اما حالا دو سالی می‌شود که دیگر نه خبری از شور و هیجان گردهمایی‌ها و مناظرات دانشجویی هست، نه کلاس‌های پر سر و صدا و نه دانشکده‌های شلوغ.
هر چند دانشگاه‌ها از همان اوایل، سامانه‌های مجازی را برای اجرای برنامه‌های فرهنگی اجتماعی و برگزاری کلاس‌ها تدارک دیدند اما این سامانه‌ها هیچ وقت نتواستند جای خالی حضور واقعی در فضای دانشگاه را پر کنند.
حالا دانشجویان خانه‌نشین شده‌اند و کلاس‌های حضوری و فضای دانشگاه، جایش را به یک گوشه از خانه پشت لپ‌تاپ و گوشی داده است. هر چند جسته و گریخته، تعدادی از دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد وزارت علوم و البته بخش عمده‌ای از دانشجویان وزارت بهداشت سر کلاس درس حضوری رفته‌اند اما هنوز بخش اعظمی از دانشجویان وزارت علوم، مجازی درس می‌خوانند.
به گزارش ایسنا، در آستانه روز دانشجو، سراغ تعدادی از دانشجویان از دانشگاه‌های مختلف استان خوزستان رفته‌ایم تا در دورانی که ناخواسته به حاشیه رانده شده‌اند، در متن دغدغه‌های‌شان باشیم.
معضل مشترکی به نام "کندی اینترنت"
فاطمه ۲۵ ساله، دانشجوی سال اول کارشناسی ارشد زبان دانشگاه شهید چمران اهواز، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: با توجه به اینکه رشته ما علوم انسانی است و همه درس تئوری هستند، کلاس‌های درس کاملا مجازی برگزار می‌شوند. قطعا هر دو روش مجازی و حضوری، مزایا و چالش‌هایی دارند اما با توجه به اینکه دوره کارشناسی را کاملا حضوری گذراندم، بزرگترین چالش من در روزهای اول، تطبیق دادن خود با شرایط آموزش مجازی بود. سطح تدریس اساتید عالی است اما خیلی اوقات پیش می‌آید که به خاطر قطع و وصل شدن صدای استاد، بخشی از درس را متوجه نشوم. البته خیلی اوقات به خاطر مشکلات زیرساختی، دانشجو نتوانسته در کلاس شرکت کند و غیبت خورده است.
وی افزود: البته آموزش مجازی مزایایی هم دارد؛ مهمترین آن کاهش هزینه رفت و آمد به دانشگاه و دومی ضبط شدن کلاس‌های درس است در این صورت هر وقت بخواهیم می‌توانیم بار دیگر درس‌ها را مرور کنیم اما با توجه به زیرساخت ضعیف اینترنت در کشور، فکر می‌کنم همه دانشجوها با معضل مشترکی به نام "کندی اینترنت" روبه‌رو هستند. گاهی پیش آمده که استاد سوالی بپرسد و اینترنت ضعیف باشد یا صدا نرسد و امتیاز درس را از دست دادم. البته یکی دیگر از چالش‌های آموزش مجازی نداشتن ارتباط رو در رو با اساتید است.
این دانشجو گفت: از طرفی ظاهرا برای من و یکی دو نفر از همکلاسی‌هایم، امکان ورود به کلاس مجازی با گوشی وجود ندارد برای شرکت در کلاس مجبور به تهیه لپ‌تاپ شدم. به خاطر ضعیف بودن اینترنت اصلا امکان متصل شدن از طریق داده تلفن همراه را ندارم و مجبور به استفاده از وای فای هستم. وقتی این موضوع را با یکی از اساتید مطرح کردم خطاب به من گفت: " دانشجو موظف است هر چیزی که برای شرکت در کلاس درس از جمله اینترنت قوی و لپ تاپ نیاز است، تهیه کند!" در حالی که ممکن است دانشجویی این توان را نداشته باشد و یا در مناطق محروم زندگی کند، آیا درست است که از درس خواندن محروم شود؟
با آموزش مجازی حس می‌کنم دانشجو نیستم
فاطمه ادامه داد: با آموزش مجازی احساس دانشجو بودن ندارم و صرفا در یک ساعت مشخص باید آنلاین باشم. از طرفی عملا پویایی دانشگاه از بین رفته چون دانشجویان ارتباطی با هم ندارند. زمزمه‌هایی از احتمال حضوری شدن ترم آینده وجود دارد که امیدوارم در صورت پایداری وضعیت، این اتفاق بیفتد چون چالش‌های آموزش مجازی به مراتب بیشتر از مزایای آن است.
