فاطمه سادات زاهدی ، کارشناس ارشد مشاوره ، پایگاه خبری دانا ، گروه سلامت و سبک زندگی ؛ در بیش فعالی دامنه توجه کوتاه،حواس پرتی، نا توانی در پیش بینی کردن پیامدهای رفتار، برآورد ضعیف در زمان، ضعف در طراحی و برنامه ریزی، تاخیر در گفتار، و درونی کردن آن، مشکلات یادگیری و نقص در حافظه و عملکرد تحصلی ضعیف، عزت نفس پایین، فقدان آگاهی، و در حوزه عاطفی می توانیم نشانه هایی نظیر خودتنظیمی ضعیف، تحریک پذیری، تحمل ناکامی پایین و نشان دادن خشم و عصبانیت، و خلق پایین را ببینیم و در حوزه رفتاری فعالیت زیاد، تأخیر در رشد حرکتی، نا توانی در قبول کردن قوانین و مهارت ها و امور زندگی و انجام دادن کارهای خطرناک و در حوزه سازگاری نیز مشکلات ارتباطی با والدین، معلمان و همسالان، دشواری در رعایت کردن نوبت در بازی ها و... است. مواردی که گفتیم همگی از نشانه های مبتلا بودن کودک به بیش فعالی است که در ادامه به صورت مشخص تری بیان می کنیم.
چگونه بیش فعالی تشخیص داده می شود؟
ما نمی توانیم با دیدن چند نشانه به روی فرزندمان برچسب بیش فعالی بچسبانیم و این کار باید توسط فردی متخصص انجام شود. زمانی که فرد در طول زمان حد اقل 6 ماه 6 مورد یا تعداد بیشتری از نشانه ها را به همراه داشته باشد می توان گفت که فرد مبتلا به بیش فعالی است که تأثیر منفی بر روی فعالیت اجتماعی، تحصیلی و یا شغلی فرد می گذارد.این نشانه های تشخیص شامل موارد زیر است.
نوع اول که بی توجهی نام دارد و شامل موارد زیر است:
کودک اغلب نمی تواند به جزییات توجه دقیق داشته باشد و در کار تحصیلی، شغلی و یا سایر فعالیت ها اشتباهات ناشی از بی توجهی سر می زند برای مثال کارهایش را با بی دقتی انجام می دهد. مورد دیگر این است که اغلب در حفظ توجه روی تکالیف و یا فعالیت های مربوط به بازی مشکل دارد و زمانی که با او صحبت می شود به نظر می رسد که به حرف ها گوش نمی دهد و حواسش جای دیگری است و بیشتر دستوراتی که به او داده می شود دنبال نمی کند و نمی تواند تکالیف درسی، مسئولیت ها و وظایف شغلی خود را به پایان برساند و اغلب در سازماندهی به کارها و فعالیت هایش مشکل دارد و از انجام دادن تکالیفی که مستلزم تلاش ذهنی مستمر است اجتناب می کند و در بیشتر اوقات وسایلش را گم می کند و به راحتی حواسش پرت چیزهای دیگری می شود و در انجام کارهایش فراموش کار است.
نوع دوم که بیش فعالی و تکانشگری نام دارد و شامل موارد زیر است:
معمولا روی صندلی تکان می خورد و با دست ها و پاهایش بازی می کند و آن ها را تکان می دهد و در جاهایی که لازم است جایی بنشیند، صندلی اش را ترک می کند و یا در جاهایی که مناسب نیست می دود و در یک جا نمی تواند بنشیند و حتی ممکن است از در و دیوار بالا می رود و توانایی این را ندارد که بدون سر و صدا بازی کند و همواره در حال حرکت است و خیلی حرف می زند و قبل از این که سؤال تمام شود، جواب می دهد و نمی تواند منتظر نوبت بماند و وسط حرف دیگران می پرد و نمی تواند حرف هایشان را کامل گوش دهد و همچنین برخی از کودکان هر دو نوع را دارند و نشانه های آن را می توان دید اگر که کودک علائم هر دو گروه را داشته باشد از نوع مرکب خواهد بود.
روش های درمان این اختلال چیست؟
یکی از آن ها آموزش روانی است که اطلاعاتی به والدین در خصوص میزان شیوع، تعریف اختلال، روش های درمان و توصیه هایی داده می شود و مورد دیگر آموزش مدیریت رفتاری والدین است که در مرحله اول آموزش روانی داده می شود و بعد از آن عامل های تعارض والد و کودک به آن ها معرفی می شود که شامل ویژگی های ذاتی کودک، ویژگی های ذاتی والدین، فشار روانی حاکم بر والدین و پیامد های آن ها بر رفتار با کودک اشاره می شود. به این صورت که پاسخ والدین به کودک تحت تأثیر ویژگی های والدین، ویژگی های کودک، استرس خانواده و پیامدهای مرتبط با رفتارهای والدین قرار دارد و همانطور که والدین رفتارهای فرزندشان را شکل می دهند فرزندشان نیز به رفتارهای والدینشان جهت می دهند.
کارهایی که خانواده می تواند برای این کودکان انجام دهد، چیست؟
دریافت تشخیص درست از سوی متخصصان از مواردی است که در ابتدا نیز به آن اشاره کردیم و مورد دیگر آموزش به خانواده است که بسیار اهمیت دارد و همچنین اعضای خانواده باید سعی داشته باشند تا به جنبه های مثبت و مطلوب رفتارهای فرزندشان توجه نشان دهند و به اندازه کافی برای او احترام قائل شوند و این موضوع را قبول کنند و هرگز فرزندشان را به خاطر این مسئله سرزنش نکنند و اعضای خانواده باید به همه ی افراد در حانواده توجه کننند و لزومی ندارد چون کودکی مبتلا به این اختلال است همه توجه صرف او شود و باید عملکردهایی که باعث ضعیف شدن شده اند را شناسایی کنند و بر روی آن ها کار کنند تا عملکرد او را مطلوب تر نمایند. و والدین باید به حرف های درمانگران گوش دهند و به آن ها عمل نمایند و از همه مهم تر این که امیدواری خودشان را در خانواده حفظ کنند و دید مثبتی داشته باشند و برای حفظ و رسیدن به نتایج ناکام نشوند و دید مثبت داشته باشند و برای آن تلاش کنند و موضوع دیگر این که این کودکان در شرایط نظم عملکرد بهتری دارند به همین دلیل برنامه ریزی برای آن ها و ایجاد نظم در کارهای او می تواند شرایط بهتری را به همراه داشته باشد و این را فراموش نکنید که شناسایی و تشخیص زود هنگام تاثیر بسیار مثبتی در روند درمان و نتیجه آن داشته باشد.
