اهمیت حفظ سلامت روانی کودکان در دوران پاندمی کرونا

نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ کودکان آسیب‌پذیرترین گروه در هر جامعه‌ای هستند، و نباید از نیازهای آنها به سادگی عبور کرد، به دنبال شیوع ویروس کرونا، کودکان بیشتر از سایر اقشار جامعه تحت تاثیر قرار گرفتند.

شادی و بازی مهمترین رکن زندگی کودکانه کودکان است که اگر به اندازه کافی از آن برخوردار نباشند، در آینده دچار مشکلات متعدد می‌شوند، شیوع ویروس کرونا بازی و شادی کودکان را محدودتر کرد.

در فروردین ماه ۱۴۰۰ مطالعه‌ای بر روی تاثیرات کرونا و کودکان ایرانی انجام شد و نتیجه‌ی آن که در مجله‌ی روانشناسی بالینی به چاپ رسید، حاکی از این بود که قرنطینه‌ی خانگی سبب افزایش احساس ترس، خصومت، کاهش سرزندگی، کمبود احساس امنیت، ناکارآمدی، تردید و انفعال در کودکان شده است.

به طور کلی واکنش کودکان به بحران‌ها از جمله کرونا یکدست نبوده و تفاوت فردی بین آنها وجود دارد که به ساختارهای زیستی، آسیب‌پذیری شناختی و سبک‌های تربیتی والدین و از این قیبل موارد مربوط می‌شود.

آسیب‌های ناشی از عدم امنیت روانی در کودکان

ارجمند نیا روان شناس و استاد دانشگاه در خصوص آسیب‌های ناشی از عدم امنیت روانی در کودکان گفت: اگر کودکی از امنیت روانی لازم برخوردار باشد، طبعاً می‌تواند در زمینه‌های مختلف رفتاری- ارتباطی و تحصیلی و نیز در حوزه‌های مختلف، زندگی بهتری، رشد بهتری و احساس آرامش بیشتری داشته باشد. در مواقعی که احساس نا امنی در بچه‌ها وجود دارد، فعالیت‌های ارتباطی و اجتماعی آنها محدود می‌شود و در حوزه مسائل تحصیلی با مشکل برخورد می‌کنند و دچار اضطراب‌های مختلف، افسردگی و مشکلات مختلف روان شناختی می‌شوند.

وی افزود: احساس نا امنی و تأثیرات آن، فقط در سطح کودکی باقی نمی‌ماند. اگر فردی در دوران کودکی احساس نا امنی شدیدی کند، این امر باعث می‌شود که وی نتواند متناسب با سن اش رشد کند. به مرور این فرد در بزرگسالی با چالش بزرگی مواجه خواهد شد. برای مثال افرادی که نمی‌توانند ارتباطات خود را با والدین شأن تنظیم کنند و استقلال فردی و اجتماعی در سن خود کسب کنند، معمولاً در بزرگسالی دچار مشکلات اضطرابی می‌شوند و به راحتی نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند. دخترانی که احساس نا امنی می‌کنند نمی‌توانند همسران و مادران خوبی باشد و پسرانی که احساس نا امنی می‌کنند، نخواهند توانست همسران و پدران خوبی باشند و فعالیت‌های اجتماعی این افراد در سطح جامعه هم تحت تأثیر این احساس نا امنی قرار می‌گیرد.

این روان شناس افزود: عدم وجود امنیت روانی می‌تواند آسیب‌های متنوعی برای کودکان ایجاد کند. طبعاً انتظار داریم کودکان در دوران کودکی از عهده یکسری از تکالیف وابسته به سنشان برآیند و این تکالیف وابسته به سن امکان ارتباط گرفتن با اطرافیان، داشتن تفکر خلاق و جست و جو گر و استفاده از توانمندی‌های ذهنی برای کسب دانش، ایجاد ارتباط با دوستان و هم کلاسی‌ها و مهمتر از همه اینها لذت بردن از زندگی است. اگر عدم احساس امنیت اتفاق بیفتد طبیعی است که در موفقیت کودکان در برآوردن این چالش‌ها تأثیر گذار می‌شود و رشد آنها را چه به لجاظ جسمی و چه رشدی و عاطفی به تأخیر و یا بن بست می‌اندازد. و این امر باعث ایجاد یکسری نگرانی‌ها نه تنها در میان کودکان بلکه برای خانواده‌های آنها هم می‌شود.

والدین؛ الگوی بزرگ فرزندان خود

برای کاهش اضطراب راهکارهایی توصیه می‌شود، اولا والدین باید بدانند که زیر ذره بین کودکان خود هستند و دائما آنها را به عنوان الگوی خود قرار می‌دهند؛ یعنی رفتارهایی که والدین در بحران‌های زندگی بروز می‌دهند، توسط کودکان مورد مشاهده قرار گرفته و همان راهکارها را تکرار می‌کنند.

استرس والدین تاثیر قدرتمندی حتی در سبک فرزندپروری آنها دارد؛ والدینی که به هر دلیلی دچار مشکلات روحی روانی، ایرادگیر و تنبیه کننده هستند، تنش و اضطراب زیادی را به کودک وارد می‌کنند، ضمن اینکه در تربیت فرزند خود نیز ناکارآمد می‌شوند.

در درجه‌ی اول، به والدین توصیه می‌کنیم تا قبل از اقدام برای حل مشکلات روانی فرزندان خود، ابتدا به دنبال رفع مشکلات روحی و روانی خودشان باشند چرا که بدون حل آنها، انتظاری در بهبودی فرزندان نیست.

ما از والدین می‌خواهیم که در این دوران، با فرزندان خود در مورد موضوعاتی که سبب اضطراب آنها می‌شود، صحبت کنند؛ تحقیقات نشان داده که آگاهی‌بخشی به کودکان کمک می‌کند تا بهتر با مشکلات راه بیایند لذا بهتر است والدین جریان فکری کودکان خود را در موضوعات مختلفی مانند ماهیت بیماری کرونا، راهکارهای پیشگیرانه و همچنین مشکلات تحصیلی بدانند تا با کمک کردن، تنش آنها را کاهش دهند.

راه آرامش دادن به کودکان چیست؟

برای درمان کودکانی که بر اثر شیوع کرونا دچار استرس و اختلال هستند، لازم است بررسی شود بیمار دارای چه نوع اختلال است و اختلال وی تا چه اندازه پیشرونده است و همچنین اینکه آیا ما با بیماری مواجه هستیم که اختلال آن ریشه زمینه‌ای داشته و شیوع کرونا باعث تشدید آن شده است، یا این اختلال یک بیماری تازه به وجود آمده است.

اگر فرد در زمره بیمارانی قرار داشته باشد که اختلال آن با شیوع کرونا تشدید یافته باید عوامل اختلال به صورت ریشه‌ای مورد بررسی قرار گیرد و با کمک خانواده تا جایی که ممکن است حل و فصل شود و اگر نیاز ب دارو درمانی بود این کار صورت گیرد.

اما اگر بیماری به تازگی شروع شده باشد، باید این موضوع مورد ارزیابی قرار گیرد و بررسی شود که این اختلال در رده بیماری قرار می گیرد یا خیر.

چنانچه اختلال نیاز به دارو درمانی نداشته باشد برای بهبود حال بیمار باید روان درمانی مانند درمان های شناختی رفتاری، روان درمانی حمایتی و گروه درمانی استفاده شود.