منفعل شدن دانشجو با آموزش مجازی
عرفان نیز دانشجوی ترم پنجم کارشناسی دانشگاه فرهنگیان است، وی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کیفیت آموزشی در ترم اول بسیار در سطح پایینی قرار داشت به طوری که از اواسط بهمن تا دهه اول اردیبهشت، ما هیچ ارتباطی با اساتید نداشتیم و در دو سه هفته باقی مانده از ترم، اساتید صرفا مطالبی که شامل فایل‌های پی‌دی‌اف و وویس‌های آموزشی بود را در گروه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی که توسط نماینده کلاس تشکیل شده بود فرستادند و تکالیفی که از ما می‌خواستند را باید در همان گروه ها آپلود می‌کردیم. امتحانات پایان ترم هم در همین شبکه‌های اجتماعی برگزار شد و از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بودند اما در ترم بعد سامانه مجازی دانشگاه راه‌اندازی شد و آموزش مجازی شکل بهتری به خود گرفت.
وی با اشاره به تبعات عدم حضور فیزیکی دانشجویان و بازخوردگیری حضوری آن‌ها از سوی اساتید، افزود: بخشی از دانشجویان و صرفا حضورِ ظاهری در جلسات آنلاین دارند و بدون هیچ گونه فعالیت هستند و گاه صدای استاد را خاموش می‌کنند، در واقع آموزش مجازی به منفعل شدن دانشجویان بیش از پیش دامن زده است و حتی آن‌هایی که در کلاس‌های حضوری امکان فعالیت داشتند نیز رو به سکوت و منفعل بودن آوردند.
در دسترس نبودن شبکه اینترنت در برخی مناطق
این دانشجو گفت: چالش دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد عدم برخورداری بعضی مناطق از شبکه اینترنت مناسب که این امر شرکت در کلاس‌ها را هم برای استادان و هم برای دانشجویان سخت می‌کند. در شرایط فعلی باید از اساتیدی استفاده کرد که آگاهی کامل به استفاده از تجهیزات آموزش مجازی را داشته باشند و بتوانند حداکثر استفاده را از این امکانات ببرند.
وی با ارائه یک پیشنهاد، گفت: روی آوردن اساتید به فعالیت‌محوری تا امتحان‌محوری در نمره دادن خواسته ما است؛ از آنجایی که در شرایط حاضر امتحانات به صورت مجازی است و مسلما از کیفیت بالایی برخوردار نیستند چه بهتر که اساتید، اساس خود را در نمره‌دهی دانش‌آموزان فعالیت مستمر آن‌ها در طول ترم قرار دهند.
