بسیاری از کودکان تا حدودی از آنچه اتفاق افتاده است باخبر هستند. حتی یک کودک نوپا میتواند به مضطرب بودن والدین خود یا تغییر کردن برنامههای خانواده پی ببرد. بزرگسالان میتوانند از کودکانی که برای صحبت در این باره به اندازه کافی بزرگ هستند بخواهند درباره چیزی که از شرایط درک کردهاند توضیح دهند و سپس از نگرانیهایی که دارند بپرسند.
تا زمانی که ندانیم کودکان از چه چیزی نگران هستند، نمیتوانیم به آنها قوت قلب بدهیم. بزرگسالان نباید فرض را بر این بگذارند که نگرانیهای کودکان مشابه نگرانیهایی است که خود آنها دارند.
روانشناسان بر این باورند که والدین در وضعیت کنونی باید برنامهریزی منظم و درستی برای شبانهروز داشته باشند تا نظم ویژه روزهای کرونایی جای بینظمی و بیبرنامگی را بگیرد و در عین حال حساسیتهای رفتار با کودکان را نیز در این وضعیت بدانند.
مهرنوش خالقی یک روانشناس و مربی کودکان می گوید در روزهای قرنطینه خانگی به علت شیوع ویروس کرونا دو خطر کودکان را تهدید میکند؛ یکی اختلال در ارتباطات اجتماعی و دیگری اختلال در قدرت تخیل.
او معتقد است اختلال در مهارتهای ارتباطی کودکان در قرنطینه به قدری جدی است که این روزها مدیران و مربیان مهدکودکها نگران آن هستند که بعد از رفع محدودیت و ممنوعیتهای ناشی از کرونا چطور باید کودکان را به شرایط عادی برگردانند؛ چون فرایند ارتباطگیری کودک با مهد، مربی و دوستان مهد و... زمانبر بوده و با وقفهای که قرنطینه در این بین ایجاد کرده است کار مربیان را سختتر میکند.
دومین آسیب احتمالی برای کودکان اختلال در قوه تخیل کودکان است. به هر حال به دلیل قرنطینه کودکان مجبور شدهاند روزهای طولانی در فضای محدود و یکنواخت خانه بمانند آن هم در شرایطی که از رفتوآمد هم منع شدهاند. به همین دلیل ممکن است تخیل آنها آسیب ببیند. بنابراین توصیه میشود حتما والدین برای کودکان کتاب بخوانند، قصه بگویند یا با جان بخشیدن به عروسکها و برگزاری نمایش عروسکی قوه تخیل کودکان را تحریک کنند. در بازیهای اینچنینی از کودکان بخواهند که مشارکت داشته باشند و آنها هم با استفاده از تخیلشان قصه بسازند.
استادیار رشته روانشناسی دانشگاه پیام نور ساری هم معتقد است که شرایط کنونی میتواند در خانهها حتی به بروز خشونت علیه کودکان نیز منجر شود ولازم است که والدین با روشهای درست رفتار با فرزندان آشنا باشند.
انسیه بابایی می گوید کودکان ممکن است به روشهای مختلف به استرسها واکنش نشان دهند. مثلا بیشتر از قبل به والدین وابسته میشوند، رفتارهای مضطربانه از خود نشان میدهند، گوشهگیری، عصبانیت و پرخاشگری و حتی شبادراری میتواند نشانههای اضطراب کودکان باشد.
بابایی افزود: کمکی که در این شرایط قرنطینه اجباری میتوانیم به کودکان برای مقابله با استرس کنیم این است که ابتدا واقعیتها را درباره اتفاقات رخ داده به کودکان با زبان خودشان بگوییم. با استفاده از واژههایی که برای سن آنها قابل درک است به زبان کودکانه و با استفاده از روشهای درست و مناسب بیان این وقایع، به آنها بگوییم که دلیل این در خانه ماندن و تغییر سبک زندگی چیست.
یک روان شناس کودک و نوجوان هم می گوید شرایطی که کرونا ایجاد کرده باعث شده کودکان دچار انزوای اجتماعی شوند. در این دوران کودکان از سرگرمیهایی مثل پارک رفتن، بازی و رفت و آمد با دوستانشان محروم شده و مدام در خانه هستند و از اینکه مدام زیرنظر و نگاه والدینشان باشند احساس خوبی ندارند.
توصیه لیلا صادقی به والدین این است که در قالب بازی نقش والد را بر عهده فرزند بگذارند تا کودک برای یک یا چند ساعت نقش والدین را ایفا کند، در این حالت هم والدین و هم کودکان با سطح انتظارات و نگرانیهای یکدیگر آشنا میشوند و این موضوع باعث میشود که والدین راهحلهای منطقی و مناسبی موقع بروز اختلافات با فرزندانشان انتخاب کنند. همچنین والدین کودکانشان را درگیر فعالیتهای روزانه کرده و به آنها مسئولیتهایی واگذار کنند، به طور مثال اجازه دهند که کودکانشان نیز در آشپزی به آنها کمک کنند.