ایران قرار گرفته است. به صورت کلی موضوع انتقال آب بین حوضه ها در تمام دنیا انجام می شود.

در حالی  مشاور رییس سازمان محیط زیست و پیشکسوت در علم محیط زیست عنوان می کند که طرح انتقال آب خزر به کویربرای اکوسیستم مضر بوده ومحیط زیست با این کار مخالف است که قائم مقام وزارت نیرو تصریح کرد: مشکلی بر سر راه این طرح نیست لذا پس ازشرین کردن  آب دریا، آب منتقل می شود. این  طرح هم اکنون مورد تایید سازمان محیط زیست نیز است.

این مقام مسوول در وزارت نیرو با اشاره به این موضوع که ممکن است در فاز دوم مطالعاتی، طرح نیاز به تغییراتی داشته باشد گفت: در انتقال آب دریا به مرکز کشور مسایل مختلفی باید مدنظر قرار گیرد.