گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) – پرستاری از
جمله مهمترین عناصر چرخه درمان است؛ حرفه ای سخت و زیان آور که در بیشتر موارد، از
سوی نظام سلامت کشور نادیده گرفته می شود. در آستانه روز پرستار، با محمد شریفی
مقدم (عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری و دبیر خانه پرستار) درباره چند و چون
این حرفه و مسایل و مشکلاتی که جامعه پرستاری با آن دست و پنجه نرم می کند، به
گفتگو نشستیم:
آیا آماری وجود دارد که سالانه چند نفر جذب حرفه
پرستاری می شوند؟
حدود 160 دانشکده پرستاری در کشور وجود دارد اعم
از دانشگاه های دولتی، آزاد، مراکز وابسته به نیروهای مسلح و ... و بین 5 تا 6
هزار نفر سالانه در مقاطع مختلف رشته پرستاری، فارغ التحصیل می شوند ولی آماری
متاسفانه نیست که بدانیم چه تعداد جذب مراکز درمانی می شوند.
اما باید توجه داشت که به خاطر مشکلات این حرفه،
افراد پس از اتمام دوره تحصیلی، تمایل چندانی به کار ندارند.
یعنی حتی وزارت بهداشت هم آماری در این زمینه
ارایه نداده است؟
خود وزارت بهداشت هم آمار مشخصی در این زمینه
ارایه نداده هرچند علی القاعده می تواند چنین آماری داشته باشد.
پس در واقع تاکنون وزارت بهداشت، آماری منتشر
نکرده است.
بله. همین طور است. پرستاران می توانند در وزارت
بهداشت، بخش خصوصی، سازمانهایی چون تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، بانکها و شرکت
نفت، بیمارستانهای خیریه و ... مشغول به کار شوند که البته همانطور که گفتم وزارت
بهداشت هم آماری در این خصوص ندارد.
این فارغ التحصیلان بیشتر جذب مراکز دولتی می
شوند یا بخش خصوصی؟
در هر دو این اتفاق می افتد منتهی باید توجه داشت که بسیاری از فارغ التحصیلان پرستاری مایل به کار نیستند چون این شغل بسیار سخت است و طاقت فرسا. کسی که به مراکز درمانی مراجعه می کند یا خود بیمار است یا همراهش. از همان پذیرش و بستری بیمار، پرستار در صف اول برخورد با مراجعین و پاسخگویی است.خود این درد و رنج بیماری، تحمل افراد را کم می کند. و البته مسایلی چون مشکلات مالی برای تامین هزینه های درمان، نگرانی از سلامتی، استرس ناشی از دغدغه شغلی و... هم این وضع را تشدید می کند.
در واقع مریض مانند بمب منفجر نشده ای است که پرستار با او رو به رو می شود. برای همین شاهدیم که بیش از 90 درصد پرستاران، در مدت 6 ماه حداقل یک بار خشونت را تجربه کرده اند.
همه این مسایل بر روحیه و فیزیک پرستار تاثیر می
گذارد. بگذریم که برخی اوقات پرستار در معرض بیماریهای خطرناکی چون ایدز، هپاتیت و
... هم می باشد. یعنی پرستار از یک طرف با محیط تنش زا رو به روست و از طرف دیگر
با عوامل بیماری زای خطرناک مواجه می شود.
با توجه به این استرس فراوان، آیا برنامه ای
برای بازپروری روحی و روانی پرستاران وجود دارد؟ آیا آماری از این مساله که چه میزان
از پرستاران ناچار از مصرف آرام بخشها هستند وجود دارد؟
درباره اضطراب پرستاران آمارهایی وجود دارد که حاکی از استرس بالا در آنهاست. کافی است بدانید که در کشورهای توسعه یافته، اگر فردی چنین میزانی از اضطراب داشته باشد، اساسا به او اجازه پرستاری نمی دهند.
متاسفانه توجهی از طرف مسوولین به این حرفه نمی شود که باعث می شود که فارغ التحصیلان پرستاری در وهله اول مایل به کار نباشند و اگر هم وارد شدند (به علل مختلف به خصوص طرح دو ساله که برای همه اجباری است تا مدرک آنها صادر شود)، وارد حوزه درمان نشوند و تلاش کنند در بخش های اداری و ستادی مشغول به کار شوند یا در بیمه ها و آموزش و پرورش و ... حضور یابند. این است که بخشی خانه نشین می شوند و عده ای مهاجرت می کنند چون حقوق این حرفه اصلا کافی است.
به مساله مهم «مهاجرت پرستاران» اشاره کردید.
لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید.
جامعه پرستاری از جمله گروه هایی است که بحث مهاجرت آنها از سالها پیش مطرح است. متاسفانه پرستاری که هزینه های زیادی برای تربیت او شده است را به راحتی از دست می دهیم.
بخشی از این هزینه ها، اقتصادی است و بخش دیگر، هزینه های جانی مردم است؛ به عبارت دیگر پرستار با برخورد با مردم دانش و تجربه کسب کرده است و راحت در غرب جذب بازار کار می شود
آمار هم نشان می دهد که پرستاران ایرانی، بهترین پرستارها در آمریکا، اروپا و ... هستند. همین پرستاری که در اینجا مریض از او ناراضی است، به شدت در کشورهای توسعه یافته از او استقبال می شود.
غرض از بیان این مطلب این بود که بگویم پتانسیل پرستار ایرانی بسیار بالاست ولی بر نظام سلامت کشور، تفکر پزشک سالار حاکم است و بقیه گروه ها را نمی بیند. این همه تخلفات در حوزه پزشکی داریم که به سادگی از کنار آنها رد می شوند اما اگر پرستاری تلفن را دیر جواب دهد به هزار جا باید پاسخ دهد
در کشورهای توسعه یافته، کار نظام سلامت، تیمی است. یک رشته شاخص هایی وجود دارد که بر اساس آن پرداخت صورت می گیرد. در یک کشور توسعه یافته یک پزشک حداکثر 2 یا 3 برابر پرستار حقوق می گیرد هرچند گاهی پرستار حقوق بیشتری دارد چون به عنوان مثال، کار پژوهشی بیشتری انجام داده است.
ولی در کشور ما، بین 5 تا 7 درصد پرسنل بیمارستان، عضو هیات علمی هستند ولی 70 درصد درآمد بیمارستان در جیب آنها می رود. که تفاوت های پرداختی چند صد برابری ایجاد می کند که هیچ جای دنیا نظیر ندارد. همه این ها موجب دلسردی افراد از ورود به حرفه پرستاری پس از فارغ التحصیلی می شود و در نهایت این مردم هستند که ضرر می کنند.
تصور جامعه ایران از حرفه پرستاری، حرفه ای
زنانه است. استقبال پسران از پرستاری چه میزان است؟
حدود 78 درصد جامعه پرستاری ما را زنان و بقیه را مردان تشکیل می دهند. علی رغم اینکه سهمیه پذیرش دوره های مختلف پرستاری، میان زنان و مردان مساوی است ولی خروجی ها نشان از استقبال کم مردان است.
در حالیکه
حضور پرستاران مرد در بسیاری از موارد بسیار ضروری است مانند بخش اورژانس، بخش های
مردانه و ... حقوق پایین و عدم توجه مسوولان به مسایل رفاهی و معیشتی، باعث دلسردی
مردان از ورود به این حرفه است. به هر حال مرد نان آور خانه است و باید زندگی را
اداره کند و فقدان انگیزه مالی از مهمترین علل این مساله است.
آیا این گفته درست است که مراکز خصوصی، در وهله
اول، تمایل به جذب خانم ها دارند؟
بخش خصوصی معمولا این کار را می کند چون خانم
ها انتظارات مالی پایین تری از آقایان دارند.
این حرفه چه تاثیراتی بر زندگی خصوصی زنان
پرستار دارد؟ گفته می شود زندگی خانوادگی آنها به شدت تحت تاثیر کارشان است و حتی
برخی مدعی افزایش طلاق در میان آنهاست. تا چه حد این اخبار درست هستند؟
این حرف ها عموما فاقد مبنای آماری است. مثالی
بزنم البته در حوزه ای دیگر. در یکی از بیمارستانها، از میان حدود 500 پرستار، 2
نفر اعتیاد داشتند. وقتی بر اساس سخنان آسیب شناسان مسایل اجتماعی، بین 6 تا 10
درصد اعتیاد در کشور وجود دارد، 2 نفر در یک جمع 500 نفره، حتی 10 درصد هم نمی
شود. این می تواند نشانه ای باشد بر پاکی و سلامت جامعه سلامت کشور.
پرستاران زن عموما بسیار سازگار هستند و بسیاری
از آنها زندگی قابل قبولی دارند هرچند چون آمار مشخصی وجود ندارد، نمی توان در این
خصوص اظهار نظر دقیقی کرد.
به عنوان آخرین سال، رویکرد دولت قبل و دولت
جدید نسبت به جامعه پرستاری چه تفاوتی دارد؟
دولت جدید در مجموع کار خاصی انجام نداده است در
حوزه پرستاری و وزیر بهداشت هم که در مراسم بزرگداشت روز پرستار
شرکت کرد، حتی هیچ وعده ای نداد و مشکلات جامعه پرستاری کماکان به قوت خود
باقی است.
