۱۳ آذر؛ در تاریخ ایران و جهان چه گذشت؟

به گزارش پایگاه خبری دانا به گزارش امروز ۱۳ آذر برابر با ۳ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویدادها:

۱۳۱۹ - انتقال دکتر مصدق از زندان بیرجند به روستای احمد آباد

در این روز در سال ۱۹۴۰ (در آن سال مصادف با ۱۳ آذر ۱۳۱۹ خورشیدی) دکتر محمد مصدق که در بیرجند زندانی بود به احمدآباد ساوجبلاغ (نزدیک کرج) منتقل و در اینجا به حالت تبعید تحت نظر ماموران انتظامی در آمد.

رضا شاه با دکتر مصدق که طبیعتی دمکرات و ضد زورگویی داشت میانه خوبی نداشت و وی را در بیرجند زندانی کرده بود تا ازنیش انتقادهایش آسوده شود. دکتر مصدق پس از تبعید رضاشاه از ایران آزاد شد و مردم تهران بار دیگر او را به عنوان نماینده اول خود به مجلس فرستادند و او از اینجا بود که به سلطه طولانی انگلستان بر ایران پایان داد و ایرانیان را در طول حکومت دو سال و نیمه خود به صورت مردمی مبارز در افکار جهانیان در آورد.

دکتر مصدق در ۱۳۳۵ نیز پس از تحمل سه سال زندان به احمد آباد تبعید شده بود و تا پایان عمر (اسفند ۱۳۴۵) به صورت تبعید غیر قانونی در آنجا باقی ماند و در همانجا هم مدفون است که مقبره و تبعیدگاه او که هر سال مورد دیدار بسیاری از ایرانیان قرار می گیرد اخیرا جز آثار ملی در آمده و محفوظ خواهد ماند. در سال ۱۳۵۸ (چند ماه پس از پیروزی انقلاب) و در زادروز مصدق یک میلیون ایرانی برای بزرگداشت او از تهران و شهرهای اطراف به احمدآباد رفتند.

۱۳۴۵ - سالی که جمعیت ایران به ۲۵ میلیون و ۴۸۸ هزار

۱۲ آذرماه ۱۳۴۵ (دسامبر ۱۹۶۶) نتایج سرشماری هر ده سال یکبارِ ایران رسما انتشار یافت. طبق این نتایج، نفوس ایران به ۲۵ میلیون و ۴۸۸ هزار و ۶۹۹ تَن (نزدیک به یک سوم ۴۵ سال بعد از آن) رسیده بود و جمعیت تهران دو میلیون و ۶۹۰ هزار نفر (یک پنجم ۴۵ سال بعد از آن) شده بود. از این آمار چنین بر می آمد که شهرنشینان ایران در آن سال حدود ۹ میلیون و روستانشینان حدود ۱۵ میلیون و ۶۶۰ هزار تن بودند که نسبت روستانشین به شهرنشین؛ تقریبا ۲ و ۱ بود که این نسبت پس از انقلاب و نقل ِ مکان انبوه و به صورت هجوم روستانشینان به شهرها، کاملا تغییر کرده است.

نتایج این سرشماری همچنین نشان می داد که جمعیت ایران در سال ۱۳۴۵ نسبت به سال ۱۳۳۵ (ده سال پیش از آن) شش میلیون و ۵۳۳ هزار افزایش یافته بود. انتشار همین ارقام، اظهارنظرهای جمعیت شناسان ایران را به دنبال داشت و دولت تصمیم به تنظیم طرح محدوده ۲۵ ساله تهران گرفت که بعدا عملی شد و تا تغییر نظام حکومتی به قوّت خود باقی بود. دولت وقت استدلال کرده بود که چون تهران از شمال، شرق و غرب در محاصره ارتفاعات است، افزایش جمعیت بیش از این ایجاد آلودگی محیط زیست بویژه هوا می کند و سلامت ساکنین را به خطر می افکند. به علاوه، این شهر روی کمربند زلزله قرارگرفته که در صورت وقوع، فاجعه خواهد بود و نیز با شکسته شدن سدِ کرج و خرابی نیروگاههای برق، ساکنان تهران بدون آب و برق خواهند شد و ....

