جستجو برای یافتن حیات در سیارات دیگر، یکی از بنیادی‌ترین و هیجان‌انگیزترین پرسش‌های علم و بشریت است.
آیا ما در این کیهان پهناور تنها هستیم؟
در طول دهه‌ها، دانشمندان با استفاده از تلسکوپ‌های پیشرفته و کاوشگرهای فضایی، در حال کاوش سیارات و قمرهای منظومه شمسی و همچنین سیارات فراخورشیدی در اطراف ستارگان دیگر برای یافتن نشانه‌هایی از حیات بوده‌اند.
این جستجو، ترکیبی از اخترفیزیک، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی و مهندسی است و هر یافته‌ی جدید، دریچه‌ای نو به سوی درک ما از امکان وجود حیات در کیهان می‌گشاید.
در منظومه شمسی خودمان، تمرکز اصلی بر روی سیارات و قمرهایی است که پتانسیل داشتن آب مایع را دارند، زیرا آب به عنوان یک حلال جهانی، برای حیات آن‌طور که ما می‌شناسیم، ضروری تلقی می‌شود.
مریخ، سیاره‌ی سرخ، یکی از کاندیداهای اصلی است.
کاوشگرهایی مانند "کنجکاوی" و "استقامت" ناسا شواهدی مبنی بر وجود آب مایع در گذشته‌ی مریخ، از جمله رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و حتی اقیانوس‌های باستانی، یافته‌اند.
همچنین، کشف متان در اتمسفر مریخ که می‌تواند منشاء زیستی یا زمین‌شناسی داشته باشد، کنجکاوی‌ها را برانگیخته است.
ماموریت‌های آینده به مریخ، از جمله جمع‌آوری نمونه‌های خاک و سنگ برای تحلیل در زمین، به دنبال یافتن شواهد قطعی‌تر از حیات گذشته یا حال خواهند بود.
قمرهای یخی مشتری و زحل نیز اهداف بسیار جالبی برای جستجوی حیات هستند.
"اروپا"، قمر مشتری، اقیانوسی عظیم از آب مایع در زیر پوسته یخی خود دارد که توسط نیروی کشندی مشتری گرم نگه داشته می‌شود.
دانشمندان معتقدند که این اقیانوس زیرسطحی، با مواد معدنی غنی از اعماق قمر و احتمالا چشمه‌های گرمایی، می‌تواند محیطی مناسب برای حیات میکروبی فراهم کند.
"انسلادوس"، یکی از قمرهای زحل، نیز فوران‌هایی از آب و ذرات یخ را به فضا پرتاب می‌کند که حاوی مولکول‌های آلی هستند و نشان‌دهنده‌ی وجود اقیانوس زیرسطحی و فعالیت هیدروترمالی می‌باشند.
ماموریت‌های آتی مانند "اروپا کلیپر" ناسا و "تایتان-ان سلادوس" (TICEL) آژانس فضایی اروپا، برای کاوش دقیق‌تر این قمرها و جستجوی نشانه‌های حیات طراحی شده‌اند.
اما جستجو تنها به منظومه شمسی محدود نمی‌شود.
کشف هزاران سیاره فراخورشیدی (Exoplanets) در دهه‌های اخیر، افق‌های جدیدی را گشوده است.
تلسکوپ‌هایی مانند کپلر و اکنون جیمز وب، سیاراتی را در "منطقه قابل سکونت" ستارگان خود شناسایی کرده‌اند؛ منطقه‌ای که در آن دما برای وجود آب مایع بر سطح سیاره مناسب است.
تحلیل اتمسفر این سیارات فراخورشیدی با استفاده از تلسکوپ‌های قدرتمند، به دنبال یافتن "نشانگرهای زیستی" (Biosignatures) مانند اکسیژن، متان یا ترکیبات دیگری است که وجود فعالیت زیستی را نشان دهد.
هدف نهایی، یافتن سیاره‌ای شبیه به زمین است که بتواند از حیات پشتیبانی کند.
با این حال، تعریف "حیات" و چگونگی شناسایی آن در محیط‌های بیگانه، چالش‌های بزرگی را ایجاد می‌کند.
آیا حیات بیگانه شبیه به حیات زمینی خواهد بود؟
آیا باید به دنبال سیگنال‌های رادیویی از تمدن‌های هوشمند (مانند پروژه SETI) باشیم یا تمرکز را بر حیات میکروبی بگذاریم؟
این پرسش‌ها، جهت‌گیری تحقیقات را تعیین می‌کنند.
یافتن حیات در سیارات دیگر، پیامدهای عمیقی برای درک ما از جهان و جایگاه بشر در آن خواهد داشت.
این کشف، نه تنها به پرسش‌های فلسفی دیرینه پاسخ خواهد داد، بلکه می‌تواند درهای جدیدی را در علم، فناوری و حتی درک ما از مفهوم "زندگی" باز کند. جستجو ادامه دارد و هر روز که می‌گذرد، ما یک قدم به پاسخ این سوال اساسی نزدیک‌تر می‌شویم:
آیا ما تنها هستیم؟
