تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس دانش و فناوری؛ در دنیای امروز ماشین آلات، تکنولوژی و توسعه شهرها مدیریت پسماند جلوه خاص و پر رنگ تری را نسبت به گذشته در جوامع گرفته است به همین منظور با در نظر گرفتن اهمیت مدیریت پسماند با توجه به رشد سریع جمعیت و رشد کند تکنولوژی مدیریت پسماند در برخی کشور ها، سیستم های خاص جهت بهره برداری و استفاده با کیفیت تر از پسماند ها مورد نیاز است.
برای رسیدن به سطح بالای موفقیت در بین جوامع بین الملی ارتقا بخشیدن به کیفیت یکی از مهم ترین عوامل است هر چند نمی توان عوامل دیگر مانند مدیریت مشتریان یا گارانتی و خدمات پس از فروش و یا حتی دوام و ایمنی را در نظر نگرفت اما باید در نظر داشت برای بقای یک مدیریت مطلوب و رسیدن به اهداف پیش بینی شده در راستای پیشترفت باید خط مشی در نظر گرفته شده بر اساس استاندارد سازی های مناسب که سازمان های متعددی مانند ISO و BIPMوOIML و …ارائه می دهند انجام گردد.
استاندارد های سری ایزو۹۰۰۰ الزمات در خصوص کیفیت را معرفی می کنند که در نهایت استفاده از آن کیفیت محصول ارائه شده توسط یک سازمان را بالا می برد. شرایط موجود دنیا در نگاه محیط زیست طوری است که تمام دست پژوهشگران و محققان و دانشمندان را وادار کرده است تا با بذل توجه بیشتری سیستم های مناسب و متفاوتی را برای قسمت های مختلف جامعه و قطعا برای ارتقا وضعیت محیط بهداشت در نظر بگیرند.
یکی از مهم ترین و مفید ترین سیستم های مورد نظر در مباحث محیط زیست استاندارد های سری ایزو ۱۴۰۰۰ با نام سیستم مدیریت زیست محیطی است.در جهان سالانه حدود ۲۰ الی ۵۰ میلیون تن زباله الکتریکی تولید می شود پس قطعا ایران نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود در ایران حدود ۵ میلیون رایانه و ۲۰میلیون تلویزیون و هزاران وسیله الکتریکی دیگر ازچرخه گردش کار و استفاده خارج شده است که هنوز سیستم مدیریت جامعی برای بازیافت آنان در نظر گرفته نشده است که با تکیه بر استاندارد های ذکر شده در زمینه کیفیت و محیط زیست می توان کیفت در بدو تولید محصولات و برنامه ریزی برای بازیافت آنان پس از عمر مفید را در نظر داشت.
زباله الکترونیکی (E-waste)
به دستگاهها و قطعات الکترونیکی مصرف شده مانند تلفنها و کامپیوترها، لوح فشرده، کیت های الکترونیکی و… که حاوی فلزات خطرناکی مانند کادمیوم، مس، نیکل، روی، باریم، برلیوم، انواع پالستیک ها، آلومینیوم، نقره، پالتین هستند گفته میشود که اگر در طبیعت رها شوند پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح آلوده کننده خطرناک محیط زیست به شمار میروند.
یکی از دلایلی که زباله های الکترونیکی به مرور زمان تبدیل به یک معضل بزرگ می گردد کوتاه بودن عمر تجهیزات الکترونیکی و متنوع بودن سلیقه مردم و همچنین تغییرات ایجاد شده در صنایع می باشد. بطور مثال تغییرات موجود در صنایع خودرو که باعث تغییر در سیستم های مختلف و متنوع الکترونیکی خودرو می شود در همین راستا در جهان در حال حاضر کشور های آمریکا و چین بزرگترین تولید کنندگان زباله الکترونیکی هستند، این امر پیشترفت این کشور ها در عرصه الکترونیک را نشان می دهد که باعث افزایش تولید زباله های الکترونیکی در سطح بالا شده است.
زبالههای الکترونیکی چگونه بر محیط زیست تأثیر میگذارند؟
اگرچه واضح نیست، اما تخمین زده میشود که بیشتر زبالههای الکترونیکی غیرمستند با زبالههای دیگری مانند پلاستیک و فلزات مخلوط میشوند. این بدان معنی است که قطعات قابل بازیافت را میتوان به راحتی بازیافت کرد، اما معمولاً این کار به شکل بدی انجام میشود.
همچنین هیچ اقدامی برای حذف عناصر سمی انجام نخواهد شد و بسیاری از با ارزشترین اجزای قابل استفاده مجدد ممکن است نادیده گرفته شوند، به همین دلیل زبالههای الکترونیکی باید به طور جداگانه بازیافت شوند.
مواد اولیه با ارزش زیادی از جمله طلا، نقره، مس و آهن در زبالههای الکترونیکی وجود دارد. بازیافت تنها یک میلیون تلفن همراه میتواند تا ۷۷۲ پوند نقره، ۳۵۰۰۰ پوند مس، ۷۵ پوند طلا و ۳۳ پوند پالادیوم را بازیافت کند.
تخمین زده میشود که ۵۳.۶ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید شده در سال ۲۰۱۹ حاوی مواد خامی به ارزش حدود ۵۷ میلیارد دلار است.
با توجه به اینکه ۸۲.۶ درصد از زبالههای الکترونیکی بازیافت نمیشوند، به این معناست که نزدیک به ۴۷ میلیارد دلار فلزات گرانبها هرگز بازیافت نشده اند.
زبالههای الکترونیکی محیط زیست را با مواد خطرناک آلوده میکنند
مواد سمی مانند جیوه و پلاستیکهای برومهدار مقاوم در برابر شعله که در زبالههای الکترونیکی یافت میشوند، تأثیر منفی بر محیطزیست و سلامت افراد یا حیواناتی می گذارند که با آنها در تماس هستند.
هنگامی که این مواد شیمیایی به طور نامناسب دفع شوند، میتوانند به طور نامحدود در هوا، خاک یا آب منتشر شوند که به اکوسیستمها و همچنین جمعیتها آسیب میرساند.
زبالههای الکترونیکی در تغییرات آب و هوایی نیز سهیم هستند
هنگامی که مواد زباله الکترونیکی بازیافت نمیشوند، مواد خام جدید برای ایجاد تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی جدید مورد نیاز است. هر دستگاه الکترونیکی که تولید میشود ردپای کربن خاص خود را دارد.
گازهای گلخانهای با استخراج و خالص سازی مواد مورد نیاز برای تولید تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی تولید میشوند. در صورت بازیافت زبالههای الکترونیکی، میتوان این امر را کاهش داد یا از آن جلوگیری کرد.
همچنین، سردکنهای مورد استفاده در کنترل دمای EEE مانند یخچالها یا تهویه هوا، خود گازهای گلخانهای هستند. در سال ۲۰۱۹، یخچالهای دور ریخته شده و واحدهای تهویه مطبوع معادل ۰.۳ ٪ از کل گازهای گلخانهای مرتبط با انرژی در سطح جهانی را تولید کرده اند.