طولی نکشید که اعلام شد نفوس جهان از ۴ میلیارد تجاوز کرده و سازمان ملل هشدار داد که ظرفیت کره زمین برای تامین خوراک و تسهیلات دیگر در همین حد است و جمعیت بیش از این مسئله ساز خواهد بود و ساخت شیمیایی غذا (غیر ارگانیک) به میان خواهد آمد که خالی از عوارض جانبی نخواهد بود. همچنین افزایش جمعیت بیش از ظرفیت برخی کشورها، امکان تجاوز این کشورها به همسایگان کم جمعیت را به وجود خواهد آورد و از این رهگذر صلح جهانی به مخاطره خواهد افتاد. جمعیت اضافی که دچار نبود کار، خوراک و مسکن خواهد بود دست به مهاجرت داخلی و خارجی خواهد زد که خطر فرهنگی و آلودگی تمدن به دنبال خواهد داشت و افزایش جرم و تبه کاری و در نتیجه مرگ اخلاقیات.

در زیر گوشه ای از صفحه اول روزنامه اطلاعات حاوی تیتر اعلام نتیجه سرشماری سال ۱۳۴۵ ایران کُپی شده است:

۲۰۰۶ - هوگو چاوز، پیروز انتخابات ونزوئلا

سحرگاه چهارم دسامبر ۲۰۰۶ هنوز شمارش آراء در ونزوئلا از ۷۸ درصد تجاوز نکرده بود که اعلام شد هوگو چاوز (تلفظ محلی: چاوس) دوباره پیروز شده، رقیب او کنار رفته و ایرادی هم به انتخابات که ناظران بی طرف بر نظم و استاندارد بودن آن صحه گذارده اند وارد نیامده است. در آن لحظه از ۷۸ درصد آراء خوانده شده، ۶ میلیون از آن هوگو چاوس و کمی بیش از سه میلیون متعلق به رقیب او بود. به این ترتیب مردی که در اجلاس رسمی مجمع عمومی سازمان ملل، جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا را «اهریمن» خوانده بود، شش سال دیگر و چهار سال پس از انقضای حکومت بوش در قدرت باقی ماند و کوشید فرضیه خود - سوسیالیسم قرن ۲۱ را به اجرا درآورد. با اصلاح قانون اساسی ونزوئلا، چاوس به رغم ابتلاء به بیماری سرطان در انتخابات سال ۲۰۱۲ ریاست جمهوری ونزوئلا شرکت کرد و برنده شد.

هوگو چاوز نخستین بومی (Amerindian) ونزوئلایی است که رئیس این کشور شده است. وی بیشتر اوقات کاپشن سرخ می پوشد، و دارای یک فولکس واگن قدیمی است که در جریان انتخابات دسامبر ۲۰۰۶ و پس از اعلام پیروزی، آن را می راند.

۱۱۱۰ -  صلیبیون بندر صیدا را پس از یک محاصره طولانی تصرف کردند . این بندر که ۲۵ قرن پیش به دست نیروهای مهاجم بابل ویران گردیده بود به دستور کوروش بزرگ با هزینه ایران بازسازی شده بود. صیدا اینک در قلمرو لبنان است .

۱۱۳۱ - عمر خیام نیشاپوری (غیاث الدین ابوالفتح) فیلسوب، ادیب، ریاضی دان و فضا شناس ایرانی در این روز در ۸۳ سالگی در زادگاه خود شهر نیشاپور درگذشت. وی ۱۸ ماه می ۱۰۴۸ به دنیا آمده بود.

۱۸۲۹- رسم قدیمی «سوتی Suttee» در هند که سوزاندن زن پس از مرگ شوهر و با یک آتش بود ممنوع شد، گرچه بعدا هم کم و بیش به صورت داوطلبانه ادامه یافت. طبق این رسم، زن با جسد شوهر متوفایش در یک زمان و یک محل آتش زده می شدند. طبق آثار به دست آمده در راجستان و مادیا پرادش، این عمل از سال ۴۰۰ میلادی و شاید پیش از این زمان در هند مرسوم بود. ساتی Sati در سانسکریت به معنای زن نجیب و زن وفادار است.

۱۹۴۳ - یوسیپ بروز تیتو Josip Broz Tito رهبر پارتیزانهای یوگوسلاوی که با نیروی اشغالگر آلمانی مبارزه مسلحانه می کرد تشکیل دولت در تبعید یوگوسلاوی را اعلام داشت.

۱۹۹۵ -  اسحاق رابین نخست وزیر رژیم صهیونستی به دست یک جوان اسرائیلی کشته شد.

۱۲۹۳ ق - دوره سوم مجلس شورای ملی توسط احمدشاه افتتاح شد.

احمد شاه به مناسبت آغاز جنگ جهانی مجدداً بی طرفی ایران را در نطق افتتاحیه خود بازگو کرد. تعداد نمایندگان این دوره مجموعاً ۱۱۷ نفر می باشند. در اولین جلسه حاج عباسقلی سهم الملک به ریاست سنی مجلس انتخاب شد.

۱۵۰۰ - کشف جزیره "ماداگاسکار" در جنوب شرقی افریقا توسط مکتشفان پرتغالی

کشور ماداگاسکار با ۵۸۷/۰۴۱ کیلومتر مربع مساحت، یکی از بزرگ‏ترین جزایر جهان است که در سواحل جنوب شرقی افریقا و در اقیانوس هند واقع شده است. این منطقه از دو هزار سال پیش مسکونی بود. ماداگاسکار در قرون اول بعد از میلاد، محل تردد برخی بازرگانان بود که شهرها و بنادری نیز در آنجا بنا نمودند.

۱۸۵۶ - حمله نیروهای انگلیسی به خارک و بوشهر در پی تصرف هرات توسط ایران

هنگامی که انگلستان در سال ۱۸۵۶م درگیر جنگ کریمه در اروپا بود، ناصرالدین شاه قاجار، به تحریک و تشویق روس‏ها که در جنگ کریمه با انگلیسی‏ها درگیر شده بودند به هرات لشکرکشی کرد و با استفاده از گرفتاری انگلیس در جنگ کریمه، هرات را در اول نوامبر ۱۸۵۶م به تصرف خود در آورد. دولت انگلیس در همین روز به ایران اعلان جنگ داد. بلافاصله هشت کشتی جنگی انگلیس با تعدادی کشتی‏های بخاری و بادی به حرکت در آمده و در چهارم دسامبر همان سال، بنادر و جزایر ایران در خلیج فارس را مورد حمله قرار دادند. در نتیجه تا پایان سال، جزیره خارک و بندر بوشهر به تصرف نیروهای انگلیسی در آمد و در ژانویه سال ۱۸۵۷م، سربازان انگلیسی و هندی با پیشروی در داخل خاک ایران، تا ناحیه کرمان پیش رفتند. در همین احوال، قوای انگلیس در حوالی خرمشهر پیاده شدند و کشتی‏های جنگی آنان، اهواز را به تصرف خود در آوردند. ناصرالدین شاه که از عاقبت کار بیم‏ناک شده بود، با اعزام نماینده‏ای به پاریس، خواستار میانجی‏گری فرانسه در این زمینه گردید. در نتیجه قراردادی در چهارم مارس ۱۸۵۷م منعقد شد که به موجب آن، دولت ایران تعهد داد که در برابر خروج نیروهای انگلیس، از ایران، بی‏درنگ هرات را تخلیه و از هرگونه ادعای حاکمیت و سلطنت بر افغانستان صرف نظر نماید و ثانیاً بندرعباس و چاه بهار را در ازاء مبلغ ناچیزی اجاره، به والیِ مسقَط در کشور عُمان واگذار کند. بند دوم، موضوعی بود که به هیچ وجه ارتباطی به اختلافات ایران و انگلیس نداشت. با این حال دولت هراسان ایران، بلافاصله این قرارداد ننگین را پذیرفت و ناصرالدین شاه بدون اخذ هیچ نتیجه‏ای، با سرافکندگی، دستور عقب‏نشینی نیروهای ایران از افغانستان را صادر کرد. از این زمان بود که ایران، به کلی از افغانستان جدا شد و افغانستان تحت الحمایه انگلستان قرار گرفت.

۱۸۹۹ - استفاده از واکسن حصبه برای اولین‏ بار

در چهارم دسامبر ۱۸۹۹م، برای اولین بار واکسن حصبه به منظور پیشگیری از این بیماری در انسان، مورد استفاده قرار گرفت. واکسنِ حصبه، ابتدا توسط دو محقق فرانسوی کشف شد و سپس "هاوتن" پزشک انگلیسی آن را کامل نمود و سرانجام یک محقق دیگر استفاده از این واکسن را برای عموم مردم میسر ساخت.

۱۵۳۴ - سلطان سلیمان اول، پادشاه عثمانی بغداد را از ایران گرفت.

