امروز ۱۰ خرداد برابر با ۳۰ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
امروز ۱۰ خرداد برابر با ۳۰ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۱۹۸ پیش از میلاد - امپراتور چین ایران را به اتحاد دعوت کرد، ولی...
«لیو بانگ» که به نام «گائو زو» امپراتور چین شده بود در ماه می سال ۱۹۸ پیش از میلاد ایران را به اتحاد با چین دعوت کرد. «گائو زو» در نامه خود که به اردوان سوم ـ چهارمین شاه ایران از دودمان اشکانی تسلیم شد پیش بینی کرده بود که اگر هم دولت آنتیوکوس سوم در انتاکیه (از جانشینان اسکندر) از میان برود جایش را دولت دیگری از غرب (رومیان) خواهند گرفت و شرق را آسوده نخواهند گذارد [مگر این که در برابر خطر مشترک متحد شود.].
اردوان که سخت درگیر جنگ با آنتوکوس سوم بود به واقعیتی که گائو زو در نامه اش نوشته بود توجه نکرد و مناسبات ایران و چین در همان سطح سابق باقی ماند.
در آن زمان آنتیوکوس سوم که مردی جاه طلب بود دست به جهانگشایی و توسعه قلمرو زده بود به گونه ای که دو دولت محلی واقع در آناتولی از رومیان استمداد کرده بودند که خود در صدد تصرف یونان و مقدونیه [و همسایه شدن بی واسطه با ایران] برآمده بودند و این استمداد بهانه خوبی به دست رومیان تازه به قدرت رسیده داد که متوجه شرق شوند.
گائو زو موسس دودمان «هان» در چین که بر جای دودمان شین (چین) نشسته بود از سال ۲۰۲ تا سال ۱۹۵ پیش از میلاد امپراتور چین بود و یکم جون این سال (۲ هزار و ۲۰۱ سال پیش) درگذشت. «تاریخ» او را مردی با تدبیر و دوراندیش مورد قضاوت قرارداده است. اگر اردوان سوم به نامه گائو زو توجه کرده بود شاید درگیری ۸۰۰ ساله ایران و روم صورت نمی گرفت.
۴۵۵ - پترونیوس ماکزیموس (petronius maxisimus) امپراتور روم غربی (ایتالیا و سرزمین های اطراف آن) به دست مردم شهر رم اعدام شد. وی به جای ایستادگی در برابر حمله وندالها به شهر، قصد فرار داشت که به دست مردم افتاد. ماکزیموس که با دادن رشوه به سمت امپراتور تعیین شده بود تنها ۱۱ هفته حکومت کرده بود.
۵۲۹ - رسمیت یافتن دین مسیح (ع) در روم به فرمان امپراتوری روم
در غرب، دو طرف نزاع، اگوستین (۳۵۴-۴۳۰م.) و پلاگیوس(۳۶۰-۴۲۰م.) بودند. بحث آنان در خصوص مسئله طبیعت انسان و راه نجات او بود؛ آیا انسان فقط از طریق قدرت الهی نجات می یابد، یا در فرایند نجات جایی برای اراده انسانی نیز وجود دارد؟
سخن پلاگیوس این بود که همه انسانها آزاد خلق شده اند و می توانند خوب یا بد را برگزینند.
اما به نظر اگوستین اعتقادات پلاگیوس با بسیاری از آموزه های اساسی مسیحی ناسازگار بود. او می گفت این اعتقادات با آموزه های فیض ازلی، گناه نخستین و منجی بودن مسیح، در تعارض است. اگوستین می گفت انسان وارث گناه آدم است و خودش هرگز نمی تواند برای نجات خود اقدام کند، اما مسیح با صلیب خود، این نجات را ممکن ساخت و هر کس فیض الهی شامل حال او شود، نجات می یابد.
درباره منشأ اندیشه های اگوستین باید گفت او در واقع سخن پولس را در این باره بیان کرده و سخن تازه ای نگفته است.
سرانجام عقاید پلاگیوس در سال ۴۳۱ م. در شورای اَفَسُس محکوم شد، اما نزاع ادامه یافت. پس از آن، راهبی به نام یوحنای کاسیان (۳۶۰-۴۳۵م.) تلاش کرد تا دو نظر را با هم بیامیزد. بر این اساس، برای مدتی اندیشه ای نیمه پلاگیوسی حاکم شد، اما سرانجام در شورای اورانژ در سال ۵۲۹م. تعالیم پلاگیوس و یوحنای کاسیان محکوم، و تعالیم اگوستین با اندکی تعدیل پذیرفته شد.
بنابراین در پایان قرن پنجم، نظام الهیاتی مسیحی به شکل نهایی خود رسید و در باب مسیح شناسی، اندیشه های پولس به طور کامل پذیرفته شد، اما در باب انسان و نجات، اندیشه های او با اندکی تعدیل مورد قبول قرار گرفت.
۷۳۸ - آغاز قیام مردمی سربداران خراسان علیه نیروهای خونخوار مغول
پس از یکصد و بیست سال استیلای قوم تاتار و مغول بر ایران و بسیاری از مناطق آسیا، قیامی مردمی در باشتین و سبزوارِ خراسان علیه ظلم و تعدّی حاکمان مغول و عاملان مزدور آنان به وقوع پیوست. این نهضت که به قیام "سربداران" شهرت یافته است، از لحاظ وسعت، بزرگترین، از نظر تاریخی مهمترین جنبش آزادیبخش خاورمیانه در قرن هشتم هجری بود. تلاش پیگیر رهبران آزاده و متدیّن این قیام، منجر به تشکیل حکومت مستقل ملی و شیعه مذهب ایرانی در خراسان شد. مهمترین ویژگیهای این حکومت عبارت بود از: تنفّر و انزجار از عنصر مغولی و تثبیت ایدئولوژی تشیّع امامی. نخستین حاکم سلسلهی سربداران، "عبدالرزاق باشتینی" بود که به مدت دو سال و چهار ماه حکومت کرد.
پس از وی، "برادرش وجیه الدین امیر مسعود" به حکومت رسید. امیر مسعود با این که در مردم داری و مبارزه با حاکمان مغول و تثبیت حکومت سربداران، دارای موفقیتهای بالایی بود، لیکن به خاطر اختلاف با شیخ حسن جوری (رهبر روحانی نهضت سربداران) و توطئه در قتل او، پایگاه مردمیخویش را از دست داد و حکومتش به تدریج رو به ضعف نهاد. به همین جهت سپاهش در نبرد با امرای مازندران متحمل شکست گردید و خود وی کشته شد. پس از مرگ امیر مسعود، ۱۰ تن دیگر از این سلسله به حکومت رسیدند که معروفترین آنها عبارتند از: شمس الدین علی، خواجه یحیی کرابی و خواجه علی مؤیّد. فقیه نامور شیعه شهید اول، معاصر با خواجه علی مؤیّد بود که در پی دعوت خواجه از وی، کتاب شریف "اَللُّمْعَةُ الدَّمِشقیّه" را در فقه امامی تدوین و به همراه نمایندهای به سوی خواجه علی مؤیّد در سبزوار فرستاد. سرانجام در پی هجوم "امیر ولی" به سبزوار و محاصرهی چهار ماههی این شهر در سال ۷۸۳ قمری، خواجه علی مؤیّد، دست نیاز به سوی "تیمور لنگ گورکانی" دراز کرد، و از او یاری خواست. با تسلیم شدن خواجه علی مؤیّد به تیمور لنگ، پروندهی حکومت سربداران نیز برای همیشه بسته شد و منطقهی خراسان پس از ۴۶ سال رهایی از یوغ استعمارِ مغولان، مجدداً مقهور و مغلوب آنان گردید.
۱۸۸۶ - کشته شدن ۲۲۰۰ نفر در حادثهٔ شکسته شدن سد در آمریکا.
۱۸۸۱ - کشف عامل بیماری سیاهزخم توسط "لویی پاستور"
باکتری باسیلوس آنتراسیس عامل بیماری سیاه زخم است. نام های دیگر این بیماری در زبان انگلیسی آنتراکس (Anthrax) و به فرانسوی شاربن است.
نام آنتراکس از کلمه یونانی (anthrakis) به معنی ذغال گرفته شده که بدلیل زخم سیاه رنگی هست که در این بیماری بوجود می آید. از بیماریهای مشترک انسان و تعداد زیادی از حیوانات است که البته در حیوانات شایعتر و در انسان کمتر هست.
۱۳۵۸ - تخریب گور رضاشاه به تصمیم شیخ صادق خلخالی
دهم ماه می ۱۳۵۸ (۸۸ روز پس از انقلاب) تخریب آرامگاه رضاشاه پهلوی در شهر ری که ایران را از یک سرزمین ملوک الطوایفی و پر هرج و مرج به صورت کشوری پیشرفته با قدرت مرکزی در آورده بود، خوزستان نفتدار را به قلمرو تهران بازگردانیده بود، دانشگاه و مدارس بسیار ساخته بود به اراده شیخ صادق خلخالی قاضی شرع دادگاه انقلاب آغاز شد. خلخالی خود نخستین کلنگ تخریب را بر ساختمان فرود آورده بود. به گزارش روزنامه های تهران که می توان آنهارا در آرشیو کتابخانه ها مشاهده کرد و کاپی گرفت، تخریب گور پهلوی یکم همراه با اشک ریختن دهها ایرانی بود که در محل حاضر شده و از خلخالی خواسته بودند که از تخریب آن گور دست بردارد که موفق به تغییر تصمیم او نشدند. از آنجاکه که ساختمان مستحکم بود، خلخالی برای تخریب آن، چند بولدوزر و جرثقیل به محل آورد. مهندس بازرگان نخست وزیر وقت تخریب آرامگاه رضاشاه را یک عمل خودسرانه و خلاف منطق اعلام کرد. رضاشاه در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی و در تبعید و حصر دولت لندن درگذشته بود و جسد او پس از مومیایی شدن در مصر به تهران منتقل و مدفون شده بود.
۱۹۱۹ - استقلال دوباره افغانستان
افغانستان در ۱۷۴۷ برای اولین بار توسط احمدشاه ابدالی مستقل اعلام شد. اما از حدود یک قرن بعد، انگلیس برای حفظ مستعمره بزرگ خود یعنی هند، شروع به مداخله در افغانستان کرد که منجر به اولین جنگ این کشور با انگلستان شد. در این جنگ، انگلیسیها با تحمل تلفات زیاد، مجبور به عقبنشینی شدند. با این حال، انگلیس به اعمال نفوذ در افغانستان ادامه داد تا آن که جنگ دیگری میان دو طرف درگرفت که در سال ۱۹۰۵ با انعقاد یک پیمان استعماری پایان یافت. در ۱۹۱۹ اماناللَّه خان به فرمانروایی افغانستان رسید و قراردادهای منعقد شده با انگلیس را لغو و استقلال کشورش را اعلام کرد. اما اقدامات وی خشم انگلیس را برانگیخت و بدین ترتیب، جنگ سوم انگلیس با افغانستان شروع شد و منجر به برکناری اماناللَّه خان گردید.
۱۹۲۱ - خونین ترین رویداد نژادی آمریکا را باعث شد
امروز (۳۱ ماه می) سالگشت خونین ترین رویداد ناشی از اختلاف نژادی در آمریکاست که در سال ۱۹۲۱ اتفاق افتاد و ضمن آن بیش از ۳۰۰ تن از ساکنان شهر تالساTulsa (دومین شهر بزرگ ایالت اکلاهما) کشته شدند و یکهزار و ۲۵۶ خانه و ساختمان دیگر ویران شد. در تاریخ، از رویداد به عنوان The Tulsa Race Riot of ۱۹۲۱ یاد می شود.
ماجرا از این قرار بود: «دیک رولند» یک واکسی سیاهپوست به یک بانوی سفید پوست به نام «سارا پیج» پرخاش و با او مشاجره لفظی کرده بود و بر اثر شکایت سارا به دادگاه تسلیم و چون نتوانسته بود کفیل معرفی کند زندانی شده بود. تالسا تریبیون، روزنامه محل، به اشتباه و یا از روی تعمد در خبر مربوط به توقیف «دیک رولند» نوشته بود که وی قصد تجاوز به سارا را داشته بود. این خبر سفید پوستان شهر را برانگیخت و بامداد ۳۱ می در برابر ساختمان زندان گرد آمدند و خواستند که «دیک رولند» به آنان تسلیم شود تا او را به دار بکشند!. این خبر که به گوش سیاهپوستان شهر رسید برای ممانعت از این کار به مقابل زندان آمدند. در این هنگام یک مرد سفید پوست وارد گروه سیاهان شد تا تفنگ یک سیاه را از او بگیرد که در این کشمکش گلوله ای از تفنگ خارج شد و صدای این شلیک، دو گروه را به جان هم انداخت و کشتار و تخریب به راه افتاد. سرانجام، شهردار تالسا از گارد ملی استمداد کرد و افراد گارد سیاهپوستان شهر را در محوطه استادیوم محصور کردند و آرامش برقرار شد ولی پس از این واقعه، سیاهپوستان تالسا (تولسا) را ترک و به نقاط دیگر آمریکا مهاجرت کردند. در آن زمان شهر تالسا به جای هوستون امروز، مرکز کمپانی های نفتی آمریکا بود. این شهر ۹۰ سال پیش از آن واقعه توسط بومیان (سرخپوستان) تبعیدی از مناطق شرقی آمریکا (محل استقرار و سکونت مهاجران اولیه انگلیسی) ساخته شده بود که مهاجران سفید پوست تازه (اروپایی ها) از سال ۱۸۹۲ به بعد که درهای اکلاهما به روی آنان باز شد در تالسا جای بیشتر سرخپوستان را گرفتند و بخش بزرگی از اراضی آنان در اکلاهما را صاحب شدند.
