آلودگی هوا در کمین جان ماست / اهمیت رعایت تغذیه مناسب در این روزها

نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیشتر افرادی که در معرض هوای آلوده قرار دارند، در کشورهای فقیر و کم‌درآمد زندگی می‌کنند. ترکیب آلودگی خانگی و فضای باز، عامل حدود هفت میلیون مرگ زودرس در سال است که عمدتا به دلیل سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، بیماری انسداد مزمن ریوی، سرطان ریه و عفونت‌های حاد تنفسی رخ می دهد.

مواد آلوده کننده هوا شامل مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن دار، هیدروکربن‌های سوخته نشده، ذرات ریز معلق، برومید سرب، سایر ترکیبات سربی و غیره است که برای مقابله با آلودگی و حفظ سلامت اعضای خانواده باید مواد غذایی مفید مصرف کنیم.

آخرین آمار منتشر شده سازمان جهانی بهداشت در مورد آلودگی هوا

- حدود ۹۱ درصد از مرگ‌ و میر زودرس ناشی از آلودگی هوا در کشورهای فقیر و کم‌درآمد رخ می‌دهد و بیشترین آمار متعلق به مناطق غربی اقیانوس آرام و جنوب شرق آسیا است.

- علاوه بر آلودگی هوای محیط باز، حدود سه میلیارد نفر در معرض آلودگی داخل خانه قرار دارند و از زیست توده، نفت و زغال سنگ برای پخت و پز و افزایش دما استفاده می‌کنند.

- استفاده از حمل و نقل پاک، سوخت سبز، مدیریت زباله‌های شهری، مدیریت سوخت و خانه‌های کم‌مصرف از جمله بهترین راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا هستند.

آلودگی هوا نهمین عامل مرگ و میر و از کار افتادگی در سراسر جهان است. بر اساس آمار آلودگی هوا مرگ و میر را به طور کلی به میزان ۱۶ درصد، مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را به میزان ۲۷ درصد، مرگ ناشی از سرطان ریه را به میزان ۲۸ درصد و خطر بروز حمله قلبی را به میزان ۷۵ درصد افزایش می‌دهد. قرارگرفتن در معرض آلاینده‌ها باعث افزایش مشکلاتی از قبیل آسم، بیماری‌های کبدی، و دیابت می‌شود.

تغذیه مناسب راهکاری مهم در آلودگی هوا

کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می گوید آلاینده های موجود در هوا با حمله به سلول های بدن عوارض نامطلوبی را برجای می گذارند. در حالت عادی، سیستم دفاعی بدن، سلول ها را از تمام آسیب های بیرونی محافظت می کند، اما عوامل مخرب محیطی مثل پرتوهای فرابنفش، الکل و آلودگی های محیط باعث می شود بدن نتواند مبارزه کند. در نتیجه ساختمان و عمل سلول های بدن در اثر عواملی مانند رادیکال های آزاد تخریب می شود.

کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه داد: در مقابل آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که جلوی عمل رادیکال های آزاد را گرفته و مانع از تخریب سلول های حیاتی بدن می شوند. مصرف بیشتر آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین های یی، سی، کاروتنوئیدها و سلنیوم زمینه ای را فراهم می کند که بدن به راحتی رادیکال های آزاد مضر را از بین ببرد.

وی اضافه کرد: عملکرد عمده ویتامین یی نقش آنتی اکسیدانی آن است. این ویتامین نسبت به شرایط طبخ مقاومت بیشتری دارد. روغن ها غنی ترین منبع این ویتامین هستند که با پختن از بین نمی روند ولی با سرخ کردن تخریب می شوند. منابع این ویتامین روغن سویا، روغن آفتابگردان، جوانه گندم و سایر روغن های گیاهی است و باید سعی شود در طبخ و فرآوری غذاها  از انواع روغن های خوراکی گیاهی استفاده شود.

دولتی تصریح کرد: روغن ماهی، روغن زیتون و انواع مغزها به عنوان منابع خوب این ویتامین هستند و نباید بیش از نیاز مصرف شوند؛ زیرا در صورت مصرف بیش از حد نیاز با تولید انرژی می توانند به اضافه وزن یا چاقی منجر شود.

