یکی از مشکلاتی که زنان باردار ممکن است به آن رو به رو شوند، سقط مکرر جنین است. در تعاریف پزشکی، سقط مکرر زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بیش از دو بار با داشتن علائم بالینی بارداری، جفت خود را از دست بدهد.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ سقط جنین شامل پایان غیر ارادی بارداری محرز بالینی جنین قبل از هفته بیستم حاملگی است و امکان دارد که این اتفاق برای برخی از بانوان چندین بار پیش بیاید.
این نوع از سقط جنین نوعی ناهنجاری است که در شهرهای شلوغی مثل تهران به دلیل آلودگی هوا بیشتر پیش می‌آید. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا درباره سقط جنین به‌صورت مکرر، علت آن، تشخیصش و راه‌های درمان و کنترلش را برایتان بررسی کنیم.
سقط مکرر جنین چیست؟
از لحاظ تعاریف پزشکی، بارداری که پس از محرز شدن و در هفته‌های اولیه به صورت غیراداری و پس از 2 الی 3 بار اصطلاحا سقط شود را سقط مکرر جنین می‌گویند.
این نوع سقط کاملا پس از بارداری محرز اتفاق می‌افتد و در حالیست که با سونوگرافی یا تشخیص قطعی پزشک در تشخیص بافت حاملگی وجود جفت در بدن مادر از قبل مشخص شده است.
سقط مکرر پدیده‌ای رایج در بارداری نیست و معمولا مادران کمی با آن مواجه می‌شوند. بر اساس آمار، فقط 12 تا 15٪ از همه بارداری‌‌های محرز بالینی در سراسر جهان به سقط جنین منجر می‌شوند.
البته نتیجه برخی از برآوردها اینگونه می‌گویند که حداقل بین 30 تا 60٪ از تمام لقاح‌‌های انجام شده در طول مدت 12 هفته اول بارداری از دست می‌‌‌روند و بارداری بی‌نتیجه باقی می‌ماند.
علائم سقط مکرر جنین
سقط مکرر جنین معمولا با چند شاخصه یکسان اتفاق می‌افتد:
- پارگی کیسه آب و خروج آب رحم
- تب
- خونریزی شدید (گاهی تا چند روز طول می‌کشد)
- درد شکم
- درد کمر
اگر این علائم را دیدید، به صورت اورژانسی به دکتر زنان یا بیمارستان مراجعه کنید.
انواع سقط مکرر
سقط مکرر دارای دو نوع اولیه و تاخیری است.
سقط مکرر تاخیری در سه ماه اولیه بارداری است و معمولا به دلیل عوامل ژنتیکی و کروموزومی یا مشکلات ساختار رحم پیش می‌آید. سقط مکرر اولیه به دلیل عفونت، تغذیه نامناسب، استفاده از الکل و سیگار، ترس و وحشت یا سابقه سقط جنین اتفاق می‌افتد.
سقط تاخیری نیز به دلیل ناهنجاریهای رحم یا مشکلات خود ایمنی بدن مادر رخ می‌دهد.
علت سقط مکرر
سقط مکرر دلایل مختلفی دارد اما اکثر سقطهای مکرر ناگهانی بین هفته 8 تا 12 بارداری رخ می‌دهند. در این موقع از حاملگی هورمون جفت به سطح بالای کافی برای حفاظت از جنین نرسیده و این در حالیست که در سطح پروژسترون جسم زرد در بدن مادر رو به کاهش است.
با این حال دلایل مختلف دیگری وجود دارند که باعث سقط جنین می‌شوند. در ادامه هر کدام از این دلایل را یه صورت مجزا بررسی خواهیم کرد:
سن بالای مادر
اگر ناهنجاریهای پنهانی و ارثی پدر و مارد را در نظر نگیریم، بالا رفتن سن مادر همیشه با افزایش خطر سقط جنین همراه است. بالا رفتن سن مادر باعث پاین آمدن کیفیت تخمک می‌شود و در نتیجه ناهنجاریهای کروموزومی که ریشه ژنتیکی دارد، باعث از دست رفتن نطفه می‌شود.
اختلالات رحم
گاهی بدون این که مادر در جریان باشد، در رحم او اختلال‌هایی وجود دارد که باعث سقط جنین می‌شود. سقط جنین در چنین شرایطی به دلیل خون‌رسانی پایین به بافت بارداری یا التهاب است.
