توانایی فوق‌العاده سلول‌های بنیادی برای تبدیل به نوع خاصی از سلول‌ها از جمله مغز و پوست، قابلیت‌های فوق‌العاده‌ای را از جمله رشد مجدد دندان، ترشح انسولین در بیماران دیابتی، خودترمیمی مغز بیماران مبتلا به مرگ مغزی و تولید داروهای ضد پیری ممکن می سازد.
به گزارش خبرگزاری دانا ، حدود یک دهه پیش، سلول‌های بنیادی و قابلیت‌های فوق‌العاده آن در پرده‌ای از ابهام قرار داشت؛ ولی امروزه در خط مقدم جدیدترین نوآوری‌های زیست شناسی و پزشکی قرار دارد. در ادامه به چند مورد از مهمترین دستاوردهای محققان در زمینه سلول‌های بنیادی می‌پردازیم:
-سلول‌های بنیادی دندان
دندان‌های شیری که در کودکی می‌افتند یا دندان هایی که در بزرگسالی توسط دندان‌پزشک کشیده می‌شوند را دور می‌اندازیم، در صورتی‌که تحقیقات جدید نشان می‌دهد سلول‌های بنیادی موجود در پالپ دندان، به رشد مجدد دندان کمک می‌کند و علاوه بر آن کاربردهای پزشکی دیگر از جمله درمان سرطان و صدمات مغزی دارد.
-درمان سرطان خون نوزادان با سلول‌های بنیادی
در روش‌های قدیمی درمان سرطان با سلول‌های بنیادی، سلول‌های بنیادی اهداکننده دریافت میشود و پس از اینکه به سلول‌های تهاجمی سرطان تبدیل شد، به بیمار اهدا میشود. این فرآیند بسیار زمان‌بر است و به همین دلیل در بسیاری از بیماران مبتلا به نوع حاد بیماری، جوابگو نیست.
محققان بیمارستان Great Ormond Stree در لندن برای حل این مشکل دست به کار شده‌اند. در این روش سلول‌های بنیادی از اهداکنندگان دریافت میشود و پس از تغییرات ژنتیکی روی سلول، به هزاران سلول مهاجم سرطان تبدیل میشود که برای تمام بیماران، هر زمان که بخواهند قابل استفاده است. با استفاده از این روش در آغاز سال 2017 میلادی، دو نوزاد مبتلا به لوسمی حاد میلوئیدی ( AML ) درمان شدند، AML یکی از انواع سرطان خون است.
این نوع لوسمی سلول‌های مغز استخوان یا میلوسیت‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و روندی حاد دارد. در این بیماری مغز استخوان، میلو بلاست‌ها (نوعی گلبول سفید)، گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌های غیرطبیعی می‌سازد.
-کمک به بیماران مبتلا به دیابت
محققان دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس و دانشگاه هاروارد سال گذشته موفق به تغییر سلول های بنیادی مشتق از پوست، به سلول‌های ترشح‌کننده انسولین، برای درمان بیماران مبتلا به دیابت شدند. بدن بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 قادر به ترشح انسولین نیست و به همین دلیل باید در طول روز انسولین تزریق کنند. با استفاده از این راهکار جدید دیگر نیازی به تزریق روزانه انسولین نیست و قند خون به صورت خودکار کنترل میشود و در صورت نیاز به انسولین، سلول‌ها هورمون مورد نیاز را ترشح می‌کنند.
- خودترمیمی مغز بیماران مبتلا به مرگ مغزی
از نظر تئوری، سلول‌های بنیادی می‌توانند به هر نوع سلول تبدیل شوند و در سال 2016 میلادی پیشنهاد تبدیل این سلول‌ها به سلول‌های مغز توسط محققان هندی مطرح شد. در این پروژه محققان قصد دارند سلول‌های بنیادی را به سلول‌های مغزی تبدیل کنند که قابلیت رشد دارند و می‌توانند جایگزین سلول‌های مرده مغز، در بیماران مبتلا به مرگ مغزی شوند. محققان امیدوارند با این روش بتوانند سیستم عصبی مرکزی را ترمیم کنند.
-مغزهای کوچک به شکل توپ
در این پروژه جدید، محققان در تلاشند سلول‌های بنیادی را به سلول های مغز تبدیل کنند و با استفاده از آن مغزهای کوچکی شبیه به توپ بسازند که درک بهتری از تاثیر انواع بیماری‌ها بر مغز منعکس می‌کند. این مطالعه در بررسی درمان‌های مختلف کاربرد دارد.
- درمان نوعی نابینایی با پیوند سلول های بنیادی
محققان بیمارستان چشم مورفیلد لندن، سلول های چشمی که از سلول های بنیادی مشتق شده بود را به پشت شبکیه چشم بیماری که از انحطاط ماکولای وابسته به سن رنج می برد، پیوند زدند. انحطاط ماکولای وابسته به سن یا AMD، یکی از مهمترین علل نابینایی در سالمندان محسوب می شود و یک پنجم افراد بالای 75 سال به آن مبتلا هستند. این بیماری بدون درد به مرور زمان دید مرکزی سالمند را کاهش می دهد و به دو نوع انحطاط خشک و تر تقسیم بندی می شود.
- درمان آسیب دیدگی قرنیه چشم با سلول های بنیادی دندان
محققان دانشگاه پیتسبورگ آمریکا موفق به درمان آسیب‌دیدگی قرنیه چشم، با استفاده از سلول های بنیادی دندان شدند.در این روش، سلول های بنیادی پالپ دندان عقل انسان استخراج می شوند و با استفاده از یک روش خاص، به سلول های قرنیه تبدیل می شود.
- تولید داروهای ضد پیری با استفاده از سلول‌های بنیادی چربی
محققان دانشگاه پنسیلوانیا واقع در آمریکا سیستم جدیدی توسعه داده‌اند که قابلیت جمع‌آوری و استفاده از سلول‌های بنیادی چربی را برای تولید داروهای ضدپیری فراهم می‌کند. در این تحقیقات مشخص شد سلول‌های بنیادی که مستقیما از چربی انسان جمع‌آوری شده و تحت عنوان سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی شناخته می‌شوند، بیش از آنچه قبلا تصور می‌شد پروتئین تولید می‌کنند و توانایی تکثیر و حفظ بقای خود را دارند.
حتی نمونه‌های این سلول‌ها که از بدن افراد مسن برداشته شده است، بسیار قوی هستند و می‌توان آنها را در آینده بدون کمترین تغییری برای تولید داروهای ضدپیری به‌کار گرفت. سلول‌های بنیادی بالغ نقش مهمی در نگهداری از پوست و جلوگیری از پیری دارند. محققان از سال‌ها قبل روی قابلیت بازتولید سلول‌های بنیادی برای مقابله با پیری مطالعه کرده‌اند.
- پانسمان زنده با استفاده از سلول‌های بنیادی
محققان دانشگاه لیورپول و برستول برای اولین بار نوعی پانسمان زنده را که با استفاده از سلول های بنیادی طراحی و ساخته شده است، روی انسان آزمایش کردند. این نوع پانسمان که Cell Bandage نام دارد، به طور خاص برای جراحت های زانو ساخته شده است و می تواند فرآیند بهبود جراحت های ورزشی را متحول کند.
فرآیند ساخت این پانسمان شامل برداشت سلول های بنیادی از مغز استخوان بیمار و کشت آنها به مدت دو هفته است. سپس این سلول های بنیادی روی لایه خاصی قرار می گیرند که امکان تحویل آنها را به بافت آسیب دیده فراهم می کند. پس از آماده شدن، این پانسمان از طریق عمل جراحی در میان بافت آسیب دیده ایمپلنت می شود. سپس بافت غضروف در اطراف پانسمان بخیه می شود تا آن را درجای خود ثابت کند.