مناسبت ها:

روز بیمه در ایران

فعالیت بیمه‌ای در ایران از سال ۱۲۸۹ شروع شد. در این سال دو موسسه روسی با نامهای نادژدا و قفقازمرکوری شروع به کار نمودند. پس از شروع به کار این دو موسسه، تا سال ۱۳۱۴ خورشیدی، در حدود ۱۳ شرکت خارجی در بازار بیمه کشور فعالیت خود را شروع نمودند که از آن جمله می‌توان به شرکت‌های آلیانس انگلیس،‌ یورکشایر انگلیس و اینگستراخ روسیه اشاره نمود.

ایده تشکیل یک شرکت بیمه ایرانی در سال ۱۳۱۰ توسط فردی ایرانی به نام دکتر الکساندر آقایان (که سابقه فعالیت در شرکت بیمه روسی نادژدا را داشت) به علی اکبر داور، وزیر مالیه وقت مطرح شد و در ۱۵ آبان سال ۱۳۱۴، شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه دو میلیون تومان به عنوان اولین شرکت ایرانی بیمه تاسیس شد. داور در این روز، پس از سخنرانی کوتاهی که در افتتاحیه این شرکت داشت، منزل مسکونی خود را تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی درآورد و اولین بیمه‌نامه صادره ایرانی، در همین روز به نام وی ثبت شد.

شرکت بیمه ایران در بدو تاسیس با مشکلات متعددی روبرو بود که از آن جمله می‌توان به نداشتن قرارداد اتکایی برای بسیاری از رشته‌های بیمه اشاره نمود. به همین دلیل، این شرکت در بدو فعالیت خود تنها به فروش بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی و حمل و نقل می‌پرداخت. این شرکت توانست به‌تدریج سایر محصولات بیمه را نیز به سبد خود اضافه نماید. علاوه بر رشته‌های مختلف بیمه‌های بازرگانیُ این شرکت توانست انواع بیمه‌های اجتماعی از قبیل بیمه کارگران را نیز در ایران پایه‌گذاری نماید.

نخستین قانون بیمه در ایران، در سال ۱۳۱۶ (یعنی دو سال پس از تاسیس اولین شرکت بیمه) به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این قانون در ۳۶ ماده تهیه شده است و در حال حاضر نیز معتبر است.

پس از جنگ جهانی دوم، بسیاری از شرکت‌های بیمه خارجی، شعب و نمایندگی‌های خود را در ایران تعطیل کردند؛ چراکه بر اساس یک مصوبه قانونی، برای ادامه فعالیت در ایران می‌بایست ودیعه نقدی خود را تا پانصد هزار دلار افزایش می‌داند. بنابراین به‌استثنای چند شرکت معدود، مابقی شرکت‌های خارجی تصمیم به ترک ایران گرفتند و به این ترتیب، از سال ۱۳۲۹، به‌تدریج، زمینه برای تاسیس شرکت‌های بیمه خصوصی ایرانی نیز فراهم شد.

با افزایش درآمدهای ارزی کشور در اواخر دهه ۱۳۴۰، بار دیگر تمایل شرکت‌های خارجی برای حضور در کشور افزایش پیدا کرد، در حالی که احتمال می‌رفت شرکت‌های نوپای داخلی آسیب‌پذیری زیادی داشته باشند. بنابراین، در سال ۱۳۵۰ بیمه مرکزی ایران به عنوان مقام ناظر دولتی در صنعت بیمه کشور، تاسیس شد و به موجب قانون تاسیس بیمه مرکزی، وظیفه تنظیم و هدایت بازار بیمه کشور را بر عهده گرفت.

تا قبل از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، یک شرکت دولتی، دوازده شرکت خصوصی و دو موسسه بیمه خارجی در کشور فعالیت می‌کردند. در ۴ تیر سال ۱۳۵۸، بنا به مصوبه شورای انقلاب، دوازده شرکت خصوصی مذکور، ملی اعلام شدند و اداره این شرکت‌ها به دولت واگذار شد. همچنین پروانه فعالیت دو شرکت خارجی نیز لغو شد. به موجب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در آبان ۱۳۵۸ به تصویب رسید، صنعت بیمه در جوار شماری از صنایع بزرگ دیگر، به‌صورت مالکیت عمومی در اختیار دولت قرار گرفت.