وی گفت: عملکرد ویتامین سی به دلیل وجود آنتی اکسیدان،  افزایش مقاومت در برابر عفونت ها و افزایش جذب آهن است. این ویتامین در سبزی ها و میوهای تازه موجود است و نسبت  به حرارت، نور و محیط قلیایی بسیار حساس است. با افزودن جوش شیرین به غذا، ویتامین موجود در غذا غیر فعال می شود. 

کارشناس تغذیه افزود: مهم ترین منابع ویتامین سی در مرکبات، فلفل سبز، کلم بروکلی , گل کلم، کلم برگ، گوجه فرنگی، سبزی خوردن، اسفناج، کیوی و سیب زمینی است. میوه ها و سبزی ها برای حفظ ویتامین های موجود در آنها باید به صورت خام و تازه مصرف شوند.

دولتی توصیه کرد: در برنامه روزانه از تمام سبزی ها و میوه های فصل باید مصرف شود. خوردن سبزی و میوه به شکل تازه در شرایط آلودگی برای افراد خانواده مورد تاکید است.

وی ادامه داد: پکتین ماده ای مفید است که سرب را به طور کامل از بدن دفع می کند و منابع غنی آن در سیب، هویج و غلات سبوس دار موجود است. خوردن روزانه میوه های حاوی پکتین  برای کاهش خطر آلودگی هوا مناسب است و حداقل یک سیب در طول روز مصرف شود.

این کارشناس تاکید کرد: برای عملکرد آنزیم هایی در بدن که بتواند با شرایط بد محیطی و آسیب رسان به سلولهای بدن مقابله کند دریافت سلنیم ضروری است. این ماده مغذی را می توان از طریق منابع غذایی ماهی، گوشت قرمز، غلات، حبوبات، تخم مرغ، مرغ و سیر با تنظیم یک برنامه غذایی سالم دریافت کرد.

وی اظهار داشت: منیزیم در هوای آلوده موجب کاهش جذب فلزات سنگین مانند کادمیوم می شود و دفع سرب را بالا می‌برد. منیزیم از این طریق زمان تماس این ترکیبات زیانبار را در بدن به حداقل می رساند. مصرف انواع سبزی ها با رنگ سبز تیره که غنی از این ماده مغذی است، به همه افراد توصیه می شود.  منابع غذایی منیزیم در انجیر، لیمو، گریپ فروت، ذرت زرد، بادام، گردو، پسته، مغزها، آجیل، سبزیجات برگی شکل مثل کلم، اسفناج، جعفری، کاهو، برگ چغندر، غلات سبوس دار و حبوبات مثل لوبیا و سویا موجود است.

دولتی اضافه کرد: مصرف ماهی‌های روغنی که سرشار از اسیدهای چرب امگا سه هستند، می تواند در کاهش تنگی نفس و اثرات زیان بار ترکیبات التهاب آور مفید باشد. افزودن انواع چاشنی‌ها مانند آب لیمو و آب نارنج به ماهی بخارپز و تنوری موجب بهبود طعم و مزه آن می شود.

وی خاطرنشان کرد: مصرف روزانه شیر و مواد لبنی به مقدار کافی، عوارض ناشی از آلودگی هوا را بر دستگاه گوارش کاهش می دهد؛ زیرا شیر به دلیل دارا بودن فسفر، منیزم و کلسیم، خنثی کننده سموم است.

دولتی گفت: شیر، دفع ادرار و مدفوع و مواد آلاینده را تنظیم می کند. هر وقت میزان باکتری های مفید بر اثر ورود سرب و مواد آلاینده به بدن کم شود، عمل دفع هم با مشکل مواجه می شود و این مواد در بدن باقی می ماند. شیرهای غنی شده با باکتری هایی به نام پروبیوتیک، سطح باکتری های مفید را در روده انسان تعادل می بخشد.

وی افزود: کلسیم موجود در شیر، به کاهش  جذب سرب و همه فلزات سنگین موجود در هوای آلوده شده منجر می شود. توصیه می شود در شرایط آلودگی هوا شیر کم چرب بنوشید؛‌ زیرا دریافت اسیدهای چرب اشباع موجود در فراورده‌های لبنی پرچرب می‌تواند در کاهش کارایی سیستم ایمنی دخالت کرده و موجب گسترش بیماری‌های ریوی در هوای آلوده شود.