تولید؛ پشتیبانیها، مانعزداییها!
محمدامین قاسمی پیربلوطی، خبرگزاری دانا، گروه فرهنگ؛ مطابق با رسم هرساله، رهبر معظم انقلاب اسلامی در لحظات آغازین سال، شعار سال را اعلام فرمودند؛ شعاری که همچون سالهای اخیر جهتگیری و مسیر مشخصی را برای رشد و پیشرفت کشور نشانه رفتهاست: تولید. آنچه در شعار سال 1400 برجسته مینماید، توجه ویژه به زمینهها و عوامل پیشینی مؤثر بر امر تولید است که تمرکز بر آنها میتواند راه هموارتری را برای رونق و جهش تولیدات ملی و نیز بهبود وضعیت معیشت مردم، ایجاد کند. دو کلیدواژهی پشتیبانیها و مانعزداییها میتوانند بر موضوعات و مسائل متعدد و گوناگونی دلالت داشتهباشند و چشمانداز ما را از اعداد، ارقام، درصد و نمودار بهسوی بینشها، الگوها، شیوهها، چارچوبها و قوانین رهنمون سازند.
مستند «کارخانهی آمریکایی» اگرچه در سال 2019 توسط نتفلیکس تولید و منتشر شد و همان سال هم جوایز متعددی از جمله جایزهی اسکار بهترین فیلم مستند را دریافت کرد، اما تماشای دوبارهی آن در شرایطی که کشور ما همچنان با کارویژهی اصلی خود، یعنی تولید، دست و پنچه نرم میکند، میتواند از جهات مختلف سودمند و تجربهآموز باشد. «کارخانهی آمریکایی» که توسط استیون بوگنار و جولیا ریچرت کارگردانی شده، دربارهی کارخانهای در منطقهی اوهایوی آمریکا است که ابتدا متعلق به شرکت جنرال موتورز بودهاست. پس از تعطیلی این کارخانه در آستانهی سال 2008، تمامی کارکنان آن از کار بیکار شدند و ضربهی سختی به معیشت خانوارهای آن منطقه وارد شد. تا اینکه شش سال بعد، یک میلیاردر چینی بهنام چائودو وانگ با سرمایهگذاری در آنجا، کارخانهی تولید شیشهی خودروی فویائو را راهاندازی کرد. چائودو وانگ علاوهبر اینکه تعدادی مدیر و مهندس و کارگر با خودش از چین به آمریکا آورد، تعداد زیادی از نیروهای بومی همان منطقه را نیز استخدام کرد که بیشترشان در همان سال 2008 بهواسطهی تعطیلی کارخانهی جنرال موتورز از کار بیکار شدهبودند. چنین اقدامی بذر امید را دل اهالی آن منطقه کاشت، اما کمکم مسائل گوناگونی پدیدار شدند که ریشهی عمدهی آنها تفاوت دو فرهنگ چینی و آمریکایی بود.
آنچه تماشای «کارخانهی آمریکایی» را برای ما بسیارمهم میکند، بهتصویرکشیدهشدن چالشهای گوناگون میان مدیران و کارگران در یک محیط کاری بینالمللی و چندفرهنگی است. در فرآیند سرمایهگذاری خارجی تنها مواردی از قبیل ارز و دانش فنی نیستند که وارد مرزهای ما میشوند، بلکه از آن مهمتر فرهنگ کاری و الگوها و ضوابط حاکم بر ارتباطات سازمانی اند که میتوانند شرایط و رویههای یک محیط کاری را از اساس دگرگون کنند. در مستند «کارخانهی آمریکایی» آنچه فراتر از مسائلی چون اتحادیههای کارگری، بازده کاری، ایمنی کار، میزان دستمزد و حقوق انسانی رخ مینمایاند، شکاف عمیق در مفروضات بنیادین دو فرهنگ چینی و آمریکایی پیرامون مفاهیم اساسی کار، مدیریت و پیشرفت است. همین تضادها، سوءتفاهمها و شکلنگرفتن زمینهی ارتباط و فهم مشترک میان دو فرهنگ است که در ادامه منجر به ظهور چالشها و مشکلات متعددی در کارخانهی فویائو میشود. توجه به چنین مسائل و تجربیاتی در قالب تماشای مستندی که تلاش کردهاست نگاهی عمیق و بهنسبت همهجانبه به پدیده داشتهباشد، میتواند در شناسایی عوامل و زمینههای پشتیبان و مانعزدا در تولید داخلی ما بسیار یاریگر بوده و زوایای ازدیدگاننهانماندهای را برای ما روشن سازد.