ناهنجاری در شکل رحم، وجود کیست‌های بزرگ رحمی، سپتوم رحمی، چسبندگی رحم، نارسایی دهانه رحم و مشکلاتی از این قبیل، باعث سقط مکرر می‌شوند. برای همین اگر قصد بارداری دارید، تاکید داریم که با یدن حتی کوچک‌ترین نشانه‌ها به دکتر زنان مراجعه کنید.
سیستم ایمنی ضعیف
ضعف جسمانی و سیستم ایمنی شعیف نیز یکی از دیگر دلایل سقط مکرر جنین هستند. در چنین شرایطی، ابتلا به بیماری‌هایی همچون تیروئید، دیابت یا دیگر بیماری‌های مرتبط با ناهنجاریهای هورمونی باعث لخته شدن خون و سقط جنین می‌شوند.
دیگر مشکلات پزشکی
بیماری‌های دیگری هستند که ابتلا به آن‌ها موجب سقط مکرر می‌شوند. سندرم آنتی فسفولیپید (APS)، کم کاری تیروئید و سندرم آشرمن (وضعیتی که در آن زخم در داخل رحم به وجود می آید) از جمله این عارضه‌ها هستند.
ژنتیک
اگر نگاهی به آمار و ارقام داشته باشیم، بیشتر سقطهای ناخواسته و پشت سر هم به دلیل ناهنجاریهای کروموزومی یا ژنتیکی اتفاق می‌افتند. از دست دادن جنین به این علت معمولا تصادفی و خارج از اراده مادر است و امکان دارد که ناشی از تخمک، اسپرم یا جنین زودهنگام باشد.
تشخیص و آزمایش سقط مکرر
برای تشخیص سقط مکرر و دلیل آن، آزمایشهای مختلفی وجود دارد. معمولا پزشک در ابتدا به بررسی سوابق پزشکی و ژنتیکی، سوابق بیماری‌های ارثی و انجام معاینات فیزیکی می‌پردازد.
اگر پزشک نظر به تشخیص دخالت عوامل ژنتیکی در سقط جنین داشته باشد، آزمایش کاریوتیپ را تجویز می‌کند. این آزمایش، آرایش کروموزومی یا ژنتیکی فرد را بررسی می‌کند. هدف از انجام این آزمایش پیدا کردن ناهنجاری ژنتیکی در والدین است.
اگر پزشک تشخیص دهد که مشکل پیش رو به دلیل ناهنجاریهای رحمی است، برای ارزیابی حفره رحم روش‌های آزمایشی همچون سونوگرافی، سونوگرافی سالین، اشعه ایکس هیستروسالپینگوگرافی ،MRI یا هیستروسکوپی (برای مشاهده داخل رحم) تجویر می‌کند.
سونوگرافی به عنوان آزمایش اول درباره شکل رحم و وجود انواع کیست و فیبروم اطلاعاتی را در اختیار پزشک می‌گذارد. در سونوگرافی سالین با تزریق مایع در داخل رحم، اختلالات رحمی مثل پولیپ یا وجود ارتباط بین سقط مکرر و سندرم آشرمن را بررسی قرار می‌دهد.
آزمایش MRI نیز برای ارزیابی محل فیبروئیدها و در موارد ناهنجاریهای شکل رحم کاربرد دارد.
همچنین یکی از دیگر آزمایش های دیگری که ممکن است به عمل بیاید، آزمایشهای عملکرد هورمون و آزمایش ذخیره تخمدان است. آزمایشهای عملکرد تیروئید و آنتی بادی‌‌های تیروئید پرولاکتین، هورمون مسئول تولید شیر مادر را بررسی کرده و آزمایش عملکرد تخمدان، ناهنجاریهای کروموزومی تخمک‌‌ها در تخمدان را تشخیص می‌دهد.
عوارض سقط مکرر
مهم‌ترین ضرری که سقط مکرر برای مادر به وجود می‌آورد، از دست دادن فرزندش است اما این تنها عارضه این اتفاق تلخ نیست. سقط ناقص، خونریزی شدید، عفونت، ایجاد سندروم آشرمن و ایجاد ناهنجاریهای روانی مثل افسردگی و اضطراب نیز از جمله عوارض سقط مکرر هستند.
سقط ناقص باعث خونریزی زیاد و در نتیجه آن، اجