به همین دلیل خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر)گفت وگویی با دکتر مهدی بهادری نژاد، استاد دانشکده مهندسی مکانیک، چهره ماندگار دانشگاه صنعتی شریف و مخترع این دستگاه ترتیب داده است که در ادامه می آید.
بیشتر مردم بدون آنکه بدانند مدت ها از نان هایی خورده اند که حاصل پخت دستگاه شما «ماشین نان پزی برای پخت نان های نازک مثل تافتون و لواش» بوده است. چه چیزی باعث شد که شما به فکر ساخت چنین دستگاه و اختراعی بیفتید؟ اصلا چه نیازی در کشورمان باعث شد تا شما سراغ ساخت چنین دستگاهی بروید؟
مدت ها پیش درست زمانی که من در دانشگاه شيراز مشغول به تدریس بودم، هر شب برای تهیه نان به نانوایی می رفتم. وقتی سختی و مشقت نانواها برای تهیه نان و چسباندن خمیر به دیواره تنور و تحمل آنها در برابر شعله های آتش رامی دیدم مدام در پی پاسخ این سوال بودم که چرا پخت نان ماشینی صورت نمی گیرد؟. به این فکر افتادم که کشورهای خارجی نانشان را بدون تماس دست درست می کنند منتها نان آنها نازکی نان های متداول کشور ما را ندارد. سبک پخت نان ما درست مانند سبک پخت اجدادمان و چند نسل قبل تر از خودمان است. روش پخت نان ما در طول دوران های مختلف همان است منتها نوع سوخت (چوب، نفت یا گاز) آن عوض شده است. در ذهنم حلاجی می کردم که شاید ما هم بتوانیم ماشینی بسازیم که بتواند نان را بدون تماس دست پخت کند. درست یک روز جمعه که مشغول تلاوت قرآن بودم یک مرتبه تصویر ماشین پخت نان پزی به ذهنم خطور کرد که می توانست بدون تماس دست نان بپزد. آن زمان حال عجیبی پیدا کردم. بی وقفه راهی نانوایی شدم و چند چونه خمیر خریدم و کار را با فر خانه مان شروع کردم. وقتی دیدم این کار شدنی است، این طرح را با مسوولان دانشگاه در میان گذاشتم و با موافقت آنها این طرح آغاز شد (در حدود سال 49-50).
و این طور شد که ماشین نان پزی شما متولد شد؟
بله. یک هفته طول کشید تا مدل کوچک این دستگاه را درست کردیم و نشان دادیم که انجام این کار شدنی است. نمونه اولیه نانی که از این دستگاه بیرون می آمد قطر عریضی داشت و قابل استفاده نبود. موفقیت اولیه این طرح باعث شد تا بررسی ها و دقت های من بیشتر شود مثلا اینکه روزانه یک نانوایی چه میزان نان تولید می کند. در عرض یک ساعت چقدر نان از تنور خارج می شود. محاسباتم نشان داد که حداقل 30 کیلو گرم نان در یک ساعت توسط نانوایی ها تولید می شود به این ترتیب ما شروع به طراحی ماشینی کردیم که بتواند همین مقدار نان در ساعت تولید کند.
از چه سوختی برای ساخت این دستگاه استفاده کردید؟
آن زمان هنوز شهر شیراز لوله کشی گاز نشده بود اما در دستور کار مقامات دولتی بود بنابراین طرح ما بر مبنای همان گاز شهری نه سوخت گاز مایع (متداول آن زمان) بود.
تفاوت اصلی ماشین نان پزی شما با ماشین های متداول امروزی در چیست؟
آن زمان من ماشین خمیر گیری تهیه کردم که خمیر با دستگاه، نه با دست درست می شد. اصلا اساس کار ما آن موقع این بود که دست در تماس با خمیر نباشد چون از نظر بهداشتی درست نبود اما بعدها از این طرح ایده گرفته شد و دستگاه های امروزی پخت نان متداول شد که در تماس مستقیم دست است اما مانند طرح اولیه من دیگر آتش مستقیما به صورت نانوا بر خورد نمی کند.
در حال حاضر چه ضرورت هایی در کشورمان احساس می کنید که اختراع های ما باید به آن سمت و سو برود؟
همیشه مساله هایی بوده که نه تنها کشور ما بلکه سایر کشورها نیز درگیر آن بوده اند. آنها سعی در رفع آن مساله کردند. مثلا مشکل لباس شستن دستی را با ساخت لباسشویی، مشکل پخت غذا را با ساخت اجاق گاز و مشکل تردد و رفت و آمد شهری و بین شهری را با ساخت ماشین رفع کرده اند اما در مقابل ما صبر می کنیم که کشورهای دیگر چه کاری انجام می دهند بعد از آن به جای تولید محصول و حل مساله مان مانند سابق محصول کشور آنها را وارد کشورمان می کنیم و هر روز وابسته تر به آنها می شویم. اجداد ما در گذشته برای حل مساله گرما در فصل تابستان با حداقل امکانات موجود، بادگیرهایی خلق کرده اند که شاهکار است. آن زمان نه برقی برای روشن کردن پنکه و نه گازی برای روشن کولر بود. آنان از گاز بیو مس برای پخت غذا و گرمایش استفاده می کردند. این گاز توسط باکتری های بی هوازی و از فضولات حیوانی تولید می شود. در واقع این باکتری های غیر هوازی می توانند مواد آلی زاید را در یک محیط غیر هوازی به هیدروژن(2 درصد) و متان (48 درصد) و دی اکسید کربن (50 درصد) تبدیل کنند. ما چرا راه آنها را ادامه ندهیم؟ ما هم می توانیم مانند اجدادمان نه تنها مسایل کشور خودمان را بلکه مساله های جهان را حل کنیم. مسایلی همچون آلودگی هوا، کمبود آب شیرین، مساله گرمایش و...
گفت و گو از: فرزانه صدقی
