نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت؛ احتمالا شما هم با شنیدن کلمه هاری یک حیوان عصبانی با دهان کف آلود را در ذهن خود تصور میکنید. زیرا همانگونه که میدانید برخورد با یک حیوان آلوده می تواند منجر به یک وضعیت دردناک و خطرناک شود. این شرایط خطرناک تحت عنوان مشکل یا بیماری هاری شناخته میشود.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه تا ۵۹۰۰۰ نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست میدهند. ۹۹ درصد این افراد نیز معمولا توسط سگ دچار گاز گرفتگی شده اند. با این حال، در دسترس بودن واکسن برای حیوان و انسان باعث کاهش شدید مشکل هاری در ایالات متحده شده است، جایی که سالانه دو تا سه مرگ براثر هاری وجود دارد.
هاری توسط ویروسی ایجاد می شود که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر گذاشته و التهاب مغز یکی از عوارض اصلی آن است. سگهای خانگی، گربهها و خرگوشها و حیوانات وحشی مانند راسوها ، راکونها و خفاشها می توانند این ویروس را از طریق گزش و خراش به انسان منتقل کنند. کلید مبارزه با ویروس پاسخ سریع است.
تاریخچه بیماری هاری
هاری حدود 2300 سال قبل از میلاد شناخته شده است و بهنظر میرسد سگ ناقل اصلی این بیماری باشد. دانشمندانی مانند ابوعلیسینا، محمّدابن زکریای رازی و سید اسماعیل جرجانی بیماری هاری را توصیف و آنرا شرح دادهاند. لوئی پاستور درمان ضد هاری و واکسیناسیون را در سال 1885 میلادی ارائه داد. در سال 1299 شمسی انستیتو پاستور ایران بنا نهاده شد و امروزه بیش از 300 مرکز درمان ضد هاری در کشور به امر درمان هاری مشغول فعالیت میباشند. در ایران سالانه بیش از 100 هزار نفر به علت گزش حیوانات مشکوک به هاری به ویژه سگ تحت درمان ضد هاری قرار میگیرند.
علائم هاری
در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و شروع علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می شود. معمولاً ۴ تا ۱۲ هفته طول می کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او ظاهر شود. با این حال، دوره کمون می تواند از چند روز تا شش سال هم باشد.
شروع اولیه هاری با علائم شبیه آنفلوانزا شروع می شود، از جمله:
تب
ضعف عضلانی
مور مور شدن
همچنین ممکن است در محل گاز گرفتگی احساس سوزش کنید.
با ادامه حمله ویروس به سیستم عصبی مرکزی، دو نوع بیماری مختلف ایجاد می شود.
۱) هاری خشمگین
افراد آلودهای که به هاری خشمگین مبتلا می شوند بیش فعال و تحریک پذیر خواهند بود و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود بروز دهند. علائم دیگر عبارتند از:
بیخوابی
اضطراب
گیجی
تحریک پذیری
توهم
ترشح زیاد بزاق
مشکلات بلع
ترس از آب
۲) هاری ساکت (فلجی)
این نوع هاری مدت زمان بیشتری طول می کشد، اما اثرات آن به همان شدت است. افراد آلوده به آرامی فلج می شوند، سرانجام به کما می روند و جان خود را از دس میدهند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، ۳۰ درصد موارد هاری از نوع ساکت است.
تشخیص و درمان هاری
برای شخصی که علائمی از خود بروز داده امّا بیماریاش تشخیص داده نشده است، هیچ آزمایشی برای تشخیص هاری در یک فرد زنده کافی تلقی نمیشود، امّا آزمایشات زیر ممکن است در انسان قبل از مرگ با استفاده از نمونههای زیر در برخی شرایط انجام شود:
1) آزمایش قرنیه
از قرنیه بیمار گسترشی تهیه کرده و با استفاده از روش ایمونوفلورسنت رنگ آمیزی میشود. مشاهده اجسام نگری در زیر میکروسکوپ نشانه مثبت بودن نتیجه آزمایش است.
