همه ما از کودکان انتظار داریم که اگر گرسنه هستند به راحتی غذا بخورند؛ اما حقیقت چیز دیگری است. تعدادی زیادی از والدین از بدغذایی کودک خود شکایت دارند و می‌گویند فرزندشان به اندازه کافی غذا نمی‌خورد و باید قاشق و ظرف به دست به دنبال او بروند تا شاید کمی اشتهای کودک باز شده و غذا بخورد.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ بیشتر اوقات علت غذا نخوردن کودک به سلامتی او مربوط است و باید فرزندتان را برای معاینه پیش یک متخصص اطفال ببری اما گاهی علت بدغذایی، شیطنت‌های کودکی است و باید قلق‌های او را بشناسید.
در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی مدل‌های مختلف بدغذایی کودکان و راه حل‌هایی برای بهتر کردن رفتار کودک بد غذا می‌پردازیم.
علت بدغذایی کودکان چیست؟
گاهی اوقات دلیل بدغذایی کودک تنها لجبازی یا بی اشتهایی نیست و ممکن است علل مختلفی داشته باشد. گاهی نیز دلیل بدغذایی کودک مربوط به مشکلات تغذیه‌ای بوده و لازم است به متخصص تغذیه یا مشاور کودک مراجعه کنید. اما در حالت کلی مدل‌های مختلف بدغذایی کودکان می‌تواند به علت دلایل زیر باشد:
- بی‌نظمی و نداشتن زمان مشخص در غذا خوردن
- عصبانیت والدین از رفتار کودک و افزایش مقاومت و لجبازی او
- ورم گلو
- بدغذایی به علت عدم گرسنگی
- داشتن بیماری جسمی و عفونت
- زیاد بودن حجم غذا در هر وعده غذایی
- وجود استرس و تنش در خانه
- تلاش برای جلب توجه والدین
- تقلید از دیگران به ویژه در رابطه با رژیم و نگرانی از افزایش وزن
- رشد دندان‌ها
- وجود ویروس در بدن
- بازیگوشی و کنجکاوی کودک به ویژه در کودکان بیش فعال
- نگرانی بیش از حد والدین و بروز رفتارهای وسواسی نسبت به غذا خوردن کودک
- بی‌علاقگی کودک نسبت به طعم یا بوی خاص برخی از غذاها
- مشکلات گوارشی یا حساسیت کودک به برخی از مواد غذایی یا روش‌های پخت خاص
تفاوت بی‌اشتهایی با بدغذایی کودک در چیست؟
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که بی‌اشتهایی با بدغذایی کودک یکی بوده و از غذا نخوردن کودک خود کلافه شده‌اند. اما بدغذایی او با بی‌اشتهایی متفاوت است. آن‌ها با توجه به قانونی غذا می‌خورند که شما به عنوان والدین او تعیین کرده‌اید. درحالی‌که اشتهای کودک بر اساس نیاز و فعالیت بدنی او می‌تواند متفاوت باشد و فاکتور‌های مختلفی را شامل شود.
دلیل بدغذایی کودکان در سنین مختلف
بدون شک بدغذایی در کودکان برای پدر و مادر‌ها یک معضل بزرگ است و آن‌ها را دچار نگرانی‌های زیادی می‌کند. اما دلیل بدغذایی کودک در سنین مختلف ممکن است متفاوت باشد و به خاطر دلایل خاصی کودک در یک سن خاص بدغذا می‌شود.
دلایل بدغذایی کودکان در سنین مختلف عبارت است از:
دلیل بدغذایی کودکان یک ساله
خوب است بدانید که سرعت رشد کودکان در این سن مانند دوران نوزادی نیست و معمولا کودک یک ساله غذای کمتری مصرف می‌کند؛ دلیل آن نیز کمتر گشنه‌شدن کودک است.
علاوه‌براین کودک در این سن در دنیای عجیب و شلوغ کوچک خود زندگی می‌کند و دائم به فکر تکان‌خوردن و جنب و جوش است.
پس وجود هر چیزی روی میز غذا ممکن است حواس او را پرت کند و میل او را به خوردن غذا کاهش دهد. علاوه‌براین کودکان در این سن دائم در حال کشف و تجربه‌کردن هستند، به همین دلیل ممکن است با غذا بازی کنند یا حتی آن را پرت کنند!
در این مواقع سعی کنید عادی رفتار کرده و حساسیت زیادی به خرج ندهید؛ زیرا کودک منتظر عکس‌العمل شماست تا کار خود را دوباره تکرار کند.
علت بدغذایی کودک دو ساله
با بزرگ شدن کودک حس قدرت‌طلبی او بیشتر از قبل شده و ممکن است نسبت به غذاهای جدید واکنش نشان دهد. علاوه بر این رشد دندان‌ها و درد ناشی از آن نیز ممکن است یکی از دلایل بدغذایی کودک باشد.
کودک در سنین ۲ سالگی معمولا از خوردن غذای جدید امتناع می‌کند و حتی گاهی از خوردن غذای مورد علاقه خود نیز خودداری می‌کند.
این موضوع کاملا طبیعی است و در این مواقع باید خونسردی خود را حفظ کرده و به کودک اجازه دهید که مطابق میل و علاقه خود از میان غذاهای مختلف یکی را انتخاب کند.
دلیل غذا نخوردن کودک سه ساله
دلیل بدغذایی کودک در سن ۳ سالگی تقریبا همانند ۲ سالگی است، با این تفاوت که توانایی کودک در این سن برای بیان احساساتش بیشتر است.
همچنین ممکن است کودک در هنگام خوردن غذا خسته باشد و از خوردن غذا امتناع کند. برای مقابله با رفتارهای کودک بدغذا، بهتر است در هر وعده غذایی دو نوع غذا را روی میز بگذارید تا او با علاقه خود یکی از آن‌ها را انتخاب کند.
همچنین در هر وعده غذایی بهتر است اعضای خانواده دور هم جمع شوند تا حس صمیمیت به کودک منتقل شود.
فقط هیچ وقت فراموش نکنید که هیچ قانونی در این رابطه وجود ندارد که کودک باید هر غذایی را که شما برای او سرو می‌کنید، دوست داشته باشد و میل کند. پس فشار و زور را روی کودک کم کنید و او را آزاد بگذارید.
علت بدغذایی کودک بزرگ‌تر از سه سال
با بزرگ شدن کودک حس قدرت‌طلبی او بیشتر شده و دوست دارد آزادانه برای خوردن یک وعده غذایی تصمیم بگیرد. اما شما می‌توانید بر سر وعده‌های غذایی با کودک خود توافق کنید.
برای مثال به او بگویید که حتما باید غذای گذاشته شده در ظرف را امتحان کند و در صورتی که آن را دوست نداشت، باید گزینه میان وعده ساده‌تر را جایگزین کند.
به این نکته توجه کنید که اگر کودک یک وعده غذایی را میل نکرد، نباید تصور کنید که در وعده غذایی بعدی باید آن را جبران کند و دو برابر قبل غذا بخورد.
راه‌حل‌‌هایی برای بدغذایی کودکان
همانطور که مشاهده کردید، دلایل بدغذایی در کودکان بسیار متفاوت است و در هر سنی، علائم خاص خود را دارد.
اگر شناخت کافی از کودک خود و بدغذایی او دارید، با راه کارهایی می‌توانید این مشکل را حل و کودک را به خوردن غذا تشویق کنید:
با اصرار به کودک غذا ندهید
یکی از مواردی که در میان والدین بسیار مشاهده می‌شود، اصرار بیش از حد آن‌ها به دادن غذا به کودک است.
اصرار زیاد باعث می‌شود کودک برای جلب توجه یا لجبازی، از خوردن غذا امتناع کند. همچنین عصبانیت شما از نخوردن غذا توسط کودک اوضاع را بدتر خواهد کرد.
کشمکش و مشاجره‌هایی که بر سر غذا میان شما و کودک به وجود می‌آید، باعث می‌شود کودک اشتهای خود را از دست داده و میلی به خوردن غذا نداشته باشد.
در این مواقع خونسردی خود را حفظ کرده و اجازه دهید کمی زمان بگذرد تا کودک خود برای خوردن غذا پیش‌قدم شود.
برای خوردن غذا به کودک حق انتخاب دهید
هنگامی که برای خوردن غذا به کودک حق انتخاب می‌دهید، تمایل او به خوردن غذا بیشتر خواهد شد.
برای مثال به او نگویید که صبحانه می‌خوری یا نه؟ بلکه به او چند مورد صبحانه باب میلش را پیشنهاد دهید تا از میان چند نوع صبحانه مطابق میل خود تصمیم گیری کند. برای مثال به کودک بگویید: “برای صبحانه کره و عسل می‌خوری یا نیمرو؟”
برای دادن غذا به کودک زمانبندی مناسبی داشته باشید
سعی کنید برای تغذیه کودک خود زمانبندی را رعایت کنید. در واقع انجام این کار باعث می‌شود کودک در ساعات مشخصی از شبانه‌روز احساس گرسنگی کرده و منتظر غذا باشد.
انجام این کار رفتار لجبازی و بدغذایی کودکان را کاهش داده و به کاهش مشکلات گوارشی نیز کمک می‌کند.
تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر و حجم آن‌ها را کاهش دهید
در صورتی که کودک بدغذا بود، بهتر است حجم غذای او را کاهش داده و در عوض تعداد دفعات آن را در روز بیشتر کنید؛ زیرا اشتها و گنجایش معده همه کودکان به یک اندازه نیست و انجام این کار میل کودک را به خوردن غذا افزایش می‌دهد.
در تهیه غذا کودک را مشارکت دهید
یکی دیگر از مواردی که علاقه کودک بدغذا را به خوردن غذا افزایش می‌دهد، مشارکت دادن کودک در انجام کار آشپزی یا خرید وسایل خوراکی است.
برای مثال می‌توانید برای تزیین غذا و زیاتر کردن آن از کودک کمک بگیرید و نطر او را بپرسید. انجام این کار ساده به او این حس را می‌دهد که در پخت غذا نقش داشته است.
متناسب با نیاز کودک برای او غذا بریزید
هنگامی که بیش از حد نیاز برای کودک غذا بریزید و او را وادار به تمام کردن غذا کنید، او از ابتدا نگران تمام کردن غذا خواهد بود و این موضوع باعث می‌شود اشتهای خود را نسبت به غذا از دست دهد.
پس سعی کنید کودک را تحت فشار روانی نگذاشته و ابتدا غذای کمتری برای او در نظر بگیرید و کم‌کم با تشویق او، میل کودک را به خوردن غذای بیشتر افزایش دهید.
در طول روز حداقل یک‌بار همه اعضای خانواده باهم غذا بخورید
یکی دیگر از روش‌های از بین بردن بدغذایی کودکان، دور هم جمع شدن اعضای خانواده برای صرف غذا است. انجام این کار حس صمیمیت و خوشایندی را در کودک به وجود آورده و میل او را به خوردن غذا بیشتر می‌کند.
تنوع دادن به برنامه‌غذایی کودک را فراموش نکنید
درست است که برنامه غذایی کودک باید سالم باشد و از مواد مغذی زیادی برخوردار باشد. اما نباید از تنوع آن غافل شوید؛ زیرا کودکان در بیشتر اوقات با دیدن غذاهای جدید کنجاو شده و میل آن‌ها به خوردن غذا افزایش پیدا می‌کند.
فعالیت بدنی کودک را افزایش دهید
خوب است بدانید که کم‌تحرکی یکی از دلایل کم اشتهایی و بدغذایی در کودکان است. در واقع اگر کودکان به جای بازی کردن و تحرک فراوان تنها در یک جایی ثابت بنشینند و به تلویزیون نگاه کنند، طبیعی خواهد بود که میلی به خوردن غذا نداشته باشند.
پس سعی کنید تحرک کودکان را بیشتر کرده تا اشتهای آن‌ها برای خوردن غذا بیشتر شود.
اگر کودک غذا نمی‌خورد برای او قصه آموزنده بخوانید
یکی از روش‌های اصلاح کودک بدغذا، خواندن قصه‌های آموزنده برای اوست. در این مواقع قصه‌هایی را انتخاب کنید که درباره بدغذایی و بی اشتهایی کودکان صحبت کرده و کودک را به خوردن غذا تشویق می‌کند.
قبل از غذا اصلی به کودک تنقلات ندهید
همانطور که می‌دانید، تنقلات به‌خصوص شیرینی‌ها به کودک احساس سیری کاذب می‌دهند و اشتهای کودک را برای خوردن غذا از بین می‌برد.
بعضی از خوراکی‌ها همچون چیپس و پفک علاوه بر بدغذایی کودکان، باعث مشکلات گوارشی شده و تمایل کودک را به خوردن غذا از بین می‌برد. پس لازم است به این نکته توجه کنید و این تنقلات را به عنوان یک وعده غذایی در نظر نگیرید.
بهترین واکنش والدین به بدغذایی کودکان
والدین کودک بدغذا تاثیر زیادی روی کودک گذاشته و آن‌ها باید با رفتارهای صحیح و مناسب خود به کم‌اشتهایی او کمک کنند.
در ادامه تعدادی از رفتارهای مناسب والدین در برابر بدغذایی کودکان را با هم می‌خوانیم:
- کودک را تحسین کنید
- حساسیت زیادی به خرج ندهید
- نسبت به کودک سخت‌گیر نباشید
- چند نوع غذا نپزید
- به الگوی سالم تغذیه توجه کنید
- بدغذایی در کودک را به یک سلاح نکنید
- موارد پرت‌کننده حواس کودک را از بین ببرید
- به زمان دقیق گرسنگی کودک توجه کنید
