قابلمه، ماهیتابه و دیگر ظروف پخت و پز از مواد مختلف ساخته شده‌اند که این مواد می توانند وارد غذایی که درون آنها می پزیم بشوند. اکثر مواقع این امر بی خطر است. با این حال، با برخی مواد باید مراقبت کرد.
به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر)، در این مطلب با انواع ظروف پخت و پز و تاثیر آنها در حفظ و یا به خطر انداختن سلامتی، بیشتر آشنا می شویم:
ظروف آلومینیومی
آلومینیوم سبک است، گرما را به خوبی منتقل می کند و تقریبا ارزان قیمت است، که تمامی این موارد باعث شده تا این دسته از ظروف برای آشپزی پرطرفدارتر باشند.
قابلمه های آلومینیومی تنها یک یا دو میلی گرم از این ماده را وارد غذا می کنند. برخی از افراد معتقدند که آلومینیوم با ابتلا به بیماری آلزایمر بسیار مرتبط است اما هنوز این موضوع به اثبات نرسیده است. البته طبق محاسبات محققان، افراد بالغ می توانند روزانه تا ۵۰ میلی گرم آلومینیوم بدون خطر دریافت کنند.
حین آشپزی، آلومینیوم بیشتر از قابلمه و ماهیتابه های خش دار در غذا حل می شود. هر چه غذا بیشتر در آلومینیوم پخته و یا نگهداری شود، میزان ورودی این ماده به غذا بیشتر می شود. سبزیجات برگدار و غذاهای اسیدی، مانند گوجه فرنگی و محصولات مرکباتی آلومینیوم بیشتری را به خود جذب می کنند.
ظروف پخت و پز آلومینیوم آندیزه
هنگامی که آلومینیوم در محلول اسیدی قرار داده می شود و در معرض جریان الکتریکی قرار می گیرد، یک لایه آلومینیوم اکسید بر سطح آلومینیوم قرار می گیرد که این فرآیند آندیزه کردن نام دارد.
ظروف آشپزی آلومینیوم آندیزه به خوبی آلومینیوم، گرما را منتقل می کنند اما دارای سطح محکم و نچسب هستند که آن را ضدخش و بادوام می کند و هم چنین تمیز کردن آنها بسیار ساده است.
آندیزه کردن هم چنین نشت آلومینیوم از ظروف آشپزی به غذا، مخصوصا غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی را کاهش می دهد.
ظروف مسی
مس گرما را به خوبی هدایت می کند که کنترل دمای آشپزی را بسیار آسان می کند. برنج، مس و روی کمتر برای ظروف آشپزی استفاده می شوند.
مقادیر اندکی از مس برای سلامت روزانه مفید هستند که دقیقا مشخص نیست که چه میزان دریافت روزانه بی خطر است. با این حال، مقدار زیاد در یک دوز در کوتاه مدت سمی است.
به همین دلیل، بهتر است که اگر می خواهید از قابلمه های مسی و برنجی استفاده کنید، از نوعی استفاده کنید که درون آنها با یک ماده دیگر روکش شده باشد تا از تماس مستقیم مس با مواد غذایی جلوگیری کند. البته باز هم ممکن است مقادیر اندکی از روکش توسط غذا حل شود، مخصوصا توسط غذاهای اسیدی هنگام پختن و نگهداری برای زمان طولانی.
اگر ظروف پخت و پز مسی را صیقل دهید، ممکن است لایه محافظ آن از بین برود.
ظروف فولاد ضد زنگ (استیل) یا آهنی (چدنی)
فولاد ضد زنگ که از آهن و دیگر فلزات ساخته می شود، محکم و در برابر فرسایش و آسیب مقاوم است. این ماده ارزان قیمت و بادوام است. فلزات مورد استفاده در ظروف پخت و پز فولاد ضد زنگ یا آهن که ممکن است مشکلات سلامتی ایجاد کنند آهن، نیکل و کروم است.
آهن برای ساخت گلبول‌های قرمز خون ضروری است و مقادیر زیاد آن می‌تواند سمی باشد. ظروف پخت و پز آهنی کمتر از ۲۰% آهن دریافتی روزانه را تامین می کنند.
نیکل در مقادیر کم سمی نیست، اما می تواند باعث ایجاد واکنش در افراد آلرژیک به نیکل شود. هر فرد بالغ به طور متوسط ۱۵۰ تا ۲۵۰ میکروگرم نیکل در روز دریافت می کند.
