یادداشت اختصاصی؛
رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با اشاره به افق جهانی سال 2030 برای کنترل HIV، ابراز امیدواری کرد ایران نیز در این مسیر حضور داشته باشد.
گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) – دکتر محمدمهدی گویا*: سی و پنج سال از شروع همه گیری AIDS و HIV در جهان می گذرد. وقتی به گذشته نگاه می کنیم، متوجه می شویم چه راه دشوار و پر فراز و نشیبی طی شده است.
سی و پنج سال پیش HIV یک بیماری بدون درمان و مرگبار بود که به سرعت برق و باد، پیشرفت می کرد و جان انسان ها به خصوص نسل جوان را هدف قرار می داد. نام HIV با عیب و ننگ توام بود. فرد مبتلا جرات آنکه ابراز کند مبتلا به این بیماری شده است. کمتر مرکز بهداشتی و درمانی بود که چذیرای فرد مبتلا به HIV باشد. در بسیاری از کشورها، مبتلایان، از حقوق اجتماعی مانند حق تحصیل و کار محروم بودند و حتی در درون خانواده خود جایی نداشتند. راه های انتقال بیماری به خوبی شناخته نشده بود و به همین علت، مسیر روشنی هم برای پیشگیری وجود نداشت.
رفته رفته این وضع تغییر کرد. راه های انتقال به طور کامل شناخته شد. جمعیت های کلیدی که آسب پذیرترین افراد جامعه در برابر ابتلای این عفونت بودند، معلوم شدند. تشخیص ابتلای به عفونت، هر روز سهل تر از دیروز می شد. درمان های جدید بهتر و ساده تر و کم عارضه تر از قبل به بازار آمدند. راه های مراقبت از مبتلایان معلوم شد و پایش بیماری، روز به روز دقیق تر و موثرتر شکل گرفت. مشخص گشت که بهترین راه پیش گیری، در حال حاضر، آموزش است؛ نه تنها آموزش مردم عادی جامعه بلکه از آن مهمتر آموزش و تعلیم افرادی که مبتلا به عفونت هستند. به فرد مبتلا گفته شد که چگونه می توانند با تغییر رفتار و رعایت نکات ساده از انتقال عفونت خود به دیگران، به خصوص به نزدیکان خود جلوگیری کند و امیدوارانه به زندگی و آینده خود بنگرد.
با شروع هزاره جدید، برنامه ای در جهان تحت عنوان اهداف توسعه هزاره (Milenium Developmental Goal)، توسط سازمان ملل برای 15 سال اول هزاره جدید تهیه شد که همه کشورهای جهان متفق القول شدند تا آنجا که در توان دارند، در راستای آن اقدام کنند.
یکی از مهمترین اهداف برنامه MDG (هدف 6)، دسترسی همگانی به خدمات پیشگیری و کنترل HIV بود. پس از تصویب آن، تحول عظیمی در این راستا ایجاد و یکباره دسترسی به مراقبت و درمان HIV در بسیاری از مناطق جهان با حمایت سازمان ملل تسهیل گردید و حتی کشورهای بسیار فقیر جهان هم توانستند از این امکان برخوردار شوند. همین تحولات باعث شد موارد ابتلای به عفونت HIV رفته رفته کاهش یابد و از بحرانی که گریبان برخی کشورها به خصوص کشورهای آمریکای لاتین و منطقه کارائیب را گرفته بود، رفته رفته کاسته شد.
اما این همه ماجرا نبود. همه کشورها نتوانستند به نحو مناسبی از فرصت به وجود آمده در هدف ششم از اهداف توسعه هزاره برخوردار شوند. هرچند موارد ابتلا به HIV در سطح کلان، کاهش پیدا کرد اما در بعضی مناطق مانند خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپای شرقی و آسیای میانه چنین نیست و موارد ابتلا، هنوز در حال افزایش است.
در اینجا مجال پرداختن به چرایی این موضوع نیست. دلایل متعددی برای آن مطرح است اما مسلم اینست که دنیا از این هدف، دست برنداشته است. برنامه توسعه بعد از سال 2015، مجددا دسترسی همگانی به خدمات پیشگیری و کنترل و حتی حذف HIV در بعضی گروه های اجتماعی خاص را به عنوان یکی از اهداف خود برگزیده است.
دستیابی به هدف رویایی شناسایی 95 درصد مبتلایان به عفونت، درمان 95 درصد افراد شناسایی شده و کاهش مرگ ناشی از HIV به میزان 95 درصد، برای سال 2030 انتخاب شده است.
سال 2030، سال ویژه ای در تاریخ مبارزه بشر با HIV محسوب می شود. قرار است در پایان این سال اعلام شود، همه گیری HIV به پایان رسیده است. این به معنای آن نیست که دیگر موردی از HIV دیده نخواهد شد بلکه به معنای افول همه گیری است.
برای رسیدن به این هدف، 2 مقطع زمانی در نظر گرفته شده که یکی 6 سال اول یعنی تا پایان سال 2020 و دیگری 10 سال بعدی یعنی پایان 2030 است.
اهداف سال 2020 هم تعریف شده و مقرر گشته تا همه کشورها تلاش کنند هدف های ذکر شده را در پایان سال 2020 به 90 درصد برسانند که امیدواری برای رسیدن به اهداف 95 درصد تعیین شده، دو چندان شود.
پیش بینی می شود در صورت تحقق این هدف، تعداد مبتلایان جدید در سال 2020 به 500 هزار و در سال 2030 به 200 هزار مورد کاهش یافته و و دیگر به HIV به عنوان یک ننگ نگاه نشود و تبعیضی بین مبتلایان و سایر مردم جامعه وجود نداشته باشد.
آیا ما هم می توانیم همراه با جامعه جهانی برای رسیدن به این هدف ارزشمند، اقدام کنیم؟ چراکه نه.
*رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت
سی و پنج سال پیش HIV یک بیماری بدون درمان و مرگبار بود که به سرعت برق و باد، پیشرفت می کرد و جان انسان ها به خصوص نسل جوان را هدف قرار می داد. نام HIV با عیب و ننگ توام بود. فرد مبتلا جرات آنکه ابراز کند مبتلا به این بیماری شده است. کمتر مرکز بهداشتی و درمانی بود که چذیرای فرد مبتلا به HIV باشد. در بسیاری از کشورها، مبتلایان، از حقوق اجتماعی مانند حق تحصیل و کار محروم بودند و حتی در درون خانواده خود جایی نداشتند. راه های انتقال بیماری به خوبی شناخته نشده بود و به همین علت، مسیر روشنی هم برای پیشگیری وجود نداشت.
رفته رفته این وضع تغییر کرد. راه های انتقال به طور کامل شناخته شد. جمعیت های کلیدی که آسب پذیرترین افراد جامعه در برابر ابتلای این عفونت بودند، معلوم شدند. تشخیص ابتلای به عفونت، هر روز سهل تر از دیروز می شد. درمان های جدید بهتر و ساده تر و کم عارضه تر از قبل به بازار آمدند. راه های مراقبت از مبتلایان معلوم شد و پایش بیماری، روز به روز دقیق تر و موثرتر شکل گرفت. مشخص گشت که بهترین راه پیش گیری، در حال حاضر، آموزش است؛ نه تنها آموزش مردم عادی جامعه بلکه از آن مهمتر آموزش و تعلیم افرادی که مبتلا به عفونت هستند. به فرد مبتلا گفته شد که چگونه می توانند با تغییر رفتار و رعایت نکات ساده از انتقال عفونت خود به دیگران، به خصوص به نزدیکان خود جلوگیری کند و امیدوارانه به زندگی و آینده خود بنگرد.
با شروع هزاره جدید، برنامه ای در جهان تحت عنوان اهداف توسعه هزاره (Milenium Developmental Goal)، توسط سازمان ملل برای 15 سال اول هزاره جدید تهیه شد که همه کشورهای جهان متفق القول شدند تا آنجا که در توان دارند، در راستای آن اقدام کنند.
یکی از مهمترین اهداف برنامه MDG (هدف 6)، دسترسی همگانی به خدمات پیشگیری و کنترل HIV بود. پس از تصویب آن، تحول عظیمی در این راستا ایجاد و یکباره دسترسی به مراقبت و درمان HIV در بسیاری از مناطق جهان با حمایت سازمان ملل تسهیل گردید و حتی کشورهای بسیار فقیر جهان هم توانستند از این امکان برخوردار شوند. همین تحولات باعث شد موارد ابتلای به عفونت HIV رفته رفته کاهش یابد و از بحرانی که گریبان برخی کشورها به خصوص کشورهای آمریکای لاتین و منطقه کارائیب را گرفته بود، رفته رفته کاسته شد.
اما این همه ماجرا نبود. همه کشورها نتوانستند به نحو مناسبی از فرصت به وجود آمده در هدف ششم از اهداف توسعه هزاره برخوردار شوند. هرچند موارد ابتلا به HIV در سطح کلان، کاهش پیدا کرد اما در بعضی مناطق مانند خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپای شرقی و آسیای میانه چنین نیست و موارد ابتلا، هنوز در حال افزایش است.
در اینجا مجال پرداختن به چرایی این موضوع نیست. دلایل متعددی برای آن مطرح است اما مسلم اینست که دنیا از این هدف، دست برنداشته است. برنامه توسعه بعد از سال 2015، مجددا دسترسی همگانی به خدمات پیشگیری و کنترل و حتی حذف HIV در بعضی گروه های اجتماعی خاص را به عنوان یکی از اهداف خود برگزیده است.
دستیابی به هدف رویایی شناسایی 95 درصد مبتلایان به عفونت، درمان 95 درصد افراد شناسایی شده و کاهش مرگ ناشی از HIV به میزان 95 درصد، برای سال 2030 انتخاب شده است.
سال 2030، سال ویژه ای در تاریخ مبارزه بشر با HIV محسوب می شود. قرار است در پایان این سال اعلام شود، همه گیری HIV به پایان رسیده است. این به معنای آن نیست که دیگر موردی از HIV دیده نخواهد شد بلکه به معنای افول همه گیری است.
برای رسیدن به این هدف، 2 مقطع زمانی در نظر گرفته شده که یکی 6 سال اول یعنی تا پایان سال 2020 و دیگری 10 سال بعدی یعنی پایان 2030 است.
اهداف سال 2020 هم تعریف شده و مقرر گشته تا همه کشورها تلاش کنند هدف های ذکر شده را در پایان سال 2020 به 90 درصد برسانند که امیدواری برای رسیدن به اهداف 95 درصد تعیین شده، دو چندان شود.
پیش بینی می شود در صورت تحقق این هدف، تعداد مبتلایان جدید در سال 2020 به 500 هزار و در سال 2030 به 200 هزار مورد کاهش یافته و و دیگر به HIV به عنوان یک ننگ نگاه نشود و تبعیضی بین مبتلایان و سایر مردم جامعه وجود نداشته باشد.
آیا ما هم می توانیم همراه با جامعه جهانی برای رسیدن به این هدف ارزشمند، اقدام کنیم؟ چراکه نه.
*رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت
