آموزش مجازی و آنلاین نخستین تجربه اغلب کشورها است که در پی شیوع ویروس میکروسکوپی و شاخ‌دار کرونا در مدارس و دانشگاه های سراسر دنیا آغاز شد و با آغاز این نخستین تجربه شیادان فضای مجازی نیز بیکار ننشستند و شیوهای نوینی برای کلاهبرداری‌های مجازی پیش گرفتند.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس آموزش؛ آموزش
مجازی و آنلاین در شرایط کرونایی و سایر شرایط مشابهی که ممکن است دنیا را
درگیر کند، دارای مزایا و معایبی است که والدین، معلمان، دانش آموزان و
دانشجویان با علم به این مزایا و معایب راحت تر می توانند در فضای مجازی
آموزش دیده و از گزند خطرات ناشی از شیوه های نوین شیادان در امان بمانند.
در راستای آموزش مجازی و توسعه در این مسیر وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات نیز دست به کار شده و برای تسهیل آموزش های مجازی گام هایی برداشتند به گونه ای که امروزه بیش از ۷۶ هزار مدرسه روستایی و شهری به شبکه ملی اطلاعات و به ویژه به شبکه ملی هوشمندسازی مدارس دانا متصل شوند.
بر اساس ماده ۶۹ قانون ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با رعایت مصوبات شورای عالی فضای مجازی مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش تا پایان سال دوم اجرای قانون برنامه هوشمندسازی مدارس، امکان دسترسی الکترونیکی اعم از سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوا را به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آموزش و مشاوره تحصیلی، بازی رایانه‌ای آموزشی، استعداد سنجی، آموزش مهارت‌های حرفه‌ای و مهارت‌های فنی و اجتماعی را به صورت رایگان برای تمام دانش آموزان شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر، روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ فراهم کند.
همچنین ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناری اطلاعات را مکلف کرده تا برای توسعه زیرساخت‌های خدمات الکترونیکی در مناطق محروم و روستایی سرمایه‌گذاری کند. به گونه‌ای که امکان ارائه حداقل چهار خدمت الکترونیکی اصل دولت (سلامت، آموزش، کشاورزی و بانکی) در ۸۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور امکان‌پذیر باشد. اکنون و در سال سوم برنامه، ۷۸ درصد اتصال محقق شده و تنها ۲ درصد باقی مانده است.
در سال ۹۴ بیش از ۱۰ هزار روستا به شبکه ملی متصل شد، سال ۹۵ اتصال ۱۹ هزار روستا انجام شد و این روند ادامه داشت تا الان که بیش از ۳۲ هزار روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل شدند. بر اساس آخرین آماری که وجود دارد تعداد مدارس روستایی دارای اطلاعات ۲۶ هزار و ۲۳۷ مدرسه است که از این بین ۲۳ هزار مدرسه دارای امکان دسترسی به شبکه ملی اطلاعات هستند.
بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که میان دو وزارتخانه ارتباطات و آموزش و پرورش به امضا رسید، بیش از ۷۶ هزار مدرسه شهری و روستایی در سراسر کشور با آغاز سال تحصیلی به شبکه ملی هوشمندسازی مدارس دانا متصل شدند.
با وجود همه این اقدامات مثبت و گستردگی استفاده از اینترنت، همچنان شاهد خسارات و کلاهبرداری هایی هستیم که در فضای مجازی به بهانه اینترنت رایگان دانش آموزی، معلمی و دانشجویی شکل گرفته و پرنده های بسیاری در این زمینه در پلیس فتای استان های سراسر کشور تشکیل شده است.
از زمانی که استفاده از اپلیکیشن «شاد» برای استفاده دانش آموزان و معلمان خبری شد، شیادان نیز دست به کار شده و اقدام به تبلیغ اپیلکیشن های دروغین یا استفاده از اینترنت رایگان کرده و بسیاری از افراد ناآگاه را دام خود انداختند.
کلاهبرداران تا جایی پیش رفته اند که حتی به تبلیغ دروغین ارائه سیم کارت های رایگان دانش آموزی و معلمی روی آورده و جیب بسیاری از متقاضیان را خالی کردند.
در این گزارش اشاره ای می شود به هشدار روسای پلیس فتا برخی استان ها و نمونه پرونده های که در این زمینه تشکیل شده است.
ارسال لینک جعلی ثبت نام سیم‌کارت‌های رایگان شاد
رئیس پلیس فتا استان مازندران با اشاره به ارسال لینک‌های جعلی تحت عنوان ثبت نام سیم‌کارت شاد و موضوع بازگشایی مدارس در شبکه‌های اجتماعی گفت: خانواده‌ها توجه داشته باشند اگر قرار باشد سیم کارت دانش آموزی به هموطنان داده شود از طریق پرتال رسمی اپراتورها و یا وزارتخانه‌های مربوطه اطلاع رسانی خواهد شد.
سرهنگ سامع خورشاد افزود: با توجه به بازگشایی مدارس، شاهد ارسال لینک‌های جعلی تحت عنوان ثبت نام سیم‌کارت شاد و هدایت کاربران به درگاه‌های فیشینگ بانکی هستیم که با سرقت اطلاعات بانکی شهروندان، حساب آنها را خالی می‌کنند.
وی افزود: ثبت‌نام سیم‌کارت با قیمت بسیار پایین با ارائه خدمات اینترنتی رایگان از ترفندهای مجرمان سایبری برای کلاهبرداری از خانواده‌های دانش‌آموزان شده که در ادامه مبلغی برای هزینه ثبت نام سیم‌کارت از شهروندان دریافت می‌کنند؛ متاسفانه هموطنان بعد از واریز وجوه به حساب کلاهبردارهیچ گونه کالایی دریافت نکرده و شخصی پاسخگو نبوده یا کالای تحویلی به آن ها تقلبی است.
سرقت اطلاعات دانش‌آموزان با انتشار اپلیکیشن‌های جعلی شاد
رئیس پلیس فتا استان سمنان نیز درباره دسترسی مجرمان سایبری به اطلاعات شخصی دانش‌آموزان از طریق انتشار اپلیکیشن‌های جعلی شاد هشدار داد.
سرهنگ حسین صادقی مهم‌ترین بستر انتشار بدافزارهای تلفن همراه را شبکه‌های اجتماعی دانست و افزود: اخیرا مجرمان سایبری با ساخت و بارگذاری برنامه‌های جعلی شاد و با تبلیغات گسترده در کانال‌ها و گروه‌های شبکه‌های اجتماعی دانش‌آموزان را به نصب نرم‌افزار جعلی شاد تشویق نموده و در پی سرقت اطلاعات شخصی دانش‌آموزان هستند.
کلاهبرداری به بهانه اینترنت رایگان
رئیس پلیس فتا استان کهگیلویه و بویراحمد نیز اعلام کرد: مجرمان سایبری با ارسال لینک‌های جعلی در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی به بهانه دریافت بسته‌های اینترنتی رایگان از معلمان و دانش آموزان کلاهبرداری می‌کنند.
سرهنگ روح‌اله شهبازی پور افزود: مجرمان سایبری همواره در کمین نشسته و از هر موقعیت و مناسبتی سوءاستفاده می‌کنند و سعی در به دام انداختن کاربران دارند که در این شرایط معلمان و دانش‌آموزان از بهترین قربانیان آنها هستند.
وی ادامه داد: مجرمان سایبری ضمن ایجاد صفحات فیشینگ و ارسال لینک‌های جعلی، با انجام تبلیغات فریبنده از قبیل بسته‌های اینترنتی رایگان یا شارژهای شفگت انگیز و ارزان برای تلفن همراه در شبکه‌های اجتماعی، اعتماد معلمان و دانش‌آموزان را به خود جلب کرده و اقدام به سرقت اطلاعات بانکی معلمان و اولیاء دانش‌آموزان کرده و حساب بانکی‌شان را خالی می‌کنند.
این مقام انتظامی تاکید کرد: معلمان و دانش آموزان هرگز فریب این‌گونه تبلیغات را نخورند و برای دریافت هرگونه بسته اینترنت رایگان مخصوص آموزش، فقط از طریق سایت‌های اعلامی از طریق رسانه ملی یا وزارت آموزش و پرورش اقدام کنند و از خرید در درگاه‌های مشکوک یا ثبت‌نام در دیگر سایت‌ها خودداری کنید.
کلاهبرداری دیگری به بهانه اینترنت رایگان برای معلمان و دانش آموزان
رئیس پلیس فتا استان کهگیلویه و بویراحمد هشدار داد: مجرمان سایبری با ارسال لینک‌های جعلی در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی به بهانه دریافت بسته‌های اینترنتی رایگان از معلمان و دانش آموزان کلاهبرداری می‌کنند.
سرهنگ روح‌اله شهبازی پورگفت: مجرمان سایبری همواره در کمین نشسته و از هر موقعیت و مناسبتی سوءاستفاده می‌کنند و سعی در به دام انداختن کاربران دارند که در این شرایط معلمان و دانش‌آموزان از بهترین قربانیان آنها هستند.
وی افزود: مجرمان سایبری ضمن ایجاد صفحات فیشینگ و ارسال لینک‌های جعلی، با انجام تبلیغات فریبنده از قبیل بسته‌های اینترنتی رایگان یا شارژهای شفگت انگیز و ارزان برای تلفن همراه در شبکه‌های اجتماعی، اعتماد معلمان و دانش‌آموزان را به خود جلب کرده و اقدام به سرقت اطلاعات بانکی معلمان و اولیاء دانش‌آموزان کرده و حساب بانکی‌شان را خالی می‌کنند.
این مقام انتظامی تاکید کرد: معلمان و دانش آموزان عزیز هرگز فریب این‌گونه تبلیغات را نخورند و برای دریافت هرگونه بسته اینترنت رایگان مخصوص آموزش، فقط از طریق سایت‌های اعلامی از طریق رسانه ملی یا وزارت آموزش و پرورش اقدام کنند و از خرید در درگاه‌های مشکوک یا ثبت‌نام در دیگر سایت‌ها خودداری کنید.
رئیس پلیس فتا استان کهگیلویه و بویراحمد به معلمان و دانش آموزان توصیه کرد: به‌هیچ وجه به لینک‌های ارسالی در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی با عنوان ثبت‌نام و دریافت اینترنت رایگان همراه، اعتماد و اطمینان نکنند و فقط با مراجعه به وب سایت اینترنتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به نشانی https://ictgifts.ir یا سایت اینترنتی اپراتورهای تلفن همراه اقدام به ثبت نام و دریافت بسته اینترنت رایگان اختصاصی خود کنند.
لزوم همراهی والدین با کودکان در استفاده از برنامه شاد
کارشناسان حوزه فضای مجازی به همراهی والدین هنگام استفاده کودکان از برنامه شاد تاکید دارند زیرا معتقدند محتواهای نامناسب منتشر شده در فضای مجازی و برقراری ارتباطات نامتعارف، از دست دادن اطلاعات شخصی و افتادن در دام مزاحمان اینترنتی فقط بخشی از آسیب‌های ورود زود هنگام دانش آموزان به فضای مجازی است.
مواجهه مستمر با فضای مجازی و حجم وسیعی از تصاویر و فیلم‌ها و مطالب مختلف برای کودکان قطعا آسیب‌های فراوانی در پی خواهد داشت براین اساس والدین برای همراهی و مصونیت دانش‌آموزان از چالش‌های این فضا، باید دانش و اطلاعات خود در زمینه فضای مجازی و تهدیدات و آسیب‌های آن را به روز کرده و نظارت داشته باشند که پروکسی، فیلترشکن و برنامه‌های نامناسب دیگر بر روی گوشی یا تبلتی که فرزندانشان استفاده می‌کنند، نصب نباشد.
نصب و اجرای فیلترشکن‌ها، دسترسی کودکان و نوجوانان را به محتواهای نامناسب فراهم کرده و مشکلات عدیده‌ای برای فرزندان و خانواده‌ها به همراه خواهد داشت.
بهترین نوع استفاده از اینترنت و کلاس‌های آنلاین برای کودکان و نوجوانان زمانی است که یکی از والدین، آنها را همراهی کند و حافظه تجهیزات فاقد اطلاعات شخصی و خانوادگی باشد.
همان گونه که کودکان و نوجوانان در دنیای واقعی نیاز به کنترل و مراقبت دارند، در فضای مجازی نیز باید مراقب آنها بود. درحقیقت فضای مجازی یک فضای پالایش شده و استاندارد برای کودکان و نوجوانان نیست و استفاده غیراصولی آن ها از این فضا می‌تواند کودکان و نوجوانان را در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر مختلف قرار دهد.
نکاتی که والدین باید بدانند
با شیوع ویروس کرونا هزاران دانش‌آموز در سنین مختلف، از شبکه آموزشی دانش‌آموزی استفاده می‌کنند، درحالی‌که بسیاری از آنها، آموزش کافی را در این خصوص ندیده اند و هیچ دانشی هم در حوزه فضای مجازی ندارند. آنها ناخواسته و بنا به‌ضرورت، وارد فضایی شده اند که دارای آسیب‌ها و تهدیدات فراوانی است.
در این خصوص نکاتی در استفاده از بستر اینترنت و فضای مجازی و همـراهـی با فـرزنـدان و دانش آموزان باید در نشر گرفته شود که به شرح ذیل است:
- در حـین آموزش آنلاین، همـراه فرزندانتان باشید.
- آنها را در فضـای مجـازی به حـال خـود رهـا نکـنید.
- بدون دلیل، تجهیزات هوشمند را در اختیار فرزند قرار ندهید
-اگر نتوانستید تجهیزات هوشمند مـجزا برای فرزندان خود تهـیه کـنید و مجـبور شـدید گـوشـی خـود را در اختیار آنها قرار دهید، حتماً فیلترشکن یا پروکسی‌ها را غیرفعال کرده تا دسترسی فرزندان به محتوای نامناسب محدود شود.
- از آنتی‌ویروس مناسب و به روز در تجهیزات هوشمند استفاده کنید.
- خانواده‌هایی که لپ‌تاپ یا سیستم خانگی دارند، آن را در یک فضای مناسب قرار دهند. مـیز و صندلی مناسب برای دانش‌آموز خود تهیه کنند و نحوه نشستن و قرار گرفتن در مقابل رایانه و یا گوشی هوشمند را به آنها آموزش دهند.
- زمان فراگیری آموزش را مدیریت کنید.
- افرادی که از وب کـم استفاده می‌کنند حتماً مطمئن شوند که به‌محض پایان آموزش، ارتباط تصویری قطع شده باشد.
- سعی کنید برنامه آموزشی شاد را از سایت وزارت آموزش‌وپرورش (به آدرس اینترنتی https://www.medu.ir ) دریافت کنید.
- به شایعه فروش سیم‌کارت شاد در فضای مجازی اعتماد نکنید. چراکه با این ترفند، کاربران را به بهانه پرداخت مبلغ ناچیزی، به سمت درگاه الکترونیکی جعلی و یا فیشینگ هدایت می‌کنند و موجودی حساب بانکی شما را خالی می‌کنند.
- به بچه‌ها آموزش دهید به افراد نـاشـناس در این فضـا و یا سایر شبکه‌های اجتماعی اعتمـاد نکـنند و وارد هر لینـک نـاشـناس در شبکه‌های اجتمـاعی نشـوند.
- معلمان هم دانش آموزان را به سمت‌وسوی شبکه‌های اجتماعی غیربومی هـدایـت نکـنند و آموزش‌ها را فقـط از طریق شبکه آموزشی شـاد پیگـیری کنند.
- هشدارهای لازم را به دانش آموزان یا والـدین دهـند که با پـوشـش و وضـعیت ظاهـری منـاسـب در مقابل دوربین قـرار بگیرند تا از هرگونه سوءاستفاده سـایـریـن جلـوگـیری شـود.
اعتیاد اینترنتی دانش آموزان در شرایط کرونا
سرهنگ رامین پاشایی معاون اجتماعی پلیس فتا با اشاره به افزایش استفاده از فضای مجازی توسط دانش‌آموزان در شرایط کرونا به والدین هشدار داد تا مراقب باشند تا افزایش استفاده از فضای مجازی فرزندان آنها را به‌سوی اعتیاد اینترنتی سوق ندهد.
وی گفت: در خانه ماندن دانش‌آموزان و آموزش از راه دور و آنلاین شاهد افزایش استفاده از اینترنت و فضای مجازی از سوی کودکان هستیم که این امر علاوه بر آسیب‌های جسمانی می‌تواند آسیب‌های روانی نیز در پی داشته باشد که اعتیاد اینترنتی یکی از آسیب‌های روانی این امر است.
سرهنگ پاشایی افزود: عدم کنترل زمان، تأثیر منفی بر دیگر بخش‌های زندگی، بی‌اهمیتی به گذر زمان، تمایل و علاقه شدید به چت و بازی‌های آنلاین، پناه بردن به اینترنت در هنگام بروز مشکلات، احساسات چندگانه، استرس و اضطراب از نشانه‌های اعتیاد اینترنتی است.
وی ادامه داد: زمانی که کودکان دو یا سه مورد از این علائم را از خود بروز دهند باید گفت در آستانه اعتیاد اینترنتی قرارگرفته‌اند، لذا داشتن برنامه برای محدودسازی استفاده آنها از اینترنت یک ضرورت است.
معاون اجتماعی پلیس فتا تأکید کرد: آموزش از راه دور و آنلاین نباید به‌گونه‌ای باشد که تمام‌وقت دانش‌آموزان در فضای مجازی بگذرد، ازاین‌رو هم معلمان و خانواده‌های باید به این موضوع توجه داشته باشند که این آموزش باید محدود به زمان مشخصی باشد، تا دانش‌آموزان باقی وقت خود را در فضای حقیقی بگذرانند و به اموری بپردازند که ارتباطی با فضای مجازی نداشته باشد.
پاشایی افزود: به عنوان مثال ارسال سؤالات و پاسخ آنها نباید کاملا آنلاین باشد، بلکه می‌توان سؤالات را برای آنها ارسال کرد و جواب را در قالب تصویر پاسخ‌داده‌شده بر روی برگه با خط خود دانش‌آموز درخواست کرد. این امر می‌تواند زمان استفاده کودکان از اینترنت را کاهش دهد.
وی تأکید کرد: در این دوران نباید با توجه به کرونا اعتیاد اینترنتی در دانش‌آموزان را نادیده گرفت، چراکه گرفتاری دانش‌آموزان به اعیتاد اینترنتی می‌تواند در آینده مشکلات جدی را برای والدین، سیستم آموزش و جامعه به باور آورد.
آموزش دانش آموزان فقط در اپلیکیشن شاد
سرهنگ علی محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا ناجا نیز فت: برای جلوگیری از آسیب‌ها و تهدیدات موجود عیله دانش آموزان حتما معلمان تمام فعالیت درسی خود را در اپلیکیشن شاد اجرا کنند.
وی افزود: متاسفانه با وجود اپلیکیشن شاد، برخی از معلمان برای آموزش دانش آموزان به دلایلی مثل کندی سرعت، محدود بودن امکانات وغیره از این اپلیکیشن استفاده نمی‌کنند و اپلیکیشن‌های خارجی مثل تلگرام، واتساپ را پیشنهاد کرده و یا در کنار آموزش در اپلیکیشن شاد از اپلیکیشن‌های خارجی نیز استفاده می‌کنند و ارسال و دریافت تمرین و آموزش بیشتر را در سایر اپلیکیشن‌ها انجام می‌دهند.
وی افزود: با توجه به اینکه استفاده از اپلیکیشن‌های فیلتر شده نیاز به استفاده از نرم‌افزارهای عبور از فیلترینگ دارد، به معلمان و مدیران محترم مدارس توصیه می‌شود از الزام والدین و دانش آموزان جهت حضور در کلاس‌های مجازی آموزشی تحت شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده و خارجی پرهیز کنند.
سرهنگ رجبی ادامه داد: استفاده از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی فیلتر شده به جهت اینکه برای دسترسی، نیاز به نصب فیلترشکن دارد و این امر دسترسی دانش آموزان را به هر گونه محتوا را امکان‌پذیر می‌سازد، خطرناک است که می‌تواند باعث آسیب‌های روحی و روانی دانش‌آموزان شود.
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا ناجا با بیان اینکه امکان ارتباط گیری مجرمان سایبری در اپلیکیشن‌های خارجی با دانش آموزان وجود دارد، گفت: ورود و حضور دانش آموزان در اپلیکیشن‌های خارجی و عضویت در گروه‌های مختلف می‌تواند آسیب‌های محتوایی برای دانش آموزان داشته و آنان را در دام مجرمان سایبری و یا اخاذان و زورگیران سایبری گرفتار کند.
رجبی با اشاره به حس کنجکاوی دانش آموزان و اطلاعات محدود آنها از تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی به خصوص شبکه‌های اجتماعی خارجی افزود: احتمال افتادن در دام شیادان و تبهکاران فضای مجازی و آسیب‌های روحی و روانی برای آنها دور از انتظار نیست.
به گفته وی دسترسی به محتوای غیر اخلاقی و نامناسب از دیگر تهدیدات و آسیب‌های اپلیکیشن‌های خارجی است که نباید نادیده گرفته شود.
رجبی اضافه کرد: معلمان تحت هیچ شرایطی با توجه به تهدیدات و آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی فلیتر شده نه تنها در این اپلیکیشن‌ها آموزشی برای دانش آموزان ارائه ندهند بلکه حتی این دست اپلیکیشن‌ها را به دانش آموزان توصیه نکنند.
