مغز یکی از ارگان های حساس بدن است که به بهترین نحو و به شیوه های گوناگون حفاظت می شود اما ضربه زمانی رخ می دهد که پس از تکان خوردن شدید و یا ضربه به سر، مغز به جمجمه برخورد کند. این آسیب ها مسایل جدی را در زمینه حافظه و تفکر ایجاد می کند.
به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر)، طی مطالعات انجام شده توسط محققان، دانشمندان قسمت هایی از جمجمه حیوانات آزمایشگاهی را برداشتند تا مشاهده کنند که در طول ضربه ها و تاثیرات متوالی آنها، چه اتفاقاتی در مغز آنها رخ می دهد.
ضربه زمانی رخ می دهد که پس از تکان و یا ضربه به سر، مغز به جمجمه برخورد کند. این آسیب ها عموما در ورزش هایی مانند فوتبال، هاکی و یا یک سانحه دلخراش تصادف رخ می دهد. ضربات زیاد و مکرر، مسایل جدی را در زمینه حافظه و تفکر ایجاد می کند.
تاکنون، دانشمندان دقیقا نمی دانستند که در سطح مولکولی درون مغز، در طول ضربه و یا پس از آن، چه اتفاقی رخ می دهد. واضح است که مطالعه یک مغز زنده، مشکل است، چرا که در داخل جمجمه استخوانی ضخیم و سایر موانع حفاظتی قرار دارد.
در برخی از مطالعات اولیه، دانشمندان قسمت هایی از جمجمه حیوانات آزمایشگاهی را برداشتند تا مشاهده کنند که در طول ضربه ها و تاثیرات متوالی آنها، چه اتفاقی در مغز آنها رخ می دهد.
اما برداشتن قسمتی از جمجمه، منجر به وارد آمدن آسیب به بافت و واکنش فیزیولوژیک آن شد و یافته های موجود در این زمینه که چگونه مغز ما تحت تاثیر ضربات قرار می گیرد را مبهم ساخت.
بنابراین دانشمندان موسسه ملی اختلالات عصبی که بخشی از موسسات ملی سلامت است، تصمیم به ساخت ابزاری با آسیب کمتر را گرفتند تا بتوانند درون جمجمه را مشاهده کنند و بر روی شیوه ساده کنار زدن لایه های میکروسکوپی جمجمه موش آزمایشگاهی غلبه کنند و آن را تا نقطه ای باریک کنند که لنزهای میکروسکوپی قدرتمند می توانستند داخل آن را مشاهده کنند، حتی به صورتی که جمجمه کاملا سالم و دست نخورده باقی بماند.
سپس آنها به آرامی، قسمتی از جمجمه را به داخل مغز فشار دادند و ضربات کوچکی را بر روی آن تکرار کردند. در واقع آنها تلاش می کردند که وضعیتی مشابه موردی که پس از تکل در فوتبال(حرکتی برای مانع شدن از پیشروی حریف) و یا زمانی که در اسکی هستید و در یک شیب، ضربه شدید به سر وارد می شود را به وجود آورند. در ضمن لنزهای میکروسکوپی که در بالای جمجمه باریک حیوانات قرار داده شده بودند، به طور دقیق تمام مواردی را که در اطراف مغز رخ می داد را ثبت می کردند.
مغز یکی از ارگان های حساس بدن است که به بهترین نحو و به شیوه های گوناگون حفاظت می شود. علاوه بر جمجمه، این ارگان با چندین لایه غشا محافظت می شود که دقیقا در زیر جمجمه قرار دارند و مانع از ورود مولکول های مضر می شوند. اما همانگونه که محققان مشاهده کردند، این غشاها به دلیل ضربه به مرور ضعیف شده و دچار شکاف می شوند و مغز به طور بالقوه در مقابل هجوم مولکول ها آسیب پذیر می شود.
دوریان بی مک گاورن، محقق ارشد این تحقیق، بیان کرد که این مولکول ها خیلی زود پدیدار می شوند. ما در فضای بین جمجمه و مغز، پس از ایجاد ضربه، ساختار پرسرعتی از نمونه های اکسیژن را مشاهده کردیم. نمونه های اکسیژن واکنشی که رادیکال های آزاد نیز نامیده می شوند، نقش مهمی را در فرآیندهای گوناگون بافت طبیعی ایفا می کنند که شامل واکنش فسادکننده در هر گونه آسیب است اما آنها می توانند در مرگ سلولی و آسیب بافت نیز تاثیرگذار باشند.
در صورت وقوع ضربه، بدن سلول های ایمنی خاص و ویژه را از خون و مغز برای تعمیر غشاهای فرسوده شده، ارسال می کند. اما این فرآیند بسیار آهسته صورت می گیرد و موجب می شود که میزان زیادی از رادیکال های آزاد از غشاها عبور کرده و به بافت مغز برسند که در آن موجب مرگ سلول های مغزی می شوند که خارج از مکان اصلی ضربه قرار دارند.
چگونگی درمان
با وجود نگرانی ها، این پیشرفت و توسعه، احتمال درمان را برای دانشمندان ایجاد کرد. اگر آنها می توانستند که تعداد رادیکال های آزادی را که در نزدیکی مغز گروه بندی شده اند، کاهش دهند قادر بودند میزان زیادی از آنتی اکسیدان های قدرتمند را وارد فضای بین مغز و جمجمه حیوانات کنند. آنتی اکسیدان ها رادیکال های آزاد را در برمی گیرند و به طور قابل توجهی آسیب مرتبط با ضربات وارد به مغز را کاهش می دهند. در حیواناتی که سریعا پس از ضربه، تحت درمان قرار گرفتند نسبت به آن دسته ای که درمان نشدند، تقریبا 70 درصد سلول های مغزی کمتر دچار آسیب شدند.
