مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش گفت: رفتارهای پرخطر و سومصرف مواد جدی ترین آسیبهای تهدید کننده نوجوانان است.
به گزارش گروه آموزش خبرگزاری دانا (داناخبر) هرچند آموزش و پرورش در این سالها همیشه سعی داشته با چراغ خاموش حرکت
کند، اما بالاخره مسوولان این وزارتخانه حاضر شدند به برخی سوالات در خصوص آسیبهای
اجتماعی پیش روی دانش‌آموزان پاسخ دهند.
مهمترین تهدیدات برای نوجوانان
جام جم نوشت: مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش گفت: اگر بخواهم، وضعیت آسیبهای اجتماعی نوجوانان را توصیف کنیم، می‌توان گفت که «رفتارهای پرخطر» از قبیل خطر گرایش به دخانیات، سومصرف مواد و خشونت، مهمترین خطراتی است که نوجوانان را تهدید می‌کند.
موادمخدر جدید و دانش آموزان
«نادر منصور کیایی»
در این باره که گزارش‌های اخیر حاکی از شیوع
انواع مخدرهای جدید است گفت: در مورد این گزارش‌ها، لازم است به چند نکته توجه کنیم.
نکته اول اینکه مواد مخدر برای فریبندگی و تنوع‌بخشی، هر روز با اشکال و اسامی جدیدی به بازار ارایه می‌شوند بنابراین، بسیاری از این اسامی و اشکال گوناگون از یک واقعیتی به نام ماده مخدر صنعتی نشات می‌گیرند.
وی ادامه داد: نکته دوم، تغییر الگوی مصرف مواد
و نکته سوم، سومصرف مواد است. به این معنا که فرد این نگرش را دارد که صرفا از یک
داروی آرامبخش و یا تقویت حافظه استفاده می‌کند، اما از پیامدها و خطرات روانگردان
و اعتیادآور آن آگاه نیست بنابراین، در اطلاع‌رسانی هم باید به این نکات ظریف توجه
کنیم. البته همه این موارد نشان می‌دهند که باید به طور همه جانبه از کودکان و نوجوانان
در برابر خطراتی که آنها را تهدید می‌کند، مراقبت کنیم.
معتاد کیست؟
مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش
و پرورش در خصوص عدم ارایه آماری شفاف از سوی آموزش و پرورش در خصوص دانش‌آموزان معتاد
گفت: برای پاسخ به این سوال، باید ابتدا مشخص شود که به چه کسی معتاد می‌گویند؟ یکی
از مهمترین متغیرها در تعریف اعتیاد فرد، وابستگی وی به مواد است. حال سوال این است
که آیا این وابستگی در افراد، مانند گذشته است؟ برای نمونه آیا نوع وابستگی به مواد
سنتی با نوع وابستگی به مواد صنعتی یکسان است؟
علایم اعتیاد یکسان نیست
وی ادامه داد: همچنین آیا علایم بالینی و تشخیصی این وابستگی، یکسان است؟ مثلا آیا علایم وابستگی به مواد مخدر، با وابستگی به مواد محرک و وابستگی به داروهای اعتیادآور و مواد روانگردان یکسان است؟ و نکته سوم، نحوه غربالگری است. چگونه می‌توانیم افرادی را که به هر شکلی، پرخطر هستند و نوعی از وابستگی را دارند، غربالگری کرده و تشخیص دهیم؟
دشواری شناسایی دانش آموزان معتاد
کیایی همچنین افزود: شاید این تصور وجود داشته باشد
که غربال کردن این دسته از نوجوانان، کار ساده‌ای است، چراکه به شیوه‌های میدانی و
از روی علایم ظاهری و یا بالینی قابل تشخیص هستند، در حالی که واقعیت این طور نیست.
راه‌حلهای تشخیص مصرف مواد در بین دانش‌آموزان
وی درباره اینکه چه راه حلی برای این مساله وجود
دارد، پاسخ داد: آموزش و پرورش در حال استفاده از چند ابزار مختلف برای این امر است
و یکی از شیوه‌های مناسب، استفاده از ابزارهای سنجش خطرپذیری است که مشکلات و بدآموزی‌های
تربیتی پرسشنامه‌های شیوع‌شناسی را ندارد.
روش دوم استفاده از ابزارهای مکمل، از قبیل غربالگری‌های میدانی و روش سوم در صورت تایید خطرپذیری فرد در ابزارهای خطرپذیری و میدانی، استفاده از ابزارهای تشخیصی مصرف و وابستگی است.
رفتارهای پرخطر، نگران کننده تر است
مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش در ادامه این گفت‌وگو اظهار کرد: برخلاف تصور رایج، تحلیل‌های ما نشان می‌دهد، تنها این وابستگی به مواد و اعتیاد نیست که ممکن است نوجوانان را تهدید کند، بلکه مهم‌تر از آن، رفتارهای پرخطر و سومصرف مواد هم بسیار خطرناک است. به عنوان مثال، خطراتی که در زمینه دخانیات، آرامبخش‌ها، انرژی‌زاها وجود دارد که هم خود خطرناک هستند و هم دروازه‌ای برای خطرات بزرگتر را ایجاد می‌کنند.
