در گذشته مرگ ناگهانی جوانان به دلیل مشکلات قلبی همچون سکته بسیار نادر و انگشت‌شمار بود و این بیماری را بیشتر متعلق به افراد مسن و میانسال بود. اما به دلایل مختلفی امروزه شاهد مرگ زود هنگام و ناگهانی جوانان به دلیل داشتن ناراحتی‌های قلبی هستیم.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی، از هر ۵ نفری که در جهان به دلیل ایست قلبی جان خود را از دست می‌دهند، یک نفر کمتر از ۴۰ سال سن دارد. با وجود پیشرفت‌های زیاد علم پزشکی، بیشتر از ۹۰ درصد بیمارانی که به سکته قلبی دچار می‌شوند، از مرگ جان سالم به در می‌برند. با وجود این هنوز هم مرگ و میر ناشی از حملات قلبی بسیار بالاست و سالانه افراد زیادی به دلیل سکته قلبی می‌میرند.
برای همین لازم است با مشاهده هر گونه علائم حمله قلبی، سریع به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید تا بتوانید از عواقب آن دور بمانید. اما علت اصلی سکته جوانان چیست؟ چه علائمی دارد؟ تا آخر این مطلب از مجله دکتر دکتر همراه ما باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
سکته قلبی جوانان و نوجوانان؛ بیماری ناراحت‌کننده و در کمین
با توجه به مرگ و میر تعداد زیادی از جوانان به دلیل داشتن ناراحتی های قلبی در چند ساله گذشته، این بیماری زنگ خطری برای همه ما محسوب می‌شود.
آمار‌ها نشان می‌دهند که این بیماری امروزه مختص افراد مسن نیست و حتی نوجوانان کمتر از ۲۰ سال نیز در اثر سکته قلبی جان خود را از دست می‌دهند.
مرگ ناشی از سکته قلبی دلایل مختلفی دارد و گاهی مشکل قلبی از بدو تولد با فرد همراه بوده و ناشی از نقص‌های قلبی پنهان مادرزادی است.
علاوه بر این مشاهده کرده‌ایم که افرادی که فشار خون بالا، سطح بالای کلسترول خون، کوید ۱۹ و بیماری‌هایی از این دست داشته‌اند، دچار سکته قلبی شده و با مرگ ناگهانی رو به رو شده‌اند.
علاوه بر موارد گفته شده، حتی ورزشکاران زیادی به دلیل انجام تمرینات بدنی و انجام ورزش‌های رقابتی نیز دچار مرگ ناگهانی شده‌اند.
بر اساس آماری که منابع معتبر در اختیار جهان قرار می‌دهد، از هر 50هزار ورزشکار، سالانه یک نفر به دلیل داشتن مشکلات قلبی جان خود را از دست می‌دهد. این آمار‌ها اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد که نباید به تصور داشتن سن پایین، در مصرف مواد غذایی مضر و مصرف سیگار و دخانیات افراط کنیم.
علت سکته قلبی در جوانان چیست؟
همانطور که می‌دانید سکته قلبی به علت مسدود شدن رگ‌ها و نرسیدن خون به قلب ایجاد می‌شود. در واقع اگر بیش از چند دقیقه عضله قلب خون دریافت نکند، سلول‌های قلب کارایی خود را از دست داده و قلب دچار ایست می‌شود.
همچنین برای این که قلب بتواند مانند یک پمپ طبیعی کار کند، به یک منبع الکتریکی نیاز دارد.
سلول‌ها و رشته‌های عصبی کار تنظیم و ریتم سیستم الکتریکی قلب را به عهده دارند که در صورتی که عاملی باعث گرفتگی عروق شده و فشار سنگین و ناگهانی به قلب وارد شود یا سیستم الکتریکی آن از کار بیفتد، فرد در معرض سکته و ایست قلبی قرار خواهد گرفت.
اما از شایع‌ترین عواملی که باعث سکته قلبی در افراد شده و می‌توان آن‌ها را علت سکته قلبی جوانان در خواب دانست، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. اسکار قلبی
زخم یا اسکار قلبی ممکن است در اثر تمرینات استقامتی طولانی مدت در فرد ایجاد شده و باعث وقوع سکته قلبی شود.
۲. اختلال در عروق کرونر
بر اثر این اختلال، سرخرگ‌های قلب فرد بر اثر ورزش زیاد فشرده می‌شوند و از خون رسانی به قلب جلوگیری کرده و خطر سکته قلبی را افزایش می‌دهند.
۳. اختلالات ریتم قلب در جوانان
یکی از اختلالاتی که به سریع و نامنظم شدن ضربان قلب منجر می‌شود، سندرم QT است که یک اختلال آریتمی محسوب می‌شود.
سندرم QT ممکن است به صورت مادرزادی و از بدو تولد در فرد وجود داشته باشد یا در اثر یک بیماری زمینه‌ای و یا عوارض جانبی بعضی از دارو‌ها در فرد ایجاد شود.
