نگار خلیلی؛ پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت؛ کراتینین حاصل مولکول بسیار مهمی به نام کراتین است که نقش به سزایی در تولید انرژی در ماهیچه ها دارد. هر روز تقریباً ۲ درصد از کراتین بدن به کراتینین تبدیل می شود.
کراتینین توسط جریان خون به سمت کلیه ها حمل می شود. کراتینین سپس توسط کلیه ها پاکسازی شده و از طریق ادرار دفع می شود. به دلیل ثابت بودن حجم ماهیچه ها در بدن، تولید کراتینین در بدن نیز بدون تغییر خواهد ماند.
میزان سرم یا کراتینین خون نشان‌دهنده‌ی وضعیت سلامت کلیه و عملکرد طبیعی آن است. اگر کلیه‌های شما به درستی عمل نکنند، مقادیر زیادی کراتینین در خون شما تجمع پیدا می‌کند. تست کراتینین خون میزان کراتینین موجود در خون را نشان می‌دهد و به کمک نتایج این تست می‌توان میزان عملکرد صحیح فیلترهای کلیوی (نرخ فیلتراسیون گلومرولی) را ارزیابی کرد. برای پایین آوردن کراتینین خون راه‌هایی مانند رژیم غذایی، دارودرمانی و نهایتا دیالیز وجود دارد.
چرا میزان کراتینین خون باید بررسی شود؟
کلیه ها میزان کراتینین خون را در سطح نرمال نگه می دارند. از این رو میزان کراتینین نمایانگر عملکرد کلیه ها است. بالا بودن میزان کراتینین حاکی از اختلال در عملکرد کلیه یا بیماری های کلیوی است.
آسیب به کلیه ها بنا به هر دلیلی باعث افزایش سطح کراتینین در خون خواهد شد. این امر به خاطر عدم دفع کراتینین توسط کلیه اتفاق می افتد. بالا بودن غیر طبیعی میزان کراتینین که به وسیله آزمایش خون مشخص می شود، می تواند حاکی از نارسایی های کلیه باشد.
میزان دقیق تر عملکرد کلیه از طریق محاسبه میزان کراتینین پاک سازی شده بدن توسط کلیه، ارزیابی می شود. دفع کراتینین را می توان با استفاده از سطح کراتینین سرم، وزن و سن بیمار به کمک فرمول محاسبه کرد.
در این فرمول سن بیمار را از ۱۴۰ کم کرده و در وزن بیمار ضرب می کنیم (در زنان در ۰.۸۵ ضرب می شود)، سپس حاصل را بر ۷۲ تقسیم و در سطح کراتینین سرم به میلی گرم/ دسی لیتر ضرب می کنیم.
دفع کراتینین همچنین از طریق جمع آوری نمونه ادرار در ۲۴ ساعت و سپس گرفتن نمونه خون به روش مستقیم نیز قابل ارزیابی است. دفع نرمال کراتینین در زنان ۱۲۸-۸۸ میلی گرم/ دقیقه است و در مردان بین ۹۷ الی ۱۳۷ میلی گرم/دقیقه است. البته سطح نرمال در آزمایشگاه های مختلف متغیر است.
سطح اوره نیتروژن خون نیز یکی دیگر از نمایانگر های عملکرد کلیه است. اوره یکی از فراورده های متابولیکی است. به طور کلی نسبت اوره به کراتینین در مقایسه با سطح کراتینین به تنهایی، اطلاعات دقیق تری در مورد عملکرد کلیه و علل اصلی آن ارائه می دهد. دی هیدراته شدن بدن (کاهش میزان آب و مایعات بدن) نیز می تواند باعث افزایش سطح اوره خون شود.
