مشکل کمبود نیروی انسانی درحالی مطرح می‌شود که جبران این کمبود توجه به تربیت معلم قیمتی را خدشه‌دار کرده است.
به گزارش خبرگزاری دانا، «۳۰۰ هزار معلم برای مهر ۹۷ کمبود داریم» عبارت تامل برانگیزی بود که اسفندیار چهاربند رئیس مرکز منابع انسانی و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش مطرح کرد، جمله‌ای که حرف جدیدی نبود، اما این بار سونامی کمبود معلم در آموزش و پرورش با صراحت بیشتری بیان کرد.
هرچند پیش از این هم نبود نیروی انسانی در سال‌های آتی داد مسئولان مربوطه آموزش و پرورشی را در آورده بود و برای پرکردن کلاس‌های درس تدابیری اندیشیده بودند، اما گویی مسیر تامین نیروی انسانی به ناگزیر مسئولان را به بیراهه کشانده است و به جای درمانی قطعی برای این درد عظیم نظام آموزشی از مسکن هایی، چون روش ماده ۲۸ دانشگاه فرهنگیان، بکارگیری نیرو‌های بازنشسته، طرح خرید خدمات آموزشی، نیرو‌های حق التدریس و روش‌هایی این چنینی بهره گرفته اند.
روش‌هایی که صرفا برای پرکردن کلاس‌های درس بودند و هیچ پشتوانه و برنامه ریزی جامعی برای آن از قبیل پشتوانه مالی گرفته تا تامین امنیت شغلی و از همه مهم‌تر حفظ وجهه اصلی و تقدس نظام آموزشی در آن دیده نشده است.
توصیه مقام معظم رهبری بر احیای دانشگاه‌های تربیت معلم
چندی پیش بود که مقام معظم رهبری در دیدار با فرهنگیان در دانشگاه فرهنگیان درخصوص تربیت معلم فرمودند: دانشگاه‌های تربیت معلم باید از نظر کیفی و کمّی توسعه یابند، زیرا تا چند سال آینده تعداد زیادی از معلمان بازنشسته می‌شوند و کشور با بحران کمبود معلم مواجه خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه «معلمی» یک حرفه هنری و تخصصی است و نیاز به آموزش دارد، اظهار کردند: متأسفانه در خصوص دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه‌های تربیت معلم کوتاهی شده است و این دانشگاه‌ها از لحاظ استاد، بودجه و فضای آموزشی دچار کمبود‌های جدی هستند؛ ایشان از وزارت علوم، سازمان مدیریت و سازمان امور استخدامی خواستند با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش این مشکلات را برطرف کنند و سهمیه جذب اعضای هیأت علمی این دانشگاه‌ها را افزایش دهند.
رهبر معظم انقلاب با تأکید بر اینکه هسته‌های گزینش در رعایت این معیار‌ها نباید هیچ گونه مسامحه‌ای انجام دهند، اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های تربیت معلم را به انس با آثار شهید مطهری توصیه کردند.
این فرمایشات فتح بابی بود تا دانشگاه‌های مغفول مانده تربیت معلم در حوزه آموزش و پرورش جان تازه‌ای بگیرند و بر اهمیت آن‌ها که در اسناد بالادستی هم تاکید شده افزوده شود تا سال‌های آتی تربیت معلم برای کلاس‌های درس به هرقیمت نباشد.
تراژدی تلخ به نام آزمون استخدامی
چندین ماه بود که مسئولان آموزش و پرورش از برگزاری آزمون استخدامی جدید برای جبران کمبود نیروی انسانی سخن به میان آورده بودند؛ آزمونی که بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان برای جذب ۱۵ هزار نفر در نیمه تیرماه امسال برگزار می‌شود.
