متخصصان می گویند سکته قلبی خاموش نوعی از حمله قلبی است که بدون هیچ‌گونه علامت خاصی، کاملا آرام و بی‌سر و صدا رخ می‌دهد؛ بیشتر اوقات ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بعد فرد متوجه این اتفاق شود.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛
مشکل اینجاست که تقریبا نیمی از حملات قلبی با مشکلات دیگری که اغلب جدی هم نیستند، اشتباه گرفته شده و همین باعث افزایش آمار خطر مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر می‌شود.
توجه به این نکته مهم است که با ظاهر شدن علائم مخصوصا در پایتخت آلوده ایران، فوراً به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید و به‌دنبال درمان برای بازگرداندن جریان خون و جلوگیری از مرگ یا آسیب بافت‌های حیاتی در قلب باشید؛ اما علائم سکته قلبی خاموش چیست؟
جواب این سوال، موضوع این مقاله ما در مجله دکتردکتر است؛ با ماه همراه باشید تا با عوامل خطر، بهبودی و چشم‌انداز سلامت فردی بعد از این حمله را بشناسید.
سکته قلبی خاموش چیست؟ چگونه می‌توان وقوعش را تشخیص داد؟
حمله قلبی به حالتی گفته می‌شود که قلب اکسیژن دریافت نمی‌کند و در نتیجه به این اندام حیاتی آسیب وارد می‌شود. معمولاً لخته خون با جلوگیری از جریان خون در یکی از شریان‌های کرونر باعث حمله قلبی می‌شود. در موارد نادر، اسپاسم عروق کرونر می‌تواند جریان خون قلب را قطع کند.
سکته قلبی خاموش یا انفارکتوس میوکارد خاموش (SMI) اصطلاحی است که به نرسیدن جریان خون به قلب اشاره دارد. این حمله بدون درد و اغلب همراه با انسداد شریان‌ها اتفاق می‌افتد. این نوع از سکته بدون علامتی خاص است و برای همین کمتر مورد توجه بیمار برای پیگیری وضعیت سلامت خود قرار می‌گیرد؛ اشتباهی که گاه عوارض جبران‌ناپذیر به‌وجود می‌آورد.
بر اساس آمار و ارقام پزشکی، حمله قلبی خاموش 45 درصد از حملات قلبی را تشکیل می‌دهد و مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌کند.
برای همه ما این مسئله پیش آمده که علائمی مثل خستگی ساده، کشیدگی ماهیچه‌ای یا سوء‌هاضمه را نادیده بگیریم؛ این در حالیست که امکان دارد این موارد نشانه‌هایی از سکته قلبی خاموش باشند.
البته گاهی محل درد و نشانه جابجا شده و این مورد خود درک و تشخیص SMI را با چالش‌های بیشتری مواجه می‌کند. مثلا از آن‌جا که بسیاری سکته را حالتی همراه با دردی شدید در سمت چپ قفسه سینه می‌دانند، ممکن است سکته قلبی خاموش همراه با احساس ناراحتی در مرکز قفسه سینه و بدون درد باشد.
به همین دلیل بیماران فقط در صورتی متوجه شوند که دچار سکته قلبی شده‌اند که به علائم دیگر توجه کرده و در اسرع وقت به دکتر قلب و عروق مراجعه کنند.
علائم سکته قلبی خاموش چیست؟
برخی ممکن است هیچ علامت یا نشانه‌ای از حمله قلبی خاموش را تجربه نکنند و پزشکان بعداً از طریق آزمایش‌هایی مانند نوار قلب یا اکوکاردیوگرافی آن را تشخیص دهند. افراد دیگر ممکن است علائم غیر اختصاصی را تجربه کنند که آنها را معمولا به عنوان نشانه‌ای از حمله قلبی نمی‌شناسند. این علائم شامل موارد زیر است:
- ناراحتی در مرکز قفسه سینه که چند دقیقه طول می‌کشد یا از بین می‌رود و برمی‌گردد. می‌تواند مانند یک فشار ناراحت‌کننده، فشردن یا درد احساس شود.
- ناراحتی در سایر نواحی بالاتنه، مانند یک یا هر دو بازو، پشت، گردن، فک یا معده؛ مثل احساس کشیدگی ماهیچه در پشت یا قفسه سینه یا سوء‌هاضمه
- تنگی نفس قبل یا در حین ناراحتی قفسه سینه
- عرق سرد، یا احساس تهوع یا سبکی سر
- خستگی مفرط و طولانی مدت
- مشکل خواب
آیا علائم حمله قلبی خاموش در زنان و مردان متفاوت است؟
در جریان سکته قلبی خاموش تنگی نفس می‌تواند با یا بدون درد قفسه سینه باشد و این یک نشانه رایج از حمله قلبی خاموش است. همچنین ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید و حتی غش کنید. اگرچه این علائم هم برای مردان و هم برای زنان به صورت مشترک اتفاق می‌افتد، اما برای زنان تنگی نفس بیشتری احساس می‌شود.
