بیماری آب سیاه چشم چیست و چگونه درمان می شود؟

نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشمی مزمن و پیشرونده است که در نتیجه‌ی آسیب به عصب بینایی ایجاد می‌شود و باعث از دست رفتن میدان دید می‌شود. یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر این بیماری، فشار چشم است. اختلال در سیستم تخلیه مایعات چشم می‌تواند موجب تجمع مایعات شده و فشار را افزایش دهد که این امر باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. عصب بینایی دسته‌ای از رشته‌های عصبی است که شبکیه‌ی چشم را به مغز وصل می‌کند. آسیب به این عصب باعث از دست دادن بینایی می‌شود.

از دست دادن بینایی ابتدا از لبه‌های میدان دید شروع می‌شود و سپس کم کم مرکز دید را هم درگیر می‌کند. وقتی که آسیب در عصب ایجاد می‌شود، ماه‌ها تا سال‌ها طول می‌کشد تا علائم ظاهر شوند و وقتی هم که بینایی از دست رفت دیگر قابل بازگشت نیست.

آب سیاه چشم چند نوع دارد:

آب سیاه زاویه باز

شایع‌ترین نوع آب سیاه است که در نتیجه‌ی آسیب دیدن فیلتر موجود در کانال‌های تخلیه‌ی مایع چشم ایجاد می‌شود.

آب سیاه زاویه بسته

این نوع آب سیاه، به دلیل بسته شدن سریع کانال‌های تخلیه مایع چشم ایجاد می‌شود. دلیل این اتفاق بسته و باریک بودن زاویه‌ بین عنبیه و قرنیه است، یعنی جایی که فیلتر قرار دارد.

آب سیاه با فشار کم یا فشار نرمال

نوعی از آب سیاه است، که در آن بدون افزایش فشار چشم، آسیب به عصب بینایی ایجاد می‌شود.

آب سیاه مادرزادی

نوعی آب سیاه که به علت ناقص یا رشد نیافته بودن کانال‌های تخلیه‌ی مایع در نوزادان در زمان جنینی رخ می‌دهد.

آب سیاه التهابی

این نوع آب سیاه به دلیل اختلالات خودایمنی و التهابی ایجاد می‌شود.

آب سیاه نئوواسکولار (عروقی)

این نوع آب سیاه با دیابت کنترل نشده و دیگر اختلالات آسیب زننده به عروق ارتباط دارد.

علل ایجاد آب سیاه چشم

عوامل بسیاری منجر به آب سیاه می‌شوند. اگرچه، افزایش فشار چشم تنها عامل خطر قابل اصلاح است که در حال حاضر شناخته شده است، اما علت این بیماری نیست. آب سیاه ممکن است در فشار چشم نرمال هم ایجاد شود.

عوامل خطر آب سیاه چشم

آب سیاه در هر کسی می‌تواند رخ دهد. با این حال، بعضی افراد خطر بیشتری برای ابتلا دارند. عوامل خطر آب سیاه شامل موارد زیر است:

• نژاد: آب سیاه اصلی‌ترین عامل کوری در نژاد آفریقایی است.
• سن: افراد ۶۰ سال و بالاتر در خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه هستند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به آب سیاه دارند، به احتمال بیشتری دچار این بیماری می‌شوند، مخصوصاً کسانی که خواهر یا برادر مبتلا دارند.
• فشار بالای مایع داخل چشم: افراد دچار فشار بالای مایع داخل چشم در خطر بیشتری هستند.
• کاهش ضخامت قرنیه: افراد دارای قرنیه نازک، بیشتر در خطر هستند.

کسانی که جزو این چند گروه قرار می‌گیرند باید هر سال تحت معاینه چشم قرار بگیرند. 