دانش‌آموز معتاد، پیش از هر چیز یک نوجوان است که
در محیط‌های مختلف خانواده، محله، رسانه‌ها، همسالان و مدرسه زندگی می‌کند و متغیرهای
مختلفی در خطرپذیری او نقش دارند ضمن آنکه آموزش و پرورش نیز موضوع رفتارهای پرخطر
نوجوانان را موجب نگرانی می‌داند و در این زمینه، علاوه بر خدمات پیشگیری اولیه، خدمات
دیگری را هم طراحی کرده است.
برنامه برای دانش‌آموزان در معرض خطر
مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: براساس این برنامه، از سال تحصیلی جاری و از پاییز امسال، برنامه ویژه‌ای را برای نوجوانان در معرض خطر، طراحی و در دست اجرا داریم که در این برنامه، به دانش‌آموزان در معرض خطر (که گرایش‌های مخاطره‌آمیزی دارند و یا در محیط‌های مخاطره‌آمیزی زندگی می‌کنند) خدمات آموزشی، درمانی، مشاوره‌ای و مددکاری ارایه می‌شود.
کیایی در باره استراتژی‌هایی این دفتر برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی در سطح مدارس نیز اظهار کرد: استراتژی اصلی آموزش و پرورش تاکید بر رویکرد پیشگیری اولیه است. به طوری که تلاش می‌کنیم، نوجوانان، مهارت‌های مراقبت از خود در برابر آسیبهای اجتماعی را بیاموزند و برای این منظور، مجموعه‌ای از برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و مداخلات روانی اجتماعی را اجرا می‌کنیم.
طرح آزمایشی«همکاری خانه و مدرسه برای پیشگیری»
مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش با اشاره به برنامه‌های آموزشی در زمینه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی دانش‌آموزان گفت: برنامه‌های آموزشی، شامل طیفی از برنامه‌های کارگاهی برای والدین، کارکنان و دانش‌آموزان و نیز اجرای چهار طرح مهم در دوره‌های مختلف تحصیلی است و طرح مهارت‌های «مراقبت از خود در دوره ابتدایی»، طرح «مهارت‌های مقابله با آسیبهای اجتماعی در دوره متوسطه اول»، طرح «مدارس عاری از خطر در دوره متوسطه دوم» و طرح «مدارس مراقب در کلیه دوره‌های تحصیلی» در سال تحصیلی جاری، با نگاه بومی‌سازی و استفاده از تجربیات و ابتکارات موفق منطقه‌ای و بین‌المللی، با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر، برنامه‌ای را با عنوان «همکاری خانه و مدرسه برای پیشگیری» با هدف جلب مشارکت خانواده‌ها در فعالیت‌های پیشگیر، به صورت آزمایشی در شهر تهران آغاز کرده‌ایم و تصمیم داریم که در سال آینده آن را در سایر استان‌ها نیز گسترش دهیم.
از جشنواره تا نشریات
کیایی، برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها و نیز مسابقات و فعالیت‌های فرهنگی هنری را از برنامه‌های آموزش و پرورش در بخش فرهنگی عنوان و خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره نوجوان سالم، انتشار نشریات پیشگیری نوین برای والدین و کارکنان، همچنین در سال تحصیلی جاری، نمایشگاه سیار پیشگیری در مدارس دوره متوسطه دوم برگزار می‌شود. نشریه پیشگیری نوین برای دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم، تولید و منتشر می‌شود و به این ترتیب حلقه نشریات پیشگیری نوین (والدین، کارکنان و دانش‌آموزان) کامل می‌شود.
توزیع بسته های فرهنگی
وی افزود: همچنین برنامه‌هایی را برای انتشار گسترده بسته‌های فرهنگی آموزشی پیشگیرانه در قالب‌های جذاب و برای کلیه دوره‌های تحصیلی در نظر داریم که عملیات اجرایی آنها از اسفند ماه جاری آغاز می‌شود و امید می‌رود در سال تحصیلی آینده مورد استفاده و بهره‌برداری دانش‌آموزان و مدارس قرار گیرند.
استفاده از فضای مجازی
به گفته مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی
آموزش و پرورش، در مورد استفاده از فضای مجازی نیز مدتی است که آموزش و پرورش وارد
فاز مطالعاتی شده و برنامه‌هایی را برای بهار سال آینده تدارک دیده که در همان زمان
اطلاع‌رسانی خواهد شد.
لزوم بازنگری خانواده ها در روش های تربیتی
دکتر کیایی در پایان به خانواده‌ها توصیه کرد با مخاطرات پیش‌روی کودکان، اصلاح سبک‌های فرزندپروری، هماهنگی تربیتی با مدرسه، شناخت راهکارهای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و مراقبت از کودکان و نوجوانان، همچنین ارتقای دانش رسانه‌ای خود برای آشنایی با نحوه صحیح مصرف رسانه‌ها و کالاهای فرهنگی توسط کودکان و نوجوانان آشنا شوند
