در شرایط فعلی ایران برخی از فرآورده های نفتی به ویژه نفت کوره، گازوئیل و گاز مایع را از کشورهای حاشیه دریای خزر به منظور تامین سوخت مایع ۴ تا ۵ نیروگاه برق شمال کشور در قالب محموله‌های سوآپ وارد کشور می‌کند که این تجارت نفتی از سال ۹۴ متوقف خواهد شد.
یکی از مهمترین دلایل توقف سوآپ فرآورده‌های نفتی از کشورهای حاشیه دریای خزر و آسیای میانه و مرکزی، افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی و کاهش نیاز به مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها و صنایع کشور اعلام شده است.
سید ناصر سجادی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران با تائید توقف سوآپ فرآورده های نفتی کشور از سال آینده، گفت: پیش بینی می‌شود سال آینده با مازاد تولید و عرضه فرآورده های مختلف نفتی روبرو خواهیم شد و از این رو سوآپ فرآورده های نفتی از کشورهای مختلف همسایه با توجه به تولید بالای داخل توجیه اقتصادی ندارد.
همزمان با تدوین برنامه جدید توقف سوآپ فرآورده‌های نفتی ایران از سال آینده، مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران از برنامه جدید صادرات فرآورده های مختلف نفتی در سال ۹۴ خبر داده اند.
حسین آقایان مدیر تامین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه سال آینده آمادگی صادرات روزانه ٤١ میلیون لیتر نفت کوره و ١٥ میلیون لیتر گازوییل مازاد بر نیاز کشور وجود دارد، تصریح کرد: به منظور تسریع و تسهیل در روند صادرات فرآورده های نفتی برنامه‌های جدید بارگیری و تخلیه هرچه سریعتر کشتی‌های نفتکش به عنوان یکی از نکات مهم در روان سازی صادرات در دستور کار قرار گرفته است.
بیژن زنگنه وزیر نفت هم حجم صادرات فرآورده های نفتی برای سال ٩٤ را دستکم ٢٠ میلیون تن پیش بینی کرد و تاکید می کند: صادرات فرآورده ها نقش مهمی در اجرای طرح های صنعت نفت و گاز خواهد داشت.
در کنار تدوین برنامه‌های جدید صادرات و توقف سوآپ فرآورده‌های نفتی، یکی دیگر از سناریوهای افزایش صادرات سوخت مایع از کشور فروش ویژه فرآورده های نفتی به ویژه گازوئیل به مرزنشینان است.
عباس کاظم پور مدیر عملیات شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه سال ٩٤ فروش سوخت به مرزنشینان در خشکی و دریا در دستور کار قرار دارد، اظهار کرد: از این رو تدابیری در انبارهای نفت برای اندازه گیری دقیق لوله های صادراتی اتخاذ شده است.
در مجموع اظهارنظرها و سیاست های جدید نفتی مسئولان وزارت نفت نشان می دهد که سال آینده با توقف سوآپ فرآورده های نفتی ایران قرار است رسما وارد باشگاه صادرکنندگان فرآورده های نفتی به ویژه نفت کوره، گازوئیل و نفت سفید شود.
به گزارش مهر، توقف سوآپ نفت ایران در حالی ۵ ساله شده که با سقوط آزاد قیمت نفت، هزینه سوآپ از خطوط لوله رقیب همچون BTC، CPC و روسیه به شدت غیر اقتصادی شده و نفت ارزان به فرصت طلایی احیای سوآپ تبدیل شده است.
عملیات سوآپ نفت خام ایران برای پنجمین سال متوالی متوقف مانده است و با وجود ایجاد زیرساخت‌هایی برای سوآپ روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت اما این تجارت استراتژیک نفتی کماکان در نقطه صفر قرار دارد.
با این وجود آمارهای منتشر شده توسط شرکت ملی نفت ایران نشان می دهد ایران در طول ۱۳ سال انجام سوآپ نفت کشورهای حاشیه دریای خزر بیش از ۲۵۴ میلیون بشکه نفت از مسیر ایران، طلای سیاه سوآپ شد که حدود ۸۸۰ میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشته است.
همزمان با متوقف ماندن تجارت سوآپ نفت ایران از سال ۱۳۸۹ تاکنون، مذاکرات متعددی با شرکت های بزرگ بین المللی سواپ کننده نفت خام در منطقه دریای خزر انجام گرفته است و حتی وزارت نفت از چانه زنی به منظور از سرگیری این تجارت سودآور و استراتژیک نفتی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان خبر داده است.
بیژن زنگنه وزیر نفت پیشتر در گفتگو با مهر با اشاره به صدور دستوراتی به منظور از سرگیری سوآپ نفت، تاکید کرده بود,تمامی شرکت‌های سوآپ کننده نفت می توانند بر اساس شرایط جدید اقدام به سوآپ نفت از مسیر ایران کنند.