آب سیاه چشم چه علائمی دارد؟

بیشتر افراد مبتلا به آب سیاه تا وقتی که بینایی‌شان شروع به از دست رفتن نکرده است، متوجه علائم آن نمی‌شوند. آب سیاه وقتی که به رشته‌های عصب بینایی آسیب می‌زند، ممکن است نقاط کور کوچکی ظاهر شوند. این نقاط معمولاً در اطراف و نواحی جانبی میدان دید ایجاد می‌شوند. افراد زیادی تا زمانی که آسیب جدی به عصب بینایی وارد نشده، متوجه این نقاط کور نمی‌شوند. کوری وقتی رخ می‌دهد که کل عصب از بین رفته باشد.

چگونه آب سیاه چشم تشخیص داده می‌شود؟

 چشم پزشکتان سابقه‌ی کامل پزشکی شما را گرفته و چشمانتان را معاینه می‌کند. آزمایش‌های زیر هم ممکن است برای تشخیص لازم باشد:

• تست حدت بینایی: تست عادی چشم با استفاده از صفحه [چارت اسنلن]، که قدرت بینایی را در فواصل مختلف می‌سنجد.
• گشادی مردمک: با قطره‌های چشمی مردمک را گشاد می‌کنند و از نزدیک عصب بینایی و شبکیه چشم را معاینه می‌کنند.
• میدان دید: این تست دید طرفی یا جانبی فرد را اندازه می‌گیرد. از دست دادن دید جانبی می‌تواند نشانه‌ی آب سیاه باشد.
• فشارسنجی چشم: این آزمایش استاندارد فشار مایع داخل چشم را اندازه‌گیری می‌کند.
• تصویربرداری از عصب بینایی: از عصب بینایی عکس گرفته می‌شود تا میزان نواحی آسیب‌دیده مشخص شود.
• معاینه زاویه چشم: برای دیدن ناحیه‌ای به نام زاویه‌ی تخلیه مایع، یک عدسی روی چشم قرار داده می‌شود. از این نقطه مایعات از چشم خارج می‌شود. با این تست مشخص می‌شود که آیا مسیر تخلیه مایع باز، بسته یا آسیب‌دیده است.
• پاکی‌متری: ضخامت قرنیه را اندازه‌گیری می‌کند.

درمان آب سیاه چشم

چشم پزشک شما بر اساس موارد زیر بهترین درمان را برایتان مشخص می‌کند:

• سن شما
• سوابق پزشکی
• وضعیت سلامتی شما در حال حاضر
• توانایی شما در پذیرش داروها، روش‌ها و درمان‌های به‌خصوص
• مدت زمان طول کشیدن وضعیت
• نظرات و ترجیحات خودتان

علائم آب سیاه بعضی اوقات شبیه به علائم دیگر بیماری‌ها و اختلالات پزشکی است. برای رسیدن به تشخیص همیشه به چشم پزشک‌تان مراجعع کنید. 

اگرچه هیچ درمان پایداری برای آب سیاه وجود ندارد، اما درمان زودهنگام معمولاً می‌تواند آن را کنترل کند. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروها: بعضی داروها موجب می‌شوند که چشم مایع کمتری تولید کنید، و بعضی دیگر با کمک به تخلیه‌ی مایع داخل چشم باعث کاهش فشار آن می‌شوند.
• جراحی: هدف جراحی ایجاد یک راه جدید برای خروج مایع از چشم است. این کار را می‌توان با ایجاد یک مسیر جدید برای تخلیه یا قرار دادن یک مسیر فرعی انجام داد.
• جراحی با لیزر: انواع مختلفی از جراحی با لیزر برای درمان آب سیاه استفاده می‌شود.
• جراحی آب مروارید: این جراحی در بیشتر بیماران درگیر آب مروارید باعث کاهش فشار چشم می‌شود، و در بعضی موقعیت‌ها ممکن است به عنوان درمان آب سیاه هم استفاده شود.

در بعضی موارد یک بار جراحی به تنهایی نمی‌تواند سرعت پیشرفت آب سیاه را کم کند. تکرار جراحی و/یا درمان مداوم با دارو ممکن است لازم باشد.

آب سیاه اگر درمان نشود می‌تواند موجب کوری دائمی شود.