2) تصویربرداری
برخی از آزمایشات تصویربرداری میتوانند به تشخیص آنسفالیت هاری (یعنی التهاب حاد مغز ناشی از عفونت هاری) کمک کنند. این تستهای تصویربرداری شامل CT-Scan و MRI سر و سی تی اسکن سر است.
3) بیوپسی از پوست گردن
بیوپسی پوست یکی از سریعترین تستهای آزمایشگاهی است که گاهی برای تشخیص هاری استفاده میشود. ویروس میتواند از طریق اعصاب به فولیکولهای مو که مملو از رشتههای عصبی هستند وارد شود. پس از بیحس کردن ناحیه با یک بیحس کننده موضعی، متخصصان بهداشتی نمونه کوچکی از پوست پشت گردن شما را میگیرد. در نهایت در آزمایشگاه به روش فلورسنت رنگ آمیزی میگردد. مشاهده اجسام نگری نشانه مثبت بودن آزمایش است.
4) پونکسیون کمری یا پونکسیون نخاعی
در برخی موارد، پزشک مایع نخاعی فرد را بررسی می کنند. این شامل استفاده از پونکسیون کمری است که به عنوان ضربه ستون فقرات نیز شناخته می شود. متخصصان بهداشتی با کمک یک سوزن خاص، بهداشتی میتوانند مقدار کمی مایع مغزی نخاعی (CSF) را از کانال نخاعی استخراج کنند و سپس آن نمونه را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه بفرستند.
5) جدا کردن ویروس هاری از بزاق
متخصصان آزمایشگاه ممکن است چند روز قبل از ظهور علائم بیماری و در دوران بیماری نمونه های بزاق و سرم بیمار (قسمت مایع خونی که پس از انعقاد باقی می ماند) را جدا کنند و به دنبال آنتی بادی علیه ویروس هاری باشند. وجود آنتی بادی ها نشان دهنده عفونت است.
چند نکته مهم درباره هاری
کلیه موارد حیوان گزیدگی چه اهلی و چه وحشی را باید هار تلقی کرد و بیمار را باید فوراً تحت اقدامات پیشگیری و درمان هاری قرار داد؛ این موضوع به قدری اهمیت دارد که اگر حیوانِ گزنده مثل سگ دارای قلاده و سابقه واکسیناسیون کامل نیز باشد، باید اقدامات پیشگیری و درمان را برای فرد سریعاً انجام داد. یعنی داشتن سابقه واکسیناسیون حیوان مانعی برای انجام «سرو واکسیناسیون» فرد نیست.
گروههای پرخطر مانند کارکنان آزمایشگاههایی که با ویروس هاری سر و کار دارند، دامپزشکان، تکنیسینها و کاردانهای دامپزشکی، کارکنان و بازرسان گوشت در کشتارگاهها، شکارچیان، شکاربانان حفاظت محیط زیست و پرسنل مسئول هاری در مراکز بهداشت، افرادی که قصد مسافرت به مناطق پرخطر را دارند و دانشجویان ردههای مختلف دامپزشکی باید قبل از مواجهه واکسن هاری دریافت کنند.
بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، ایران از نظر بروز بیماری هاری در جهان جزو کشورهایی است که بیماری هم در حیوانات وحشی و هم در حیوانات اهلی دیده میشود. بیماری هاری در کشور ایران هنوز یکی از معضلات بهداشتی _ اقتصادی است و تقریبا همه استانها کم و بیش به این بیماری آلوده میشوند.
برای کنترل هاری حیوانات خانگی را باید نزد دامپزشک برده تا واکسنهای مناسب را بر حسب منطقهای که در آن هستند، تزریق کنند. همچنین تماس حیوان خانگی با سایر حیوانات باید محدود شود.
انتهای پیام