علیرضا طبایی در آستانه پنجاه و هشتمین سالروز درگذشت «علامه علی اکبر دهخدا» به خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) گفت: در میان رجال فرهنگی، علمی و سیاسی ایران، دهخدا چهره ای متمایز و چندوجهی دارد. او نه تنها فرهیخته ای ادیب و استادی عالم بلکه نویسنده ای مبتکر و آگاه و مبارزی صادق و دلسوز نسبت به جامعه و مردم خویش است که همین چندوجهی بودن، نام و آثار او را در فرهنگ و ادب این مرز و بوم ماندگار کرده است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه دهخدا از نخستین دانش آموختگان مدرسه علوم سیاسی در ایران و نیز جزو اولین دسته از فارغ التحصیلان اعزامی به خارج از کشور برای ادامه تحصیل بوده است، خاطرنشان کرد: با آغاز نهضت مشروطیت در ایران، دهخدا از جمله نویسندگان و فرهیختگانی بود که با سلاح قلم و بهره گرفتن از اندیشه ای پویا، به پیکار با استبداد و سیاهی برخاست و با همکاری بزرگانی چون «میرزا جهانگیرخان شیرازی» (صور اسرافیل) به نگارش و درج مقاله هایی پرداخت که افزون بر ویژگی های برجسته ادبی، در روشنگری جامعه و مبارزه با جهل و خرافه و ظلم و عقب ماندگی فرهنگی بسیار موثر بود.
او فعالیت های دهخدا در زمینه روزنامه نگاری را مبتکرانه خواند و افزود: دهخدا با نوشتن مقاله های انتقادی زیر عنوان «چرند و پرند» با امضای «دخو» و انتشار آن در روزنامه «صور اسرافیل»، به طرح مسایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداخت و شیوه جدیدی را در مقاله نویسی بنیان نهاد که این مقاله ها فصل تازه ای در فضای ادبی و روزنامه نگاری ایران رقم زد و مبدع شیوه ای شد که بعدها از سوی دیگران ادامه یافت.
طبایی تاکید کرد: کار اصلی دهخدا در کنار دیگر فعالیت های او، تدوین و نگارش آثاری چون «امثال و حکم» و مهم تر از آن، «فرهنگ لغات» است که برای به ثمر رساندن آن، نیم افزون از عمرش را در این راه سرمایه گذاری کرد.
این شاعر و منتقد ادبی در ادامه اظهار داشت: تا قبل از تدوین لغتنامه دهخدا، ما چندین فرهنگ لغت و قاموس نامه داشتیم اما هیچکدام از نظر جامعیت و لحاظ شیوه علمی برای تدوین یک فرهنگ لغات، به پای لغتنامه دهخدا نمی رسند. آنچه لغتنامه او را از دیگر فرهنگ ها متمایز می کند، دقت وسواس گونه دهخدا و همکارانش در جمع آوری واژه ها و اصطلاحاتی است که زبان فارسی را شکل می دهد و به جرات می توان ادعا کرد که هر واژه و هر تعبیری را که جوینده در پی آن است، می تواند در این مجموعه بیابد، آن هم با وجود صدها نمونه و شاهد از بزرگان ادب و فرهنگ گذشته و معاصر ایران.
صاحب مجموعه شعر «تندر اما ناگهانی تر» افزود: دهخدا در کنار پرداختن به تدوین و نگارش لغتنامه و امثال و حکم، بیشتر از 20 تحقیق و تالیف در زمینه های مختلف ادبی دارد و همراه با این فعالیت ها، با حضور در موسسات فرهنگی و علمی، آثاری از خود به یادگار نهاد که هرکدام مانند گنجینه ای برای آیندگان است.
طبایی به بیان خاطره ای از قول خادم دهخدا پرداخت و گفت: خادم دهخدا روایت کرده است که گهگاه آقا را می دیدم که ناگهان می ایستد و کاغذی از جیب خود درمی آورد و روی آن چیزی می نویسد، سپس آن را تا کرده و در درز دیوار میان آجرهای خانه و یا گوشه میز می گذارد. این یادداشت های کوتاه در حقیقت دربرگیرنده آگاهی ها و اطلاعاتی بوده که فی البداهه به ذهن و اندیشه دهخدا می رسیده و او برای آنکه آن را فراموش نکند، روی تکه ای کاغذ یادداشت می کرده است.
او در پایان یادآور شد: دهخدا در طول زندگی خود همواره در کنار «دکتر محمد مصدق» ماند و از مبارزات ضداستعماری و ضداستبدادی او به ویژه در دوران مبارزه برای ملی شدن صنعت نفت، حمایت کرد.
