رییس شبکه شتابنگاری کشور در گفت و گو با خبرگزاری دانا:
رییس شبکه ملی شتابنگاری کشور با بیان اینکه 1160دستگاه شتابنگار كشور وجود دارد که تا سال 1393 حدود 10600 شتابنگاشت را به ثبت رسانده اند، گفت: وجود و فعالیت یک گسل پنهان عامل زلزله 5 دی 1382 در بم بوده است.
اسماعیل فرزانگان در گفت و گو با خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) با اشاره به توسعه ابزار رفتارنگاری زمین لرزه ها در سال های اخیر، گفت: ثبت زمین لرزه ها اولین قدم در شناسایی این پدیده طبیعی است. آنچه در سالیان اخیر باعث شناخت هر چه بیشتر از چشمه های لرزه زا، چگونگی سیر امواج زمین لرزه در پوسته، چگونگی رفتار لایه های خاك در هنگام رویداد زمین لرزه و بررسی پاسخ سازه ها در برابر زمین لرزه شده است، توسعه كمی و كیفی ابزار رفتارنگاری زمین لرزه ها در جهان بوده است. پیشرفت روزافزون در طراحی و ساخت ابزار ثبت زمین لرزه ها باعث بالا رفتن دقت محاسبه پارامترهای اصلی زمین لرزه مانند مختصات رومركز، عمق و بزرگا به عنوان پارامترهای زلزله شناختی و همچنین پارامترهای جنبش نیرومند زمین مانند بیشینه شتاب زمین لرزه ها شده است.
فرزانگان دستگاه های ثبت زمین لرزه را شامل دستگاه های لرزه نگار و شتابنگار عنوان کرد و افزود: امروزه این دستگاه ها به صورت ابزارهایی دیجیتال با دقت بسیار بالا طراحی و ساخته می شوند. در كشور ما نیز از دهه های قبل با به كارگیری این ابزار در قالب شبكه های لرزه نگاری و شتابنگاری، پیشرفت شایان توجهی در مطالعه زمین لرزه ها به وجود آمده است.
رییس شبكه ملی شتابنگاری ایران، خاطرنشان کرد: متاسفانه با وجود رویداد زمین لرزه های مخرب در ایران كه باعث تلفات جانی و مالی فراوانی شده است، علم زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این سرزمین، نوپاست. تا اوایل دهه 70 میلادی از زمین لرزه های رخ داده هیچگونه نگاشت قوی در دست نبود. در سال 1972 میلادی پس از رخداد زمین لرزه مخرب قیر – كارزین، به همت افرادی علاقمند، تعدادی دستگاه شتابنگار از نوع SMA1 خریداری و در مناطق لرزه خیز نصب گردید. ایجاد بخش مهندسی زلزله در دفتر معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه، گام بلندی در توسعه شبكه شتابنگاری كشور بود. دستگاه های شتابنگار SMA1 از آن سال به بعد در شهرهای بزرگ و كوچك و تعدادی از سازه های مهم نصب شد.
وی در ادامه یادآور شد: پس از زمین لرزه 1990 منجیل، نیاز شدیدی به توسعه شبكه قبلی و همچنین مدرن كردن دستگاه های شتابنگار SMA1 احساس گردید. بدین منظور پس از چندین مطالعه در مورد انواع دستگاه های شتابنگار در آن زمان، نسبت به تهیه تعدادی دستگاه شتابنگار دیجیتال SSA2 اقدام شد. كار نصب این دستگاه ها از سال 1373 در نقاط مختلف كشور آغاز و تا پایان سال 78 تعداد حدود 900 دستگاه در نقاط مختلف كشور نصب شد. در سال 1392 تعداد 1160دستگاه شتابنگار دیجیتال (SSA2) و شتابنگار گورالپ در كشور نصب و آماده به كار شدند. این دستگاه ها تا سال 1393 حدود 10600 شتابنگاشت را به ثبت رسانده اند كه مجموعه باارزشی جهت تحقیق در مهندسی زلزله است.