۴. نقایص مادرزادی قلبی
گاهی اوقات مشکلات مادرزادی باعث کاهش خون رسانی به قلب شده و به سکته قلبی منجر می‌شود.
۵. ضخیم شدن ماهیچه قلبی
خوب است بدانید که در اثر ضخیم شدن ماهیچه قلب، پمپاژ خون در آن سخت‌تر انجام شده و قلب تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد.
فشار ناشی از این اتفاق به سکته قلبی منجر می‌شود. شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی قلبی در جوانان، به دلیل ضخیم شدن ماهیچه قلب است که در اثر یک بیماری ژنتیکی ایجاد می‌شود.
۶. وارد شدن ضربه به قفسه سینه
هنگامی که ضربه سنگینی به قفسه سینه وارد می‌شود، سیگنال‌های الکتریکی قلب به طور ناگهانی متوقف شده و باعث سکته قلبی و مرگ می‌شود.
در ورزش‌هایی که معمولا برخورد فیزیکی در آن زیاد است، احتمال چنین مرگی وجود دارد.
۷. سکته قلبی ناشی از اضافه وزن و چاقی در جوانان
یکی دیگر از عوامل تشدید کننده حمله قلبی در جوانان و نوجوانان، اضافه وزن است. در صورتی که وزن فرد زیاد باشد، قلب مجبور است به سختی خون بیشتری را برای بدن فراهم کند که در اثر این عملکرد ماهیچه آن ضخیم می‌شود.
در صورتی که بیماری زمینه‌ای هم نداشته باشید، چاقی عاملی خطرناک برای سکته قلبی محسوب می‌شود.
۸. دیابت از دلایل سکته در جوانان
هنگامی که قند خون از محدوده مجاز بالاتر رود، فرد به دیابت مبتلا می‌شود. جوانانی که به دیابت مبتلا می‌شوند، ۲ تا ۴ برابر بیشتر از سایر افراد در معرضی بیماری‌های قلبی و سکته قرار می‌گیرند.
۹. ابتلا به کوید – ۱۹
یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در بالا رفتن حمله‌های قلبی، ابتلا به کرونا است که علاوه بر مشکلات و فشار‌های روانی این بیماری، می‌توان به ایجاد مشکل قلبی در برخی افراد اشاره کرد.
۱۰. استعمال دخانیات
یکی دیگر از مواردی که مصرف آن امروزه در میان جوانان بسیار شایع شده، مصرف سیگار و قلیان است.
سیگار و قلیان از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار در حملات قلبی هستند و احتمال ابتلا به سکته قلبی در افرادی که قلیان یا سیگار می‌کشند، دو برابر افراد عادی است.
۱۱. فشار خون بالا
یکی از جدی‌ترین عوامل تاثیر گذار در ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون بالا است که امروزه در میان جوانان نیز شیوع زیادی دارد.
استعمال دخانیات، مصرف فست‌فود، زندگی ماشینی، کم‌تحرکی و مواردی از این دستاز عوامل ایجاد کننده فشار خون است.
از عوارض فشار خون بالا می‌توان به ضخیم شدن ماهیچه‌های قلب، آسیب به رگ‌های خونی و افزایش خطر حمله قلبی اشاره کرد.
۱۲. استرس
همانطور که می‌دانید استرس میزان تولید آدرنالین در بدن را افزایش می‌دهد. آدرنالین باعث تنگی عروق قلبی می‌شود. به همین دلیل اگر فردی از تنگی عروق رنج ببرد، استرس احتمال سکته قلبی را در فرد افزایش می‌دهد.
علائم سکته قلبی در جوانان چیست؟
شاید برایتان سوال باشد که چگونه می‌توان متوجه این موضوع شد که یک جوان در معرض سکته قلبی و خطر مرگ ناگهانی قرار دارد؟ باید بگوییم که علائم سکته قلبی در همه افراد یکسان نیست. برای مثال، ممکن است برخی افراد علائم خفیفی داشته باشند در حالی‌‌که برخی علائم شدیدی را تجربه کنند.
همچنین ممکن است در برخی افراد سکته قلبی با هیچ علامتی قبلی همراه نباشد. اما در حالت کلی، از شایع‌ترین علائم حمله قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سنکوپ یا بی‌هوش شدن فرد به صورت ناگهانی
- احساس درد در قفسه سینه و تنگی نفس که با استراحت رفع نشود (این علائم می‌تواند نشانه بیماری دیگر مانند آسم نیز باشد)
- تنگی نفس
- احساس دردی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم نیز گسترش پیدا می‌کند
- عرق سرد
- خستگی
- سوء‌هاضمه و سوزش سر دل
- سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی
- حالت تهوع
- متورم شدن ساق، مچ یا کف پا بدون دلیل مشخص
- مشکل ناگهانی در راه رفتن
- تاری دید
- سرفه‌های پی در پی
- مشکل در تکلم
- گلو درد
علائم سکته قلبی خفیف در جوانان
گاهی اوقات انسداد عروق باعث مختل شدن جریان خون در یک سرخرگ بزرگ شده و خون رسانی به قلب کاملا متوقف می‌شود. گاهی این اختلال ممکن است به حمله قلبی شدید در فرد جوان منجر شود.
در مقابل سکته قلبی خفیف در جوانان زمانی رخ می‌دهد که انسداد در یکی از شریان‌های کوچک‌تر قلب، اتفاق بیفتند یا اختلال ایجاد شده، جریان خون رسانی به عضله قلب را به طور کامل متوقف نکند.
از علائم سکته خفیف می‌توان به یک فشار ناراحت کننده، فشردن یا درد در قفسه سینه، تنگی نفس و عرق سرد اشاره کرد.
سکته قلبی در زنان جوان چه علائمی دارد؟
از دیگر دلایل خاصی که در بروز سکته قلبی موثر است، می‌توان به دایسکشن عروق کرونری (SCAD) اشاره کرد. در این حالت عروق کرونری دچار پارگی شده و در نتیجه جریان خون در این عروق متوقف می‌شود که به دنبال آن سکته قلبی رخ می‌دهد.
برخی علت این اتفاق را مسائل هورمونی و تغییرات ناشی از هورمون‌های زنانه اعلام کرده‌اند و برخی هم مسایل ژنتیکی را در این اتفاق دخیل می‌دانند.
علاوه بر این‌ها، قرص‌های جلوگیری از بارداری (OCP) نیز ممکن است به این اتفاق منجر شود. ولی موضوعی که پزشکان از آن مطمئن هستند، این است که شایع‌ترین دلیل سکته قلبی در زنان جوان زیر ۴۰ سال، بروز همین پارگی‌های میکروسکوپی یا دایسکشن عروق کرونری است.
در حالت کلی سکته قلبی در زنان جوان با علائم سکته قلبی در جوانان تفاوت ندارد. یعنی دردهای شدید قفسه سینه به طور ناگهانی یا حین فعالیت و هم چنین تنگی نفس از شایع ترین علائم سکته قلبی در زنان محسوب می‌شود.
عوارض سکته قلبی چیست؟
همانطور که می‌دانید هر بیماری ممکن است عوارض خاص خود را داشته باشد. عوارض حمله قلبی یا انفارکتوس حاد نیز ممکن است بلافاصله پس از حمله قلبی شدید رخ دهد یا پس از مدتی، در قالب یک بیماری مزمن بروز کند.
روش‌‌های جلوگیری از سکته قلبی در جوانان
شاید تا حدودی بتوان سکته قلبی را درمان کرد، اما با تصور این که افراد جوان به سکته قلبی دچار نمی‌شوند، نباید اصول یک زندگی سالم را فراموش کرد؛ زیرا امروزه به وفور شاهد حمله قلبی در جوانان نیز بوده‌ایم.
پس بهترین روش جلوگیری از سکته قلبی، تغییر در سبک زندگی و مراجعه سریع به متخصص قلب و عروق در صورت مشاهده علائم خفیف است.
علاوه بر این در ادامه روش‌هایی را برای پیشگری از این بیماری به شما معرفی می‌کنیم:
- روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش و فعالیت بدنی داشته باشید.
- یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید و از مصرف غذاهای حاوی چربی‌های اشباع، نمک و شکر خودداری کنید.
- وزن خود را کنترل کنید.
- مصرف دخانیات، سیگار و الکل را کنار بگذارید.
- چکاپ‌‌ها و آزمایش‌های روتین، مانند کلسترول، فشار خون و قند خون را به طور منظم انجام دهید.
- تا حد امکان استرس خود را مدیریت کنید.
- کنترل و مدیریت فشار خون بالا یا سطح کلسترول خون بالا را فراموش نکنید.
- به دیابت خون خود توجه کنید.
- در صورت تجویز پزشک، از داروهای رقیق کننده خون مانند: مسدود کننده‌های بتا، قرص آسپرین، مهار کننده‌های ACE و قرص کنترل کننده کلسترول استفاده کنید.
درمان سکته قلبی در جوانان
بهتر است این موضوع را درک کنید که در اصل راهی برای درمان حمله قلبی وجود ندارد. تنها راهی که به کنترل این بیماری کمک می‌کند انتقال سریع بیمار به بیمارستان است. هر چه سریع‌تر این کار انجام شود، روند درمان بهتر انجام می‌گیرد.
اما روشی که ریسک بازگشت سکته قلبی را کاهش می‌دهد، تغییر سبک زندگی، داشتن رژيم غذایی، مصرف دارو و جراحی قلب در صورت لزوم است.