علل سکته قلبی خاموش
کمبود خون غنی از اکسیژن به تمام یا بخشی از قلب منجر به سکته قلبی می‌شود. حملات قلبی به دلیل بیماری ایسکمیک قلبی رخ می‌دهند. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که پلاک در عروق کرونر ایجاد شود.
در برخی موارد، بخشی از پلاک می‌تواند آزاد شود که باعث تشکیل لخته خون می‌شود. اگر لخته رشد کند، باعث انسداد می‌شود و از رسیدن خون به قلب جلوگیری می‌کند.
اگرچه کمتر شایع است اما اسپاسم شدید یا سفت شدن شریان کرونر نیز می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. اسپاسم مانع از رسیدن خون به قلب می‌شود. متخصصان علت دقیق آن را نمی‌دانند ولی عوامل متعددی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله:
- قرار گرفتن در معرض سرمای شدید
- استرس یا درد
- سیگار کشیدن
- استفاده از داروهای خاص
سکته قلبی خاموش چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان حمله قلبی خاموش می‌تواند متفاوت باشد. در صورت بروز علائم، فرد باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشد. هنگامی که جریان خون به قلب برای حدود 15 دقیقه متوقف شود، قلب ممکن است آسیب ببیند. پس از حدود 30 دقیقه، آسیب غیرقابل بازگشت خواهد بود. با این‌حال، این مقیاس‌های زمانی گاهی متفاوت هستند.
چه کسانی در معرض خطر SMI هستند؟
اگرچه تعداد حوادث حمله قلبی خاموش در میان مردان بیشتر از زنان است، اما زنان در معرض خطر بیشتری نسبت به مردان هستند. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که در زنان مبتلا به دیابت، ریسک سکته قلبی خاموش بسیار بالاتر است. سایر عوامل خطر برای حمله قلبی خاموش عبارتند از:
- کلسترول بالا
- فشار خون
- چاقی
- سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو
- ورزش نکردن منظم
- مصرف زیاد غذاهای حاوی کلسترول، نمک و چربی‌های ناسالم
- قند خون بالا
- استرس
برخی عوامل هم وجود دارند که شما را در معرض خطر حمله قلبی قرار می‌دهند، اما نمی توانید آنها را تغییر دهید. این ریسک فاکتورها عبارتند از:
- داشتن سابقه بیماری قلبی در خانواده
- ابتلا به پره‌اکلامپسی در دوران بارداری
- بومی آمریکایی، مکزیکی آمریکایی، سیاه پوست یا بومی هاوایی بودن
- دارا بودن سن بالای 45 سال (مرد)
- یائسه بودن یا سن بالاتر از 55 سال (زن)
- ابتلا به کرونا
تشخیص سکته قلبی خاموش چگونه است؟
SMI معمولاً از طریق نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG) تشخیص داده می‌شود؛ با این روش آسیب عضله قلب نشان داده خواهد شد. روش دیگر، آزمایش خون برای ردیابی مولکولی تروپونین T پروتئینی است که توسط سلول‌های آسیب دیده قلب آزاد می‌شود. این آزمایش اغلب در بخش‌های اورژانس برای بیماران مبتلا به علائم حمله قلبی استفاده می‌شود.
تست‌های دیگری که به تشخیص حمله قلبی خاموش کمک کند به شرح زیر است:
- آنژیوگرافی عروق کرونر
- سی تی اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- تست استرس ورزش
- تست استرس هسته ای
- اکوکاردیوگرافی
هنگامی که SMI تشخیص داده شد، پزشک می‌تواند عوامل خطر اصلی را شناسایی کند و با کمک طراحی یک استراتژی درمانی از جمله تغییر رژیم غذایی، ورزش منظم و مصرف استاتین و همچنین سایر داروها از حمله قلبی دوم جلوگیری کند.
روش‌های درمان حمله قلبی خاموش
اگر فردی علائم را تشخیص دهد و فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشد، پزشک طب اورژانس احتمالاً از یک یا چند مورد از درمان‌های زیر استفاده می‌کند:
- نیتروگلیسیرین، که جریان خون را بهبود می‌بخشد و بار قلب را کاهش می‌دهد
- آسپرین که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند
- اکسیژن درمانی
اگر علائم نادیده گرفته شوند، همانطور که اغلب در حملات قلبی خاموش اتفاق می‌افتد، پزشک اقداماتی را انجام می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که خون به قلب می‌رسد.
گزینه‌های درمانی اولیه شامل داروهایی است که لخته‌ها را می‌شکنند و اصطلاحا مداخله عروق کرونر از راه پوست که یک روش جراحی برای کمک به باز کردن رگ‌ها است، صورت می‌پذیرد.
سایر درمان‌ها عبارتند از:
- استفاده از بتا بلوکرها
- درمان برای کمک به کاهش استرس بر روی قلب
- رقیق کننده‌های خون
چه زمانی باید به‌فکر مراقبت‌های اورژانسی بود؟
فردی که مشکوک به علائم حمله قلبی است باید فوراً به دنبال خدمات اورژانس باشد. اگر فرد این علائم را تجربه کرد، باید در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرد:
- تنگی نفس غیر قابل توضیح
- خستگی مفرط
- احساس کشیدگی عضلات قفسه سینه یا کمر
اگرچه این علائم ممکن است نشانه‌های حمله قلبی خاموش باشند، اما پزشک می‌تواند به رد سایر شرایطی که ممکن است آنها را توضیح دهد، کمک کند.
عدم توجه به علائم سکته قلبی چه عوارضی دارد؟
تعداد افرادی که از SMI رنج می‌برند و متوجه آن نمی‌شوند، نگران کننده است. در این‌زمینه، مطالعه‌ای توسط مجله انجمن پزشکی آمریکا در 10 نوامبر 2015 انجام شده است. در این جامعه آماری، 2 هزار نفر (مردان بیشتر از زنان بوده‌اند) در رده سنی 45 تا 84 سال که بیماری قلبی عروقی نداشتند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
نتایج نشان می‌دهد که 8درصد از این افراد پس از بازه زمانی مشخصی دچار اسکار میوکارد شده‌اند که نشانه‌ای از حمله قلبی است. عجیب‌تر این بود که 80 درصد از این افراد از وضعیت خود بی‌اطلاع بودند. نتیجه جالب دیگری که در خلال این آزمایش به‌دست آمد این بود که شیوع اسکار میوکارد در مردان پنج برابر بیشتر از زنان بوده است.
SMI اغلب اسکار و آسیب روی بافت قلب بجا می‌گذارد. بسیاری از افراد مبتلا به SMI به دنبال مراقبت فوری نیستند؛ در حالی‌که این بی‌توجهی می‌تواند خطر حمله قلبی دوم و بالقوه را افزایش دهد؛ افرادی که حمله قلبی خاموش دارند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند، سه برابر بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر هستند.
نویسندگان مطالعه‌ای در سال 2018 دریافتند که افرادی که دچار حمله قلبی خاموش می‌شوند مانند افرادی که حملات قلبی معمولی دارند، زنده می‌مانند. بر اساس این مطالعه حدود نیمی از بازماندگان یک حمله قلبی خاموش طی 10 سال پس از این حادثه جان خود را از دست دادند، که این میزان برای سایر بازماندگان حملات قلبی یکسان است.
با این حال، افرادی که یک حمله قلبی خاموش داشته‌اند ممکن است در معرض خطر عوارض دیگری مانند نارسایی قلبی و سکته باشند. بر اساس یک مطالعه در سال 2018، خطر ابتلا به نارسایی قلبی در فردی که یک حمله قلبی خاموش داشته، 35 درصد بالاتر از افراد دیگر است. این خطر افرادی که در اوایل 50 سالگی یا جوانتر هستند را بیشتر تهدید می‌کند.
علاوه‌براین، مطالعه‌ای در سال 2021 نشان می‌دهد که افرادی که حمله قلبی خاموش را تجربه کرده‌اند نیز در آینده در معرض خطر سکته مغزی هستند. برخی بیماران هم ممکن است دچار مشکلاتی مثل عدم تحمل فشار ورزش یا افزایش ضربان قلب را پس از حمله قلبی تجربه کنند.
برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از SMI چه کنیم؟
ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی ممکن است به بهبود شرایط فردی که دچار سکته قلبی خاموش شده است، کمک کند. برخی از اقدامات عملی که یک فرد می‌تواند در این راستا انجام دهد عبارتند از:
- کنترل منظم فشار خون و کلسترول
- ورزش منظم
- اطلاع دادن به پزشک در مورد علائم غیر معمول
- اجتناب از سیگار
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل پر از میوه‌ها، سبزیجات، گوشت بدون چربی و غلات کامل