میزان طبیعی کراتینین خون
کراتینین یک ماده‌ی زائد است که در نتیجه‌ی تجزیه مولکول‌های کراتین در کلیه ایجاد می‌شود. کلیه‌ها برای دفع کراتینین در ابتدا آن را تجزیه می‌کنند. اندازه‌گیری کراتینین خون معمولاً به منظور بررسی وضعیت عملکرد کلیه‌ها است، اما میزان کراتینین خون می‌تواند تحت تأثیر سایر پروسه‌های فیزیولوژیکی بدن نیز باشد. بنابراین کراتینین خون می‌تواند مقیاس خوبی برای ارزیابی عملکرد کلیه باشد. در صورتی که میزان کراتینین خون بالا باشد این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کلیه باشد. به‌طور کلی، میزان کراتینین خون تقریباً باید به صورت زیر باشد:
- 0.6 تا 1.2 میلیگرم در هر دسی لیتر در مردان بزرگسال
- 0.5 تا 1.1 میلیگرم در هر دسی لیتر زنان بزرگسال
- افراد جوانی که بدن عضلانی دارند، معمولا میزان کراتنین خونشان بالاتر از سایر افراد است.
- 0.2 میلیگرم یا بیشتر در نوزادان
- 1.8 تا 1.9 میلیگرم در هر دسی لیتر در افرادی که تنها یک کلیه دارند.
بیشتر بودن سطح کراتینین خون از 2.0 میلیگرم در کودکان و از 10 میلیگرم در بزرگسالان نشان‌دهنده آسیب شدید کلیه است.
در اینجا راه هایی برای کاهش طبیعی سطح کراتینین وجود دارد.
مکمل های حاوی کراتین مصرف نکنید
کراتین یک ترکیب طبیعی است که در کبد شما ساخته می شود. به عضلات شما منتقل می شود و در آنجا برای انرژی استفاده می شود. هنگامی که کراتین به عنوان انرژی استفاده می شود، به کراتینین، یک محصول جانبی متابولیک، تجزیه می شود.
کراتین علاوه بر شکل طبیعی خود به عنوان مکمل خوراکی نیز موجود است. برخی از ورزشکاران از این مکمل های تولید کننده کراتینین برای کمک به افزایش عملکرد ورزشی استفاده می کنند.
هر کسی که مایل به کاهش سطح کراتینین خود برای بهبود عملکرد کلیه خود است، نباید مکمل کراتین مصرف کند.
قبل از افزودن هر مکملی به رژیم غذایی خود با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف پروتئین خود را کاهش دهید
تحقیقات نشان می دهد که خوردن مقادیر زیادی پروتئین می تواند حداقل به طور موقت افزایش سطح کراتینین را به همراه داشته باشد.
افرادی که از رژیم های غذایی بسیار پر گوشت قرمز یا سایر منابع پروتئینی، از جمله محصولات لبنی پیروی می کنند، ممکن است سطح کراتینین بالاتری نسبت به افرادی داشته باشند که کمتر از این غذاها مصرف می کنند.
مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید و در رژیم غذایی خود غذاهایی که حاوی سبزیجات هستند، را بگنجانید.
فیبر بیشتری بخورید
تحقیقات بیشتری برای تعیین اثرات فیبر غذایی بر سطح کراتینین مورد نیاز است. با این وجود، یک مطالعه کاهش قابل توجهی در سطح کراتینین، در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، که مصرف فیبر خود را افزایش دادند، نشان داد.
غذاهای سرشار از فیبر
- میوه ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- حبوبات
با پزشک خود در مورد مقدار مایعاتی که باید بنوشید صحبت کنید
کم آبی می تواند سطح کراتینین را افزایش دهد. مصرف مایعات می تواند برای برخی از افرادی که بیماری کلیوی دارند نیز مشکل ساز باشد.
با پزشک خود در مورد مقدار آب و سایر مایعات که باید روزانه بنوشید و همچنین بهترین زمان برای نوشیدن آنها صحبت کنید.
مصرف نمک خود را کاهش دهید
رژیم های غذایی حاوی نمک اضافی می توانند به فشار خون بالا کمک کنند. مطالعات نشان داده اند غذاهای فرآوری شده که اغلب مملو از سدیم و فسفر هستند به طور بالقوه باعث مشکلات کلیوی می شوند.
بر روی غذاهای کامل و فرآوری نشده تمرکز کنید و از ادویه ها و گیاهان برای طعم دادن به غذا استفاده کنید.
از مصرف بیش از حد NSAID ها خودداری کنید
مسکن های بدون نسخه مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) در صورت مصرف بیش از حد مکرر یا در مقادیر بیش از دوز توصیه شده ممکن است مضر باشند، به خصوص اگر بیماری کلیوی دارید.
با پزشک خود صحبت کنید تا درمان های مناسب برای درد و التهاب و تعداد دفعات مصرف آنها را تعیین کنید.
از سیگار کشیدن خودداری کنید
سیگار کشیدن می تواند از راه های مختلفی به بدن آسیب برساند، خطر بیماری مزمن کلیه در کسانی که سیگار می کشند به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
ترک سیگار و دخانیات می تواند راهی برای کاهش احتمال مشکلات کلیه باشد که ممکن است سطح کراتینین را افزایش دهد.
مصرف الکل خود را محدود کنید
مطالعات نشان داده اند که الکل بیش از حد می تواند به کلیه ها آسیب برساند. همچنین مصرف الکل می تواند باعث بروز مشکلات مختلف سلامتی مانند فشار خون بالا و وابستگی به الکل شود.
درمان گیاهی برای کراتینین بالا
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تسنیم, سیدجواد علوی درباره تدابیر کراتین بالا اظهار داشت: بهتر است این افراد صبح ناشتا یک لیوان مخلوط عرق خارشتر و خارخاسک (از هر کدام نصف لیوان) گرم کرده با 2 قاشق غذاخوری سکنجبین عسلی ساده همراه با 2 قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و گرم مصرف کنند.
به گفته وی بعد از گذشت یک ساعت یک لیوان آب انگور شیرین تازه بدون پوست و هسته مصرف کنند و حداقل بعد از یک ساعت صبحانه خود را مصرف کنند که شامل مربای سیب, "به", مربای انجیر یا 7 عدد انجیر مصرف کنند.
این کارشناس طب سنتی بیان داشت: برای افرادی که کراتین خون بالا دارند, مصرف سیب، به، انار شیرین، انگور شیرین، گلابی و هویج مفید است.
علوی افزود: با تجویز پزشک طب سنتی روغن مالی کلیه‌ها با روغن‌های گرم مانند زیتون، بابونه، قسط انجام شود و با حوله گرم روی آن قرار داده شود. شال پشمی بر روی کلیه‌ها تا گرم بماند.
وی گفت: مصرف ماء‌الشعیر طبی جو پوست کنده را با 10 تا 15 برابر آب خیسانده روی شعله ملایم قرار دهند. به محض شکفته شدن جوها، آن را از روی حرارت برداشته تا سرد شود البته برای تأثیر بهتر آن را گرم مصرف کنند.
این کارشناس طب سنتی اضافه کرد: شربت لیمو برای رفع تشنگی افراد مبتلا به کراتین بالا مفید است به این ترتیب که مقداری شکر را در ظرفی ریخته آبلیمو روی آن ریخته تا سطح شکر پوشیده شود و یک شب در ظرف در بسته در هوای معمولی قرار داده شود. سپس صاف کرده و با مقداری دیگر آبلیمو روی کمی حرارت به قوام آورده شود.
علوی افزود: مصرف آب هویج، آب سیب، آب کاهو حداقل 2 استکان بسیار برای این افراد مفید است.
وی ادامه داد: مصرف آش انار به این ترتیب برنج را در آب نیم‌پز کرده، آب انار ترش با کمی شکر، یا آب انار شیرین و کمی آب بهِ شیرین به آن اضافه کرده با کمی روغن بادام شیرین یا شیره مغز بادام شیرین چند جوشی داده تا چاشنی جذب برنج شود با کمی مراغ و ادویه‌هایی مانند دارچین, نعناع, زعفران مصرف شود.
این کارشناس طب سنتی یادآور شد: خورش کرفس با زیره, ماش پلو با گوشت پرندگان, نخوداب برای این افراد مفید است. (نخود آب غذای بسیار مقوی است که از نخود خیس خورده همراه با گوشت پرندگان همراه با پونه، کرفس، مغز بادام و زیره تهیه می‌شود.)