هرچند در دفترچه آزمون استخدامی به وضوح زمان بکارگیری پذیرفته شدگان مشخص نشده است، اما با توجه به کمبود شدید معلم و اظهارات قبلی چهاربند به نظر می‌رسد بکارگیری نیرو‌های جدید برای مهرماه امسال باشد چرا که رئیس مرکز منابع انسانی و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش علت تاخیر در برگزاری آزمون استخدامی را با سازمان مدیریت برای فعالیت معلمان اعلام کرده و گفته بود ۲۸ اسفند ۹۶ سازمان برنامه در نامه‌ای به سازمان اداری استخدامی موافقت خود را با برگزاری آزمون در سال ۹۷ اعلام و آن را منوط به به کارگیری پذیرفته شدگان در سال ۹۸ کرد که برای این منظور باید تامین اعتبار در سال ۹۸ انجام شود، اما در نهایت توافق شد امسال دفترچه منتشر و آزمون و کلاس‌ها برگزار شوند، اما تامین اعتبار به وسیله آموزش و پرورش باشد و نیرو‌ها از مهر ۹۷ سر کلاس حاضر شوند.
حسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره آمادگی این دانشگاه برای اجرای دوره مهارت آموزی مطابق با ماده ۲۸ اساسنامه این دانشگاه گفت: آزمون ناظر بر ماده ۲۸ اساسنامه است و طبق این اساسنامه تأمین بخشی از نیاز‌های خاص آموزش و پرورش در رشته‌هایی که امکان توسعه آن از طریق دانشگاه فرهنگیان وجود ندارد، مطابق ضوابط و مقررات وزارت آموزش و پرورش از میان دانش آموختگان سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور و حوزه‌های علمیه، مشروط به گذراندن دوره یکساله مهارت آموزی در دانشگاه بلامانع است.
وی ادامه داد: در این دوره‌ها فنون معلمی، فناوری های آموزشی، روانشناسی، مشاوره، ارزشیابی آموزش داده می‌شود و امسال با توجه به شرایط موجود تیرماه برگزاری آزمون، مردادماه مصاحبه و شهریور ماه برگزاری کلاس‌ها را داریم و این موضوع در حالی اجرایی خواهد شد که نیمه شهرویرماه کلاس بندی‌ها انجام می‌شود.
رئیس دانشگاه فرهنگیان با اشاره به اینکه در کشور‌های پیشرفته دنیا مانند سوئد و فنلاند دوره‌های آموزشی تربیت معلم دو الی سه ساله است، تصریح کرد:، اما متاسفانه در جذب نیرو‌ها در کشور این برنامه را نداریم.
ظرفیتی پنهان که نادیده گرفته می‌شود!
در حالی که مرجع تامین نیروی انسانی در آموزش و پرورش دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی اعلام شده است، اما این ظرفیت‌ها در عمل نادیده گرفته شده است و برای رفع مشکل نیروی انسانی راهکاری مقطعی و نه چندان راهگشا استفاده می‌شود؛ ظرفیت‌هایی که می‌تواند تامین نیروی انسانی در تراز کشور برای چندین سال داشته باشد.
اگر میانگین کاری هر فرد را ۳۲ سال فرض کنیم تامین نیروی انسانی از مسیر صحیح برای هشت دولت کارایی خواهد داشت در حالی که راه‌های مسکن فعلی برای مقطع زمانی کوتاهی به کار می‌آید.
خنیفر درباره ظرفیت دانشگاه فرهنگیان گفت: دانشگاه فرهنگیان با ۹۸ پردیس ۶۴ مرکز در سطح ۳۱ استان و با ۳۹ هزار دانشجوی در سال تحصیل فعلی ۹ هزار فارغ التحصیل را مهر ۹۷ به کلاس‌های درس می‌فرستد و آمادگی دارد تا در وضعیت فعلی علی‌رغم مضایق شدید مالی برای مهرماه ۱۳۹۷ پذیرش ۲۵ هزار دانشجوی معلم تازه را از طریق آزمون سراسری در سال آتی گزینش و تربیت کند.
وی ادامه داد: برای جذب، تربیت و بارآوری مناسب ۲۵ هزار دانشجو معلم (ظرفیت خالی موجود فعلی) در این دانشگاه نیاز به ردیف استخدامی مورد نیاز از جانب سازمان امور اداری و استخدامی ضرورت دارد همچنین حمایت مالی و پای کار آمدن قوای محترم سه گانه و کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی از دانشگاه فرهنگیان در این برهه زمانی بسیار حیاتی است.
