فاطمه سادات زاهدی، کارشناس ارشد مشاوره، پایگاه خبری دانا، گروه سلامت و سبک زندگی، در دو سال آموزش مجازی، کودکان و نوجوانان فرصت تعامل اجتماعی طبیعی را از دست دادند. ارتباط با همسالان، رقابت سالم در کلاس، همکاری گروهی و حتی مهارت ساده‌ای مثل «گفت‌وگو با معلم» برای بسیاری از آنها دچار گسست شد. حالا در کلاس‌های حضوری، تعدادی از دانش‌آموزان گوشه‌گیر، مضطرب یا کم‌انگیزه‌اند و تمرکز طولانی برایشان دشوار است.
از نظر تحصیلی، شکاف یادگیری یکی از مهم‌ترین پیامدهاست. کودکانی که در محیط خانه امکانات کافی یا حمایت والدین نداشتند، از همکلاسی‌هایشان عقب ماندند. این نابرابری آموزشی باعث شد در سال های تحصیلی جدید، معلمان با کلاس‌هایی مواجه شوند که سطح درک و مهارت در آن بسیار ناهمگون است. برخی هنوز درگیر مفاهیم پایه‌اند و برخی دیگر از بی‌انگیزگی برای درس رنج می‌برند. این فاصله، اضطراب تحصیلی را افزایش داده و احساس ناتوانی را در دانش‌آموزان تشدید می‌کند.
از سوی دیگر، آموزش مجازی ساختار منظم زندگی را بر هم زد. ساعت خواب، تمرکز و مسئولیت‌پذیری بسیاری از کودکان تغییر کرد. عادت به حضور فیزیکی در کلاس و رعایت نظم گروهی جای خود را به یادگیری در بستر خانه داد؛ محیطی که اغلب با تلویزیون، موبایل یا بازی همراه بود. بازگشت به کلاس حضوری برای این گروه، نیازمند بازسازی تدریجی مهارت‌های خودنظم‌دهی و مدیریت زمان است.
از نظر عاطفی و روانی نیز کرونا احساس ناامنی، ترس از بیماری و اضطراب جدایی را در برخی کودکان بر جای گذاشت. کودکانی که عزیزانی را از دست دادند یا شاهد نگرانی والدین بودند، هنوز گاهی با اضطراب و بی‌خوابی درگیرند. در نتیجه تمرکز آنها پایین آمده و عملکرد تحصیلی‌شان افت کرده است. بسیاری از معلمان گزارش می‌دهند که میزان حواس‌پرتی، پرخاشگری یا بی‌حوصلگی در کلاس‌ها نسبت به قبل از کرونا بیشتر شده است.
برای عبور از این مرحله، صرف بازگشایی مدارس کافی نیست. نیاز است نظام آموزشی با نگاهی روان‌شناختی به بازسازی سلامت عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان بپردازد. گفت‌وگو درباره تجربه‌های دوران قرنطینه، آموزش مهارت‌های ارتباطی، بازی‌های گروهی و حمایت هیجانی می‌تواند به تدریج احساس تعلق و انگیزه را بازگرداند. همچنین لازم است معلمان و والدین از قضاوت‌های سریع درباره عملکرد تحصیلی پرهیز کنند و به جای تأکید صرف بر نمره، بر بازسازی اعتمادبه‌نفس، نظم فردی و احساس امنیت در کلاس تمرکز کنند.
کرونا فقط فاصله فیزیکی ایجاد نکرد؛ بین ذهن‌ها و احساس‌ها هم دیوار کشید. امروز بازگشت به مدرسه یعنی تلاش برای ترمیم این فاصله‌ها، یادگیری دوباره‌ی باهم بودن و ساختن نسلی که نه‌تنها از بحران عبور کرده، بلکه توانسته از دل آن، تاب‌آوری و معنا بیابد.
