شیوع کرونا در 16ماه گذشته از جمله پدیده‌های هزاره سوم است که ابعاد مختلف حیات اجتماعی کشورها را به شدت تحت تاثیر قرار داده و تاثیرات منفی آن در طیفی از حوزه‌های اقتصادی تا فرهنگی قابل مشاهده است.
نازنین دادور، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ هر چند کرونا همه کشورهای جهان را مورد حمله قرار داده و اقتصاد آنان را در هم شکسته است، اما تاثیرات آن در کشوری مانند ایران که با تحریم های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا روبروست، به گونه دیگری بروز یافته است.
البته نباید از حق گذشت که دولت از ابتدای شیوع کرونا با تمام توان برای حمایت از اقشار ضعیف و کم درآمد از یک سو و اتخاذ تصمیم های کارشناسی در قالب ستاد ملی مقابله با کرونا از سوی دیگر برای مقابله با این ویروس مرگبار کوشیده است.
با این وجود هر چند کرونا در همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایرانی تاثیر گذاشته است، اما بدون شک تاثیرات اقتصادی آن به دلیل اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی و تعطیلی کسب و کار و کاهش تعداد نیروی کار حاضر در مراکز تولیدی بیشتر از سایر حوزه ها بوده است.
دستکاری در روند طبیعت عامل بروز کرونا
بروز پاندمی هایی مثل کرونا رابطه نزدیکی با بروز اختلال در حیات وحش دارد. یعنی اختلال در حیات وحش، نتیجه و پیامدهایی مثل کرونا را دارد. در خصوص اختلال در حیات وحش باید گفت اختلالی در کاربری‌ها به وجود آمده است به طوری که انسان‌ها با تجاوز به دریاها، جنگلها یا حیات وحش سکونت حیوانات را در معرض خطر قرار داده اند. جنگلها به مرتع، مراتع هم به زمین‌های کشاورزی و زمین‌های کشاورزی به سرعت در حال تبدیل به محل سکونت و ویلا شده‌اند.
در دو دهه اخیر ۶ هزار هکتار جنگل از بین رفته است. گرچه بیشتر طرح‌هایی که به بهای نابودی جنگلها انجام شده اند با هدف اشتغالزایی بودند اما در عمل مشاهده کردیم که این طرح‌ها چندان هم اشتغالزا نبودند. بلکه بعد از مدتی آنجا به شهرک‌های مسکونی تبدیل شده اند. وی افزود: می‌خواهم به این نتیجه برسم که این ما انسان‌ها هستیم که با دخالت در طبیعت زمینه و بروز پاندمی‌های خطرناکی مثل کرونا را فراهم کرده‌ایم. بنابراین بزرگترین درس آموخته ما باید احترام به طبیعت باشد.
از دیگر درس آموخته‌های ما این است که گرچه جامعه انسانی پیشرفته و مدرن شده است، اما باز در برابر ویروس‌هایی مثل کرونا شکننده است. ما در دنیایی به سر می‌بریم که به سرعت در حال شهری شدن است. علاوه بر آن در دنیای کنونی انسان‌ها بسیار پر تحرک شده‌اند و سرعت جا به جایی آنها افزایش یافته است. بنابراین با توجه به این شرایط بی ربط نیست که بگوییم که کرونا توانسته تاثیرات اجتماعی- اقتصادی بسیاری در سطح جوامع داشته باشد.
تاثیر کرونا بر لایه های مختلف زندگی مردم
کرونا به لحاظ اقتصادی سطوح و لایه‌های پایین جامعه را تحت تاثیر قرار داد. بسیاری از کارگران هتل ها، رستوران‌ها و تاکسیران‌ها بیکار شدند که اکثرا هم بیمه نبودند. در ایران در خوش بینانه‌ترین حالت، حدود ۳ میلیون نفر از شاغلان بیکار شدند. ۷۵۰ هزار نفر جزو بیمه شدگان بودند و ۲.۵ میلیون نفر اصلا بیمه نداشتند. یکی دیگر از تاثیرات کرونا در رابطه با قرنطینه‌های طولانی و اثرات آن در برخی سکونتگاه‌های غیر رسمی بود. همانطور که واضح است سکونتگاه‌های غیر رسمی محل زندگی اقشار فرودست جامعه است. همچنین تراکم جمعیت و تحرک در این سکونتگاه‌ها بسیار است، بنابراین در رابطه با کرونا و قرنطینه باید گفت با این سکونتگاه‌ها مطابقت لازم را نداشته است.
کرونا جزو معدود پدیده‌های معاصر است که کشورهای جهان را درنوردیده و به دلیل آثار و پیامدهای گوناگون بر اقتصاد، سیاست، اقلیم، فرهنگ، خانواده و مدیریت شهری در مقیاس بین المللی و ملی مهمترین حادثه جهان پس از جنگ جهانی دوم است.
ر واقع آثار و پیامدهای آن با هیچ‌یک از اپیدمی‌ها و اتفاقات پیش از آن قابل مقایسه نیست. همچنین بحران کرونا برخی کژکارکردی‌ها در همه نهادها و حوزه‌ها مثل شهرها، معماری، بحران طراحی خانه را نمایان ساخت. شرایط شیوع و رویکرد «در خانه بمانیم» و بودن و ماندن‌های طولانی در درون آپارتمان‌ها و خانه‌هایی که اغلب سرپناه هستند و نه سرا با کاستی‌هایی جدی در کارکردهای بایسته سبب شد تا سیاست‌های توسعه شهری و الگوی مدیریت و معماری دچار چالش‌های اصلی و اساسی شود.
اتفاقاتی که کرونا رقم زد برخی مثبت و برخی منفی بود. بخش منفی آن ایجاد فشار بر اقشار ضعیف و فرودست جامعه مثل کارگران و نیروهای خدماتی بود. به‌طوری که اگر افزایش سطح نابرابری اجتماعی از نظر درآمد و ثروت به یک مساله تعیین کننده زمان ما تبدیل شده است، بارک اوباما رییس جمهور پیشین ایالات متحده می‌گوید همه گیری جهانی بیماری کووید ۱۹ نیز به این چالش افزوده است. زیرا احتمالا اثرات اقتصادی و اجتماعی بلندمدتی را در مقیاس جهانی از جمله کاهش آزادی عمل مالی در جهت مقابله با نابراری و فقر فزاینده برای دولت‌ها به دنبال خواهد داشت.
بخش مثبت آن ایجاد تحول در نظام آموزشی بود. نظام آموزشی دچار تحول شد و سبب شد آموزش مجازی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال در این دوران باید افزود بر تنهایی مضاعف برخی اقشار آسیب پذیر مثل فقرا، معلولان و سالمندان افزوده شد. از طرفی کرونا و اتخاذ سیاست‌های پیشگیری و مهار ویروس و الزام ماندن در منزل و رعایت الزامات فاصله گذای اجتماعی و فیزیکی سبب شد تا یک بار دیگر عیوب خانه سازی‌های تجاری و سری سازی‌ها در کنار شهرسازی‌های غیر انسان گرا و ناعادلانه نمایان شود. کوچک بودن مقیاس خانه‌ها و تداخل حریم بین اعضای خانواده ، رو به رو شدن بیش از حد افراد با هم معضلات اجتماعی از جمله افزایش تعارض و گاه خشونت خانگی و نهایتا حتی در برخی شرایط و جوامع صحبت از طلاق کوویدی شد.