بهترین روش‌های آموزش مجازی در پزشکی هم جای تجربه حضوری را نمی‌گیرد
رضا ۲۵ ساله، دانشجوی سال ششم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اهواز است؛ این دانشجو در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تجربه‌اش در روزهای کرونایی، اظهار کرد: اگر بخواهیم چالش‌های این شیوه آموزشی را بررسی کنیم می‌توانیم به مسائلی همچون عدم ارتباط مستقیم و چهره به چهره دانشجو و استاد که در رشته‌های بالینی منجر به ایجاد شکاف در انتقال تجربیات می‌شود، کاهش پتانسیل عملی دانشجویان و عدم برقراری ارتباط موثر ورودی‌های یک رشته با ورودی‌های پایین‌تر اشاره کرد که این می‌تواند منجر به خلل در تعامل اجتماعی، دانشجویی و به طور کلی در پویایی یک دانشگاه شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه طبیعت رشته ما یک رشته عملی و بالینی هست، طبیعتا چالش‌ها نسبت به مزایا و محاسن بیشتر است و شاید این پاندمی برای مشاغل غیرحضوری و همینطور در مسائلی مثل کاهش بارترافیکی و کاهش هزینه‌های اقتصادی و در زمینه محیط زیست مفید واقع شده باشد. ولی در رشته پزشکی در دوره فیزیوپات به بعد که شامل اکسترنی و اینترنی است باتوجه به عملی بودن آموزش که نیازمند ویزیت و معاینه بالینی دارند بهترین شیوه‌های تدریس مجازی هم جای تجربه حضور بر بالین بیمار را نخواهد گرفت و این مهمترین چالش آموزش غیرحضوری بود.
این دانشجوی پژوهشگر با بیان اینکه هر شیوه‌ای مزایای خاص خود را نیز دارد که می‌توان به بهره‌گیری از اساتید با تجربه و افزایش میدان بهره‌گیری دانشجویان از اساتید مطرح دیگر دانشگاه‌های سطح کشور اشاره کرد، گفت: در شیوه آموزش مجازی با رویکرد برگزاری وبینارهای مجازی، دایره انتقال مسائل تئوریک بسیار بازتر شده و دریچه‌ای نو در تبادل علم برای دانشجویان به وجود آمده و عملا مرزهای انتقال علم گسترده‌تر شده است.
دوره‌های کارآموزی با وجود پیک‌های کرونا
رضا درباره دوره‌های کارآموزی نیز بیان کرد: با توجه به پیک‌های پی‌درپی، در فاصله میان پیک‌ها که بخش‌های مختلف بیمارستان آزادتر بودند، شاید روال عادی کارآموزی طی می‌شد اما با محدودیت‌هایی در معاینات بالینی روبه‌رو بودیم که البته این خلاء با خواندن درس‌های تئوریک تا حد زیادی پوشش داده شد.
وی ادامه داد: در زمان پیک‌های کرونا به دلیل درگیری بخش‌های جنرال و تغییر کاربری آن‌ها به بخش کووید - ۱۹، مدت زمان کارآموزی‌ها هم تبعات تحت الشعاع قرار می‌گرفت که امیدواریم در شرایط فعلی با گسترش پوشش واکسیناسیون، کمتر با این چالش روبه‌رو شویم.
چالش‌های درمانی با شیوع کرونا
این دانشجوی پزشکی با بیان اینکه یکی از چالش‌های موجود، حساسیت بیشتر در تشخیص و درمان بیماران است، گفت: با توجه به نوپدید بودن بیماری و احتمال ابتلای کیس‌ها و بیماران مختلف به این ویروس، فارغ از تحمل پروتکشن و وسایل محافظتی کووید باید اقدامات و احتمال کووید مثبت بودن را در نظر داشت که می‌تواند در انتخاب پروتکل‌ها و شیوه‌های درمانی تفاوت ایجاد کند. البته حساسیت این موضوع بیشتر برای متخصصین بود که به تبع دانشجویان پزشکی هم متاثر از این موضوع خواهند شد.
رضا درباره تجربه‌های جدیدش در دوران کرونا، گفت: تجربه آموزشی درمانی مناسبی که در این ایام داشتیم این بود که با توجه به عوارض مولتی‌سیستم این بیماری و درگیر شدن رشته‌های مختلف به ویژه همکاران داخلی و عفونی، شاهد تلاش بی‌وقفه در دستیابی به درمان‌های روز با مطالعه مقالات جدید و ابداع پروتکل‌ها بر اساس توانمندی و ظرفیت بومی بودیم که در نوع خود کم نظیر بود.
