فاطمه سادات زاهدی ، کارشناس ارشد مشاوره ، پایگاه خبری دانا ، گروه سلامت و سبک زندگی ؛ این روزها از واژگانی بسیاری که می شنویم طرحواره و تله های شخصیتی است . در این یادداشت قصدداریم با این واژه بیشتر آشنا شویم .
کلمه ی طرحواره به عنوان ساختار، قالب یا چارچوب تعریف می شود . طرحواره ها باورهای عمیق ناخودآگاهی هستند که به هیجان ها و رفتارهای ما شکل می دهند و گاهی آنها را به وجود می آورند و در طول دوران رشد از کودکی در اثر آموخته‌ها و همکاری ساختار ژنتیکی فرد ایجاد می‌شوند.
طرحواره ها باعث می شوند ما نتیجه گیری های خاصی از اتفاقات اطراف خودمان و احساسات درون خودمان داشته باشیم. این نتیجه گیری ها باعث می شود که ما احساسات مثبت و منفی زیادی را در خودمان احساس کنیم و سپس برای برطرف کردن این احساسات دست به رفتارهایی بزنیم که در نهایت برای ما مضر خواهند بود.
طرحواره به عنوان هسته اصلی باورهای انسان، مدت زيادی است که مورد بررسی روان شناسان قرار گرفته است.
تجربيات دوران کودکی و زندگی باعث شکل گيری طرحواره در ذهن افراد می شود؛ يعنی همان قالب فکری ما و آن چه به وسيله آن دنيا را می بينيم و مسائل را حلاجی می کنيم، رفتار ديگران را معنا می کنيم و به اتفاقاتی که پيرامون ما رخ می دهد، بار معنايی می دهيم.
تله های شخصیتی نیز یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی و درمان مشکلات مربوط به روح و روان است که چندان به چشم نمی ایند و بسیاری از افراد آن را نادیده می گیرند .
همین موضوع باعث می شود تا بسیاری از مشکلات افرا با وجود تلاش زیاد حل نشود .
تله های شخصیتی در واقع چرخه های از باور هستند که در وجود ما شکل گرفته اند . شکل گیری این تله ها مدت ها طول کشده است و به همین خاطر بسیاری از افراد متوجه شکل گیری آنها نمی شوند . البته عدم شناخت و آگاهی از این تله ها ، تأثیر زیادی در این موضوع دارد .
جفری یانگ و همکارانش تاکنون 18 طرحواره یا تله را معرفی کرده اند که عبارتند از طرحواره های:
۱-رهاشدگی/ بی ثباتی
۲-بی اعتمادی/ بدرفتاری
۳-محرومیت هیجانی
۴-نقص/ شرم
۵-انزوای اجتماعی
۶-دلبستگی /بی کفایتی
۷-آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری
۸-خود تحول نیافته / گرفتار
۹-شکست
۱۰-استحقاق/ بزرگ منشی
۱۱-خویشتن داری و خود انضباطی ناکامی
۱۲-اطاعت
۱۳-ایثار
۱۴-پذیرش جویی/ جلب توجه
۱۵-منفی گرایی، بدبینی
۱۶-بازداری هیجانی
۱۷-معیارهای سرسختانه / عیب جویی افراطی
۱۸-تنبیه
در یادداشت بعدی به معرفی هرکدام از این طرحواره ها یا تله ها خواهیم پرداخت .