فرزانگان تصریح کرد: مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی در سال 1386 با خرید 130 دستگاه شتابنگار CMG-5TD (شركت گورالپ) در افزایش توانمندی شبكه شتابنگاری و ارتقا علم مهندسی زلزله در ایران گام مهمی برداشت.
رییس شبكه ملی شتابنگاری ایران، یكی از مهمترین وظایف شبكه شتابنگاری کشور را كنترل و نگهداری سامانه پاسخ سریع زمین لرزه در شهر تهران دانست و گفت: سامانه پاسخ سریع زمین لرزه در شهر تهران در حال حاضر دارای 20 ایستگاه شتابنگاری بر خط است. مهمترین خروجی یک سامانه پاسخ سریع زمین‌لرزه، نقشه های لرزش زمین است. این ابزار یکی از کارآمدترین ابزارهای یک سیستم مدیریت بحران بلافاصله بعد از رویداد زمین‌لرزه است. این نقشه‌ها توزیع لرزش زمین را به صورت پارامترهای جنبش زمین نشان می‌دهند.
سامانه پاسخ سریع زمین لرزه شهر تهران
فعالیت یک گسل پنهان عامل زلزله بم بود
وی که در آستانه سالروز زلزله ویرانگر بم با خبرنگار خبرگزاری دانا سخن می گفت، تاکید کرد: بی تردید زمین لرزه 5 دی ماه 1382 با بزرگی Mw=6.5 و تلفات بیش از 26000 نفر و مجروح شدن بیش از 17000 نفر و تخریب افزون بر 24000 واحد مسکونی شهری و نزدیک به همین تعداد خانه روستایی از مهمترین و خسارتبارترین رویدادهای سده اخیر ایران است.
فرزانگان افزود: وجود گسله کواترنر بم در مجاورت شهر بم، باعث شد که در روزهای ابتدایی رخداد زمین لرزه، گمان اکثر پژوهشگران به سمت فعالیت دوباره این گسله کواترنر سوق داده شود. اما عدم وجود شکستگی های سطحی بارز و مشخص با جابجایی های قابل توجه، راه برای نتیجه گیری کامل از فعالیت دوباره این گسل را تا حدی مشکل ساخت. در روزهای بعد با نصب شبکه های متراکم لرزه نگاری و به دست آمدن داده ها و تصاویر تداخل سنجی از رادارهای ماهواره ای، وجود و فعالیت یک گسل پنهان از نوع امتداد لغز با امتداد شمالی – جنوبی که از جنوب شهر بم آغاز و با عبور از زیر شهر و ارگ بم به سمت شمال حرکت می کرد، مشخص گردید.
رییس شبكه ملی شتابنگاری ایران در ادامه اظهار کرد: ساختمان محل نصب دستگاه شتابنگار بم در زمان زمین لرزه 5 دی ماه، ساختمان دو طبقه فرمانداری شهر بوده است. بخشی از این ساختمان در اثر این زمین لرزه آسیب دید اما خوشبختانه به آن قسمتی که دستگاه شتابنگار نصب بود هیچ آسیبی وارد نشد. از آنجا که دستگاه مذکور و اطلاعات ثبت شده در آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود، متعاقب رویداد زمین لرزه، گروه کارشناسی مرکز در منطقه حاضر و نسبت به کنترل و تخلیه اطلاعات دستگاه مذکور اقدام کردند.
وی با بیان اینکه یکی از موارد بحث برانگیز در زمین لرزه بم، وقوع پیشلرزه هایی بود که بنا به گفته های اهالی از چند روز قبل از وقوع زمین لرزه اصلی در ناحیه، اتفاق افتاده بود، خاطرنشان کرد: بررسی داده های ثبت شده از شبکه های لرزه نگاری ملی و بین المللی نشان می دهد که تا قبل از رویداد زمین لرزه اصلی بم، هیچ پیش لرزه ای توسط این شبکه ها ثبت نشده بود. اما وجود دستگاه شتابنگار مستقر در فرمانداری بم کمک شایانی به حل این مساله کرد. درست 53 دقیقه قبل از رویداد زمین لرزه اصلی، پیش لرزه ای توسط دستگاه شتابنگار بم ثبت شد که تنها مدرک محکم رویداد پیش لرزه ها قبل از حادث شدن زمین لرزه اصلی است.