وی افزود: انتقال کامل این دستاوردها و تجربیات به دستیاران و کارورزان در حالی که در اوج لود کاری بودیم، تجربه بسیار خوبی بود. این نشان‌دهنده آن است که هر رشته‌ای در جای خود اهمیت دارد و می‌تواند در مواقع خاص، در درمان نقش اساسی داشته باشد. این در حالی است که سایر رشته‌ها به حاشیه رانده شده بودند و از طرف دیگر فشار زیادی روی همکاران برخی فیلدها وارد می‌شد اما شاهد بودیم که همه آن‌ها با این شرایط دشوار بدون هیچ چشمداشتی مشغول ویزیت و مداوای بیماران بودند.
پاندمی کووید علی‌رغم تمام مصائب، باعث باز شدن پنجره‌هایی جدید در علوم پزشکی شد
این دانشجوی پژوهشگر درباره تجربه پاندمی گفت: طبیعتا این اتفاق نادری است و در این دوران با ظهور این پاندمی، تجربه خاصی علی‌رغم سختی‌ها به دست آوردیم؛ به عنوان مثال تا قبل از پاندمی کووید - ۱۹ بیمارانی که هیپوکسی و افت اکسیژن دارند، کمتر دیده می‌شدند و به جز سایر کادر درمان از جمله پرستاران حتی خود ما آشنایی کمتری با یک سری سیستم‌ها مثل NIV یا تهویه غیرتهاجمی داشتیم که یک خط قبل از تهویه تهاجمی است و به مراتب عوارض کمتری دارد.
وی ادامه داد: همه ما و همراهان بیمارانی که درگیر با این بیماری بودند با این تجربه آشنایی پیدا کردند. این یک مثال ملموس است و پرستاران، کارورزان و دستیاران با بسیاری از داروها در درمان بیماران سندروم زجر تنفسی مثل اکمترا و آشنایی با روش‌های درمانی دیگر که قبل از کووید خیلی روتین نبودند، آشنا شدند و چه بسا بعد از اتمام پاندمی و در دوران پساکووید این روش‌های درمانی را بتوان به صورت سینه به سینه به نسل‌های بعدی انتقال داد و قدر آن‌ها را دانست چرا که این بیماری در صورت اتمام پاندمی به صورت فصلی تا ابد همراه ما خواهد بود.
پاندمی؛ فشار روانی بالا به کارورزان و ضربه به سیستم آموزش پزشکی
رضا گفت: به طور کلی پزشکی ترکیب توامان علم و تجربه است و پاندمی کووید علی‌رغم تمام مصائبی که به ویژه به کادر درمان روا داشت، منجر به ایجاد پنجره‌هایی جدید در وادی علوم پزشکی شد که از مزایای آن می‌توان به نمایان شدن چهره فداکارانه و رشادت‌های کادر درمان اشاره کرد. البته همواره این قشر از جان و بهترین ایام زندگی خود گذشته‌اند و این پاندمی منجر با بهتر دیده شدن آن‌ها شد. اگر بخواهیم زیان و معایب آن را بیان کنیم هیچ زیانی بالاتر از از دست دادن و شهادت همکاران و دانشجویان و پرسنل زحمت‌کشی نبود که سال‌ها در نظام سلامت برای خدمات‌رسانی پرورش داده شدند که متاسفانه این ویروس آن‌ها را از ما گرفت و افتخارشان را بر جای گذاشت. همچنین فشار روانی بالا و بار استرس و ضربه به سیستم آموزش پزشکی به ویژه کارورزان و کارآموزان را می‌توانیم به عنوان معایب دیگر این پاندمی به شمار آوریم.