رئیس دانشگاه فرهنگیان تقویت زیرساخت‌های فیزیکی و کالبدی مراکز و پردیس‌ها را ضروری دانست و گفت: عنایت خاص به بودجه این دانشگاه و تامین نیاز‌ها و تغییر نگاه از حداقلی به نگاه حرفه‌ای باید مورد توجه باشد.
خنیفر با بیان اینکه در تربیت معلم با سه مشکل مواجه هستیم، تصریح کرد: نبود مطالعات تطبیقی، اولویت نداشتن نظام تعلیم و تربیت و دغدغه نبودن مسائل آموزش و پرورش در جامعه مشکلات اصلی است که نظام تعلیم و تربیت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
سونامی که قابل پیشگیری است
رصد مداوم رشد جمعیت دانش آموزی کشور در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۴ نشانگر رشد جمعیت دانش آموزی از ۱۲/۵ میلیون دانش آموز فعلی به ۱۴/۵ میلیون دانش‌آموز در سال ۱۳۹۹ و قریب ۱۶ میلیون دانش آموز در افق سال ۱۴۰۴ هجری است و طبق گزارش مرکز طرح و برنامه و مدیریت منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش تا ۸ سال دیگر دو سوم معلمان شاغل فعلی بازنشسته خواهند شد و این سونامی پیش رو یعنی نظام تعلیم و تربیت نیازمند برنامه ریزی جامع است و حال که دانشگاه فرهنگیان آمادگی حل این نیاز را دارد توجه جدی به راه حل‌های این مرجع تامین نیروی انسانی ضروری به نظر می‌رسد.
حال با وجود شرایط فعلی تهدید جدی بر جامعه تعلیم و تربیت کشور سایه انداخته است و آن هم نادیده گرفتن صلاحیت حرفه‌ای نیروی انسانی در کلاس‌های درس و از طرفی متزلزل شدن شان معلم با وجود راه‌های مقطعی استفاده از معلم است که باید دید تدابیر آتی متولیان نظام آموزش و پرورش و قدرت چانه زنی برای اعتلای جایگاه نظام تعلیم و تربیت به کجا می‌رسد؟
هرچند پیش از این هم نبود نیروی انسانی در سال‌های آتی داد مسئولان مربوطه آموزش و پرورشی را در آورده بود و برای پرکردن کلاس‌های درس تدابیری اندیشیده بودند، اما گویی مسیر تامین نیروی انسانی به ناگزیر مسئولان را به بیراهه کشانده است و به جای درمانی قطعی برای این درد عظیم نظام آموزشی از مسکن هایی، چون روش ماده ۲۸ دانشگاه فرهنگیان، بکارگیری نیرو‌های بازنشسته، طرح خرید خدمات آموزشی، نیرو‌های حق التدریس و روش‌هایی این چنینی بهره گرفته اند.
روش‌هایی که صرفا برای پرکردن کلاس‌های درس بودند و هیچ پشتوانه و برنامه ریزی جامعی برای آن از قبیل پشتوانه مالی گرفته تا تامین امنیت شغلی و از همه مهم‌تر حفظ وجهه اصلی و تقدس نظام آموزشی در آن دیده نشده است.
توصیه مقام معظم رهبری بر احیای دانشگاه‌های تربیت معلم
چندی پیش بود که مقام معظم رهبری در دیدار با فرهنگیان در دانشگاه فرهنگیان درخصوص تربیت معلم فرمودند: دانشگاه‌های تربیت معلم باید از نظر کیفی و کمّی توسعه یابند، زیرا تا چند سال آینده تعداد زیادی از معلمان بازنشسته می‌شوند و کشور با بحران کمبود معلم مواجه خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه «معلمی» یک حرفه هنری و تخصصی است و نیاز به آموزش دارد، اظهار کردند: متأسفانه در خصوص دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه‌های تربیت معلم کوتاهی شده است و این دانشگاه‌ها از لحاظ استاد، بودجه و فضای آموزشی دچار کمبود‌های جدی هستند؛ ایشان از وزارت علوم، سازمان مدیریت و سازمان امور استخدامی خواستند با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش این مشکلات را برطرف کنند و سهمیه جذب اعضای هیأت علمی این دانشگاه‌ها را افزایش دهند.
