دکتر عبدالرضا سروقد مقدم در گفت و گو با خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) گفت: چنانچه ساختمان های بلند کاملا مطابق آیین نامه ساخته شده باشند، آسیب پذیری آنها در برابر زلزله نسبت به ساختمان های کوتاه کمتر است، مگر آنکه محل سازه در نزدیکی گسل باشد که متاسفانه در کشور ما اغلب شهرها و ساختمان ها در نزدیکی گسل بنا نهاده شده اند.
سروقد مقدم افزود: وقتی ساختمان های بلند روی خاک های نرم ساخته می شوند، آسیب پذیرتر هستند و در برابر زلزله مقاومت کمتری دارند.
رییس پژوهشکده سازه پژوهشگاه بين المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، خاطرنشان کرد: انتظار کلی این است که ساخت سازه های بلند با دقت و ایمنی بیشتری همراه باشد که معمولا هم اینطور است. البته ممکن است جوشکاری اسکلت های فولادی در این ساختمان ها به درستی انجام نشود، که در این صورت از ایمنی کافی برخوردار نخواهند بود.
او با اشاره به اینکه در هنگام وقوع یک زلزله، در مورد ساختمان های بلند هم مانند ساختمان های کوتاه انتظار آسیب وجود دارد، اظهار کرد: مطابق آیین نامه های جهانی در مورد زلزله، ساختمان ها باید به نحوی ساخته شوند که در برابر وقوع زلزله ای با دوره بازگشت 475 سال، با وجود آسیب ساختمان، ایمنی افراد ساکن در آن حفظ شود.
رعایت آیین نامه، قدرت مقاومت ساختمان را تا 7 ریشتر افزایش می دهد
سروقد مقدم در پاسخ به این پرسش که در صورت رعایت آیین نامه های فنی ساختمان، این سازه ها توان مقاومت در برابر زلزله چند ریشتری را خواهند داشت، گفت: خیلی نمی توان مقاومت سازه ها در برابر زلزله را با معیار ریشتر سنجید چون نحوه وقوع زلزله و نیز مکان وقوع آن در میزان انرژی وارده به سازه بسیار موثر است و شاهد بوده ایم که در یک محل واحد، زلزله ای با قدرت کمتر، خسارات و تلفاتی به مراتب سنگین تر از زلزله ای با قدرت بیشتر بر جا گذاشته است، به همین دلیل ما بیشتر از معیاری به نام «شتاب زمین» برای این منظور استفاده می کنیم. اما به طور خیلی کلی شاید بتوان گفت که با رعایت استانداردهای مربوط به زلزله، انتظار داریم که ساختمان ها بتوانند در برابر زلزله هایی با بزرگای 6.5 تا 7 ریشتر مقاومت کنند.
عضوهيات علمی موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران، با بیان اینکه در مورد سازه های بلند، عامل باد ممکن است از عامل زلزله هم مخرب تر باشد، تاکید کرد: علاوه بر عامل باد، بحث ایمنی این ساختمان ها در برابر خطر آتش سوزی هم بسیار مهم است که باید در طراحی و اجرای این سازه ها، ایمنی ساختمان در برابر این موارد هم در نظر گرفته شود.
او آیین نامه های کشور در بحث زلزله را مطابق با استانداردهای بین المللی دانست و افزود: آیین نامه های ما از جامعیت خوبی برخوردارند و با آنکه در زمینه طراحی و محاسبه سازه ها وضعیتمان ایده آل نیست اما قابل قبول است، ولی در زمینه اجرا، نگرانی هایی وجود دارد.
رییس پژوهشکده سازه پژوهشگاه بين المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به دو زلزله 1994 نورتریج آمریکا و 1995 کوبه ژاپن، گفت: این دو زلزله در مناطقی اتفاق افتاد که در بحث زلزله سرآمدند. هردو این زلزله ها، با آنکه زلزله های خیلی شدید نبودند اما جزو زلزله های شدید طبقه بندی می شوند. در زلزله نورتریج تعداد زیادی از سازه های فولادی با شرایط خوب صدمه دیدند. در زلزله کوبه هم چندین ساختمان بتنی که همه ضوابط آیین نامه را داشتند، خراب شدند. بنابراین لازم است که آیین نامه ها مرتب به روز شوند و از زلزله ها درس بگیرند.
سروقد مقدم خاطرنشان کرد: هنوز هم در بحث طراحی نیاز به آموزش داریم و لازم است که همکاران طراح ما مدام به روز شوند و علاوه بر این، آنقدر مسلط باشند که بتوانند از ضوابط، به نحو اقتصادی استفاده کنند. چون بعضی از افراد می آیند از ساده ترین روش ها برای طراحی استفاده می کنند که می تواند هزینه ها را بالا ببرد.
توان مقاومت سازه های خاص در برابر زلزله های 2475 ساله
عضوهيات علمی موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران با تاکید بر اینکه مسایل اجرایی در اولویت تمرکز کاری برای کاهش آسیب پذیری سازه ها قرار دارند، گفت: البته مشکل اصلی این نیست که مثلا پیمانکارها از کار می زنند چون به هرحال در هر صنفی ممکن است چنین افرادی پیدا شوند. مشکل اصلی در این زمینه آموزش است چون بسیاری از پیمانکارها، آموزش کافی ندیده اند. بسیاری از زلزله های قوی که قدرت تخریب زیادی دارند با دوره بازگشت 475 ساله هستند و خیلی از پیمانکاران تجربی ما، به عمرشان آن را ندیده اند و با یک عیب کوچک که در اجرا ایجاد می کنند ممکن است کل سازه تخریب شود. فکر می کنند خیلی از مسایلی که ناظر به آنها تاکید می کند، اینها صرفا مسایل دانشگاهی و آزمایشگاهی است و عملی نیست. در این حالت اگر ناظر به فرض بگوید که به این فرم جوشکاری کنید، شاید چندان برای آنها ملموس نباشد، اما وقتی آموزش ببینند و متوجه شوند که در جایی که ضوابط رعایت نشده، وقوع زلزله چگونه به سازه آسیب رسانده است، آن وقت آگاهی بهتری پیدا می کنند.
او برج 56 طبقه تهران را بلندترین ساختمان و برج میلاد را بلندترین سازه ایران توصیف کرد و افزود: سازه های خاص را معمولا برای مقاومت در برابر زلزله ها و بادهای با دوره بازگشت بیشتر طراحی می کنند. مثلا سدها را به جای زلزله 475 ساله برای زلزله 2475 ساله در نظر می گیرند. گاهی وقت ها این تیپ سازه ها را در چند سطح بررسی می کنند مثل اینکه برای زلزله تا 475 ساله یک جور رفتار داشته باشند و برای زلزله تا 2475 ساله جور دیگری. ممکن است برای این سازه ها، میزان خسارت در برابر زلزله 2475 ساله را در همان سطح انتظار داشته باشند که برای ساختمان های دیگر در برابر زلزله 475 ساله انتظار دارند. البته در مورد سازه های دریایی همین مساله را در مورد موج ها داریم. موج هایی با دوره های بازگشت متفاوت.