فرزانگان متذکر شد: در هنگام رویداد زمین لرزه بم در شعاع 300 کیلومتری شهر بم، تعداد 78 دستگاه شتابنگار دیجیتال نصب بوده است. دورترین ایستگاهی که این زمین لرزه را ثبت کرد، ایستگاه راور در فاصله 289 کیلومتری از رومرکز زمین لرزه و نزدیکترین ایستگاه، دستگاه مستقر در فرمانداری شهر بم بوده است. ایستگاه نصرت آباد در استان سیستان و بلوچستان در فاصله 181 کیلومتری و ایستگاه حسن لنگی دراستان هرمزگان در فاصله 236 کیلومتری، تکان اصلی زمین لرزه را ثبت کرده اند که برای زمین لرزه با این بزرگی و با آستانه تحریک دستگاه ها، از نکات جالب توجه در این زمین لرزه است.
فرزانگان دستگاه های ثبت زمین لرزه را شامل دستگاه های لرزه نگار و شتابنگار عنوان کرد و افزود: امروزه این دستگاه ها به صورت ابزارهایی دیجیتال با دقت بسیار بالا طراحی و ساخته می شوند. در كشور ما نیز از دهه های قبل با به كارگیری این ابزار در قالب شبكه های لرزه نگاری و شتابنگاری، پیشرفت شایان توجهی در مطالعه زمین لرزه ها به وجود آمده است.
رییس شبكه ملی شتابنگاری ایران، خاطرنشان کرد: متاسفانه با وجود رویداد زمین لرزه های مخرب در ایران كه باعث تلفات جانی و مالی فراوانی شده است، علم زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این سرزمین، نوپاست. تا اوایل دهه 70 میلادی از زمین لرزه های رخ داده هیچگونه نگاشت قوی در دست نبود. در سال 1972 میلادی پس از رخداد زمین لرزه مخرب قیر – كارزین، به همت افرادی علاقمند، تعدادی دستگاه شتابنگار از نوع SMA1 خریداری و در مناطق لرزه خیز نصب گردید. ایجاد بخش مهندسی زلزله در دفتر معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه، گام بلندی در توسعه شبكه شتابنگاری كشور بود. دستگاه های شتابنگار SMA1 از آن سال به بعد در شهرهای بزرگ و كوچك و تعدادی از سازه های مهم نصب شد.
وی در ادامه یادآور شد: پس از زمین لرزه 1990 منجیل، نیاز شدیدی به توسعه شبكه قبلی و همچنین مدرن كردن دستگاه های شتابنگار SMA1 احساس گردید. بدین منظور پس از چندین مطالعه در مورد انواع دستگاه های شتابنگار در آن زمان، نسبت به تهیه تعدادی دستگاه شتابنگار دیجیتال SSA2 اقدام شد. كار نصب این دستگاه ها از سال 1373 در نقاط مختلف كشور آغاز و تا پایان سال 78 تعداد حدود 900 دستگاه در نقاط مختلف كشور نصب شد. در سال 1392 تعداد 1160دستگاه شتابنگار دیجیتال (SSA2) و شتابنگار گورالپ در كشور نصب و آماده به كار شدند. این دستگاه ها تا سال 1393 حدود 10600 شتابنگاشت را به ثبت رسانده اند كه مجموعه باارزشی جهت تحقیق در مهندسی زلزله است.
فرزانگان تصریح کرد: مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی در سال 1386 با خرید 130 دستگاه شتابنگار CMG-5TD (شركت گورالپ) در افزایش توانمندی شبكه شتابنگاری و ارتقا علم مهندسی زلزله در ایران گام مهمی برداشت.
سامانه پاسخ سریع زمین لرزه شهر تهران
فعالیت یک گسل پنهان عامل زلزله بم بود
وی که در آستانه سالروز زلزله ویرانگر بم با خبرنگار خبرگزاری دانا سخن می گفت، تاکید کرد: بی تردید زمین لرزه 5 دی ماه 1382 با بزرگی Mw=6.5 و تلفات بیش از 26000 نفر و مجروح شدن بیش از 17000 نفر و تخریب افزون بر 24000 واحد مسکونی شهری و نزدیک به همین تعداد خانه روستایی از مهمترین و خسارتبارترین رویدادهای سده اخیر ایران است.
فرزانگان افزود: وجود گسله کواترنر بم در مجاورت شهر بم، باعث شد که در روزهای ابتدایی رخداد زمین لرزه، گمان اکثر پژوهشگران به سمت فعالیت دوباره این گسله کواترنر سوق داده شود. اما عدم وجود شکستگی های سطحی بارز و مشخص با جابجایی های قابل توجه، راه برای نتیجه گیری کامل از فعالیت دوباره این گسل را تا حدی مشکل ساخت. در روزهای بعد با نصب شبکه های متراکم لرزه نگاری و به دست آمدن داده ها و تصاویر تداخل سنجی از رادارهای ماهواره ای، وجود و فعالیت یک گسل پنهان از نوع امتداد لغز با امتداد شمالی – جنوبی که از جنوب شهر بم آغاز و با عبور از زیر شهر و ارگ بم به سمت شمال حرکت می کرد، مشخص گردید.
رییس شبكه ملی شتابنگاری ایران در ادامه اظهار کرد: ساختمان محل نصب دستگاه شتابنگار بم در زمان زمین لرزه 5 دی ماه، ساختمان دو طبقه فرمانداری شهر بوده است. بخشی از این ساختمان در اثر این زمین لرزه آسیب دید اما خوشبختانه به آن قسمتی که دستگاه شتابنگار نصب بود هیچ آسیبی وارد نشد. از آنجا که دستگاه مذکور و اطلاعات ثبت شده در آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود، متعاقب رویداد زمین لرزه، گروه کارشناسی مرکز در منطقه حاضر و نسبت به کنترل و تخلیه اطلاعات دستگاه مذکور اقدام کردند.
وی با بیان اینکه یکی از موارد بحث برانگیز در زمین لرزه بم، وقوع پیشلرزه هایی بود که بنا به گفته های اهالی از چند روز قبل از وقوع زمین لرزه اصلی در ناحیه، اتفاق افتاده بود، خاطرنشان کرد: بررسی داده های ثبت شده از شبکه های لرزه نگاری ملی و بین المللی نشان می دهد که تا قبل از رویداد زمین لرزه اصلی بم، هیچ پیش لرزه ای توسط این شبکه ها ثبت نشده بود. اما وجود دستگاه شتابنگار مستقر در فرمانداری بم کمک شایانی به حل این مساله کرد. درست 53 دقیقه قبل از رویداد زمین لرزه اصلی، پیش لرزه ای توسط دستگاه شتابنگار بم ثبت شد که تنها مدرک محکم رویداد پیش لرزه ها قبل از حادث شدن زمین لرزه اصلی است.
فرزانگان متذکر شد: در هنگام رویداد زمین لرزه بم در شعاع 300 کیلومتری شهر بم، تعداد 78 دستگاه شتابنگار دیجیتال نصب بوده است. دورترین ایستگاهی که این زمین لرزه را ثبت کرد، ایستگاه راور در فاصله 289 کیلومتری از رومرکز زمین لرزه و نزدیکترین ایستگاه، دستگاه مستقر در فرمانداری شهر بم بوده است. ایستگاه نصرت آباد در استان سیستان و بلوچستان در فاصله 181 کیلومتری و ایستگاه حسن لنگی دراستان هرمزگان در فاصله 236 کیلومتری، تکان اصلی زمین لرزه را ثبت کرده اند که برای زمین لرزه با این بزرگی و با آستانه تحریک دستگاه ها، از نکات جالب توجه در این زمین لرزه است.
شتابنگاشت زمین لرزه اصلی در ایستگاه فرمانداری بم