مقادیر اندک کرومیوم، مانند آهن برای سلامتی مفید است اما می تواند برای مقادیر بیشتر خطرناک باشد. میزان دریافت بی خطر بین ۵۰ تا ۲۰۰ میکروگرم در روز است. یک وعده غذایی آماده شده در فولاد ضدزنگ حدود ۴۵ میکروگرم کرومیوم به بدن وارد می کند که این میزان باعث بروز سرطان نخواهد شد.
سرامیک، لعاب و شیشه
ظروف پخت و پز سرامیک، لعابی یا شیشه ای به راحتی تمیز می شوند و می توان از آنها در دماهای بالا استفاده کرد. ظروف پخت و پز سرامیکی لعاب دار هستند، لعاب مشابه به ظروف فلزی، اضافه می شود تا آنها را لعابی کند. این لعاب‌ها، که یک گونه شیشه است، ضد خش و خوردگی است.
تنها مشکل سلامتی مربوط به استفاده از ظروف شیشه ای یا لعابی از اجزای ریز مورد استفاده در ساخت لعاب یا تزئین آنها، مانند رنگ، سرب یا کادمیوم است. این مواد هنگامی که وارد بدن شوند خطرناک هستند.
پلاستیک و روکش های نچسب
برای نگهداری و پختن غذا، ظروف پلاستیکی سبک و تقریبا ضد ضربه هستند. بسیاری از ظروف برای استفاده در مایکروویو ساخته شده اند، چرا که ظروف فلزی برای این کار مناسب نیستند.
استفاده از ظروف و پوشش پلاستیکی می تواند مشکلات سلامتی ایجاد کند. هنگام استفاده از پوشش های پلاستیکی نگرانی جذب پلاستیسایزر (ماده‌ای که پلاستیک را منعطف می کند) وجود دارد. این امر در دماهای بالای در مایکروویو و با غذاهای چرب مانند پنیر و گوشت اتفاق می افتد.
روکش نچسب نیز به ظروف فلزی چسبانده می‌شود تا از چسبیدن مواد غذایی به سطح ظروف جلوگیری شود. یک مطالعه‌ی مستقل در آمریکا نشان داده است که بر اساس مطالعات آزمایشگاهی روی موش ها، اسید پرفلووروکتانوئیک و نمک‌هایش (PFOA) سرطان زا باشند.
اگر ظروف با روکش نچسب را تا دمای بیشتر از ۳۵ درجه‌ی سانتیگراد حرارت دهیم خطرساز می شوند. این امر ممکن است تنها هنگامی اتفاق بیافتد که یک قابلمه خالی روی شعله رها شود. در این حالت، روکش گازهای سمی و خطرناک آزاد می کند.
ظروف آشپزی سیلیکونی
سیلیکون پلاستیک مصنوعی حاوی سیلیکون پیوندی (یک عنصر طبیعی که بسیار در سنگ و خاک متداول است) و اکسیژن است.
ظروف پخت و پز ساخته شده از سیلیکون مناسب مواد غذایی طی سالهای اخیر بسیار پرطرفدار شده است، چرا که رنگی، نچسب، ضدلک و مقاوم است و سریع خنک می شود و تحمل دماهای بسیار بالا را دارد. هیچ خطر سلامتی مربوط به استفاده از ظروف سیلیکونی شناخته نشده است.
پلاستیک سیلیکونی با غذا و نوشیدنی واکنش نمی دهد و هیچ گاز مضری آزاد نمی کند.
کاهش خطر و راه حل
- غذا را برای زمان طولانی در ظروف آلومینیومی پخت و پز و نگهداری نکنید.
- غذاهایی که بسیار اسیدی هستند مانند گوجه فرنگی را درون ظروف فولادی ضدزنگ نگهداری نکنید.
- از کاسه یا پوشش‌های پلاستیکی در مایکروویو استفاده نکنید، مگر اینکه مخصوص مایکروویو باشند.
- اگر دوباره از ظروف پلاستیکی مانند ظروف لبنیات، برای نگهداری مواد غذایی استفاده می‌کنید، اجازه دهید ابتدا غذا سرد شود و سپس بلافاصله در یخچال قرار دهید. از ظروف پلاستیکی شکسته، لکه دار یا بد بو استفاده نکنید. هیچ گاه در ظروف پلاستیکی که برای غذا ساخته نشده اند، غذا گرم یا نگهداری نکنید.