پیشنهاد افزایش کلاس‌های عملی
این دانشجو با بیان اینکه در رابطه با دانشگاه علوم پزشکی اهواز مسائل مختلفی را با مسئولین از طرق مختلف درمیان گذاشته‌ایم، گفت: در دانشکده پزشکی اقدامات راهگشایی انجام شده است اما پیشنهاد بنده به دانشگاه، استفاده از ظرفیت آموزش مجازی و امکان برگزاری جلسات گوناگون مجازی، توسعه فضای پژوهشی و ترویج روش‌های تحقیقات در رشته‌های مختلف است.
رضا با اشاره به مطابله و پیشنهادات خود، افزود: شاید مهمترین مطالبه و پیشنهادی که من به عنوان کارآموز پزشکی با توجه به شرایط خاص پیش آمده که نه تنها دانشگاه اهواز بلکه کل کشور از آن تاثیر پذیرفت، دارم این است که کلاس‌های عملی افزایش یابد زیرا این گروه نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر از فضای غیرحضوری در آموزش متاثر شده است. پیشنهاد افزایش کلاس‌های عملی را دارم زیرا با افزایش کلاس‌های عملی به صورت کار بر بالین و غیرتئوری، توانمندی‌های بالینی دانشجویان بیشتر می‌شود.
دانشجو، بی سواد بار می‌آید!
مریم ۳۴ ساله، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: سرعت اینترنت و دسترسی به امکانات برای همه یکسان نیست؛ من در ابتدا امکانات خاصی برای شرکت در کلاس نداشتم. از طرف دیگر به نظرم دانشجویانی که با آموزش مجازی تربیت می‌شوند، عمدتا بی‌سواد بار می‌آیند چون وقتی امتحان غیرحضوری باشد دانشجو به خودش زحمت خواندن نمی‌دهد و از کتاب و جزوه برای جواب دادن استفاده می‌کند.
وی ادامه داد: بخش زیادی از دانشجو بودن مربوط به حضور در محیط دانشگاه و برقراری ارتباط است که دیگر وجود ندارد.
محمد ۴۵ ساله، دانشجوی سال دوم دکتری یکی از رشته‌های مهندسی در دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ترم اول به صورت حضوری آغاز شد اما پیش از این به صورت مجازی بود. به نظر من اگر تا پایان این ترم کماکان غیرحضوری برگزار می‌شد، بهتر بود زیرا بخشی از ترم گذشته بود که حضوری شد و این برای دانشجویان چالش بود در حالی که می‌شد از ترم بعد با برنامه‌ریزی دقیق‌تری آموزش حضوری شود.
تصمیم برای حضوری کردن کلاس‌های دکتری، بیشتر سلیقه‌ای بود
وی ادامه داد: رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کلاس‌های درس، به هر حال متزلزل است زیرا در هر کلاس حدود ۱۰ تا ۱۵ نفر حضور دارند که دو ساعت در یک فضا قرار می‌گیرند و از طرفی اکثر کلاس‌ها تهویه مناسبی ندارند. در کل به نظر من اگر تا پایان این ترم صبر می‌کردند و بعد کلاس‌ها را حضوری می‌کردند بهتر بود مخصوصا با وجود جهش جدیدی که کرونا زده است. به نظر می‌رسد که تصمیم برای بازگشایی بیشتر سلیقه‌ای بوده و خرد جمعی در آن دخیل نبود به خاطر این است که بعضی از اساتید و دانشجویان معترض هستند.
این دانشجوی دکتری گفت: کلاس‌های دوره دکتری و بعضی از کلاس‌های ارشد، حضوری شده‌اند و حضور الزامی است هر چند که بیش از نیمی از دانشگاه‌های کشور هنوز به صورت مجازی ادامه می‌دهند و این نشان‌دهنده آن است که تصمیم منطقه‌ای و سلیقه فردی در آن دخیل بوده است. حداقل یک تا دو ماه دیگر مجازی ادامه می‌دادند تا شرایط پایدارتر می‌شد.