رهبر معظم انقلاب با تأکید بر اینکه هسته‌های گزینش در رعایت این معیار‌ها نباید هیچ گونه مسامحه‌ای انجام دهند، اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های تربیت معلم را به انس با آثار شهید مطهری توصیه کردند.
این فرمایشات فتح بابی بود تا دانشگاه‌های مغفول مانده تربیت معلم در حوزه آموزش و پرورش جان تازه‌ای بگیرند و بر اهمیت آن‌ها که در اسناد بالادستی هم تاکید شده افزوده شود تا سال‌های آتی تربیت معلم برای کلاس‌های درس به هرقیمت نباشد.
تراژدی تلخ به نام آزمون استخدامی
چندین ماه بود که مسئولان آموزش و پرورش از برگزاری آزمون استخدامی جدید برای جبران کمبود نیروی انسانی سخن به میان آورده بودند؛ آزمونی که بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان برای جذب ۱۵ هزار نفر در نیمه تیرماه امسال برگزار می‌شود.
هرچند در دفترچه آزمون استخدامی به وضوح زمان بکارگیری پذیرفته شدگان مشخص نشده است، اما با توجه به کمبود شدید معلم و اظهارات قبلی چهاربند به نظر می‌رسد بکارگیری نیرو‌های جدید برای مهرماه امسال باشد چرا که رئیس مرکز منابع انسانی و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش علت تاخیر در برگزاری آزمون استخدامی را با سازمان مدیریت برای فعالیت معلمان اعلام کرده و گفته بود ۲۸ اسفند ۹۶ سازمان برنامه در نامه‌ای به سازمان اداری استخدامی موافقت خود را با برگزاری آزمون در سال ۹۷ اعلام و آن را منوط به به کارگیری پذیرفته شدگان در سال ۹۸ کرد که برای این منظور باید تامین اعتبار در سال ۹۸ انجام شود، اما در نهایت توافق شد امسال دفترچه منتشر و آزمون و کلاس‌ها برگزار شوند، اما تامین اعتبار به وسیله آموزش و پرورش باشد و نیرو‌ها از مهر ۹۷ سر کلاس حاضر شوند.
حسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره آمادگی این دانشگاه برای اجرای دوره مهارت آموزی مطابق با ماده ۲۸ اساسنامه این دانشگاه گفت: آزمون ناظر بر ماده ۲۸ اساسنامه است و طبق این اساسنامه تأمین بخشی از نیاز‌های خاص آموزش و پرورش در رشته‌هایی که امکان توسعه آن از طریق دانشگاه فرهنگیان وجود ندارد، مطابق ضوابط و مقررات وزارت آموزش و پرورش از میان دانش آموختگان سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور و حوزه‌های علمیه، مشروط به گذراندن دوره یکساله مهارت آموزی در دانشگاه بلامانع است.
وی ادامه داد: در این دوره‌ها فنون معلمی، فناوری های آموزشی، روانشناسی، مشاوره، ارزشیابی آموزش داده می‌شود و امسال با توجه به شرایط موجود تیرماه برگزاری آزمون، مردادماه مصاحبه و شهریور ماه برگزاری کلاس‌ها را داریم و این موضوع در حالی اجرایی خواهد شد که نیمه شهرویرماه کلاس بندی‌ها انجام می‌شود.
رئیس دانشگاه فرهنگیان با اشاره به اینکه در کشور‌های پیشرفته دنیا مانند سوئد و فنلاند دوره‌های آموزشی تربیت معلم دو الی سه ساله است، تصریح کرد:، اما متاسفانه در جذب نیرو‌ها در کشور این برنامه را نداریم.
ظرفیتی پنهان که نادیده گرفته می‌شود!
در حالی که مرجع تامین نیروی انسانی در آموزش و پرورش دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی اعلام شده است، اما این ظرفیت‌ها در عمل نادیده گرفته شده است و برای رفع مشکل نیروی انسانی راهکاری مقطعی و نه چندان راهگشا استفاده می‌شود؛ ظرفیت‌هایی که می‌تواند تامین نیروی انسانی در تراز کشور برای چندین سال داشته باشد.
اگر میانگین کاری هر فرد را ۳۲ سال فرض کنیم تامین نیروی انسانی از مسیر صحیح برای هشت دولت کارایی خواهد داشت در حالی که راه‌های مسکن فعلی برای مقطع زمانی کوتاهی به کار می‌آید.
خنیفر درباره ظرفیت دانشگاه فرهنگیان گفت: دانشگاه فرهنگیان با ۹۸ پردیس ۶۴ مرکز در سطح ۳۱ استان و با ۳۹ هزار دانشجوی در سال تحصیل فعلی ۹ هزار فارغ التحصیل را مهر ۹۷ به کلاس‌های درس می‌فرستد و آمادگی دارد تا در وضعیت فعلی علی‌رغم مضایق شدید مالی برای مهرماه ۱۳۹۷ پذیرش ۲۵ هزار دانشجوی معلم تازه را از طریق آزمون سراسری در سال آتی گزینش و تربیت کند.
وی ادامه داد: برای جذب، تربیت و بارآوری مناسب ۲۵ هزار دانشجو معلم (ظرفیت خالی موجود فعلی) در این دانشگاه نیاز به ردیف استخدامی مورد نیاز از جانب سازمان امور اداری و استخدامی ضرورت دارد همچنین حمایت مالی و پای کار آمدن قوای محترم سه گانه و کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی از دانشگاه فرهنگیان در این برهه زمانی بسیار حیاتی است.
رئیس دانشگاه فرهنگیان تقویت زیرساخت‌های فیزیکی و کالبدی مراکز و پردیس‌ها را ضروری دانست و گفت: عنایت خاص به بودجه این دانشگاه و تامین نیاز‌ها و تغییر نگاه از حداقلی به نگاه حرفه‌ای باید مورد توجه باشد.
خنیفر با بیان اینکه در تربیت معلم با سه مشکل مواجه هستیم، تصریح کرد: نبود مطالعات تطبیقی، اولویت نداشتن نظام تعلیم و تربیت و دغدغه نبودن مسائل آموزش و پرورش در جامعه مشکلات اصلی است که نظام تعلیم و تربیت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
سونامی که قابل پیشگیری است
رصد مداوم رشد جمعیت دانش آموزی کشور در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۴ نشانگر رشد جمعیت دانش آموزی از ۱۲/۵ میلیون دانش آموز فعلی به ۱۴/۵ میلیون دانش‌آموز در سال ۱۳۹۹ و قریب ۱۶ میلیون دانش آموز در افق سال ۱۴۰۴ هجری است و طبق گزارش مرکز طرح و برنامه و مدیریت منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش تا ۸ سال دیگر دو سوم معلمان شاغل فعلی بازنشسته خواهند شد و این سونامی پیش رو یعنی نظام تعلیم و تربیت نیازمند برنامه ریزی جامع است و حال که دانشگاه فرهنگیان آمادگی حل این نیاز را دارد توجه جدی به راه حل‌های این مرجع تامین نیروی انسانی ضروری به نظر می‌رسد.
حال با وجود شرایط فعلی تهدید جدی بر جامعه تعلیم و تربیت کشور سایه انداخته است و آن هم نادیده گرفتن صلاحیت حرفه‌ای نیروی انسانی در کلاس‌های درس و از طرفی متزلزل شدن شان معلم با وجود راه‌های مقطعی استفاده از معلم است که باید دید تدابیر آتی متولیان نظام آموزش و پرورش و قدرت چانه زنی برای اعتلای جایگاه نظام تعلیم و تربیت به کجا می‌رسد؟