دکتر مک گاورن اظهار کرد: این یافته ها نوید بخش هستند، اگر چه که این موارد به این دلیل که تنها در مغز موش کاربردپذیر هستند نه انسان، تا حد زیادی مقدماتی هستند. اما محققان هنوز در حال انجام آزمایشاتی هستند تا بتوانند به طور دقیق تری بررسی کنند که در یک مغز آسیب دیده چه اتفاقاتی رخ می دهد و به طور پتانسیلی این آسیب چگونه درمان می شود.
به عنوان مثال، آنها در حال بررسی این موضوع هستند که آیا آنتی اکسیدان های مورد استفاده برای پوست سر می توانند در کاهش مرگ سلول های مغزی در یک ضربه مغزی، تاثیر گذار باشند.
تاکنون، دانشمندان دقیقا نمی دانستند که در سطح مولکولی درون مغز، در طول ضربه و یا پس از آن، چه اتفاقی رخ می دهد. واضح است که مطالعه یک مغز زنده، مشکل است، چرا که در داخل جمجمه استخوانی ضخیم و سایر موانع حفاظتی قرار دارد.
در برخی از مطالعات اولیه، دانشمندان قسمت هایی از جمجمه حیوانات آزمایشگاهی را برداشتند تا مشاهده کنند که در طول ضربه ها و تاثیرات متوالی آنها، چه اتفاقی در مغز آنها رخ می دهد.
اما برداشتن قسمتی از جمجمه، منجر به وارد آمدن آسیب به بافت و واکنش فیزیولوژیک آن شد و یافته های موجود در این زمینه که چگونه مغز ما تحت تاثیر ضربات قرار می گیرد را مبهم ساخت.
بنابراین دانشمندان موسسه ملی اختلالات عصبی که بخشی از موسسات ملی سلامت است، تصمیم به ساخت ابزاری با آسیب کمتر را گرفتند تا بتوانند درون جمجمه را مشاهده کنند و بر روی شیوه ساده کنار زدن لایه های میکروسکوپی جمجمه موش آزمایشگاهی غلبه کنند و آن را تا نقطه ای باریک کنند که لنزهای میکروسکوپی قدرتمند می توانستند داخل آن را مشاهده کنند، حتی به صورتی که جمجمه کاملا سالم و دست نخورده باقی بماند.
سپس آنها به آرامی، قسمتی از جمجمه را به داخل مغز فشار دادند و ضربات کوچکی را بر روی آن تکرار کردند. در واقع آنها تلاش می کردند که وضعیتی مشابه موردی که پس از تکل در فوتبال(حرکتی برای مانع شدن از پیشروی حریف) و یا زمانی که در اسکی هستید و در یک شیب، ضربه شدید به سر وارد می شود را به وجود آورند. در ضمن لنزهای میکروسکوپی که در بالای جمجمه باریک حیوانات قرار داده شده بودند، به طور دقیق تمام مواردی را که در اطراف مغز رخ می داد را ثبت می کردند.
مغز یکی از ارگان های حساس بدن است که به بهترین نحو و به شیوه های گوناگون حفاظت می شود. علاوه بر جمجمه، این ارگان با چندین لایه غشا محافظت می شود که دقیقا در زیر جمجمه قرار دارند و مانع از ورود مولکول های مضر می شوند. اما همانگونه که محققان مشاهده کردند، این غشاها به دلیل ضربه به مرور ضعیف شده و دچار شکاف می شوند و مغز به طور بالقوه در مقابل هجوم مولکول ها آسیب پذیر می شود.
دوریان بی مک گاورن، محقق ارشد این تحقیق، بیان کرد که این مولکول ها خیلی زود پدیدار می شوند. ما در فضای بین جمجمه و مغز، پس از ایجاد ضربه، ساختار پرسرعتی از نمونه های اکسیژن را مشاهده کردیم. نمونه های اکسیژن واکنشی که رادیکال های آزاد نیز نامیده می شوند، نقش مهمی را در فرآیندهای گوناگون بافت طبیعی ایفا می کنند که شامل واکنش فسادکننده در هر گونه آسیب است اما آنها می توانند در مرگ سلولی و آسیب بافت نیز تاثیرگذار باشند.
در صورت وقوع ضربه، بدن سلول های ایمنی خاص و ویژه را از خون و مغز برای تعمیر غشاهای فرسوده شده، ارسال می کند. اما این فرآیند بسیار آهسته صورت می گیرد و موجب می شود که میزان زیادی از رادیکال های آزاد از غشاها عبور کرده و به بافت مغز برسند که در آن موجب مرگ سلول های مغزی می شوند که خارج از مکان اصلی ضربه قرار دارند.
چگونگی درمان
دکتر مک گاورن اظهار کرد: این یافته ها نوید بخش هستند، اگر چه که این موارد به این دلیل که تنها در مغز موش کاربردپذیر هستند نه انسان، تا حد زیادی مقدماتی هستند. اما محققان هنوز در حال انجام آزمایشاتی هستند تا بتوانند به طور دقیق تری بررسی کنند که در یک مغز آسیب دیده چه اتفاقاتی رخ می دهد و به طور پتانسیلی این آسیب چگونه درمان می شود.
به عنوان مثال، آنها در حال بررسی این موضوع هستند که آیا آنتی اکسیدان های مورد استفاده برای پوست سر می توانند در کاهش مرگ سلول های مغزی در یک ضربه مغزی، تاثیر گذار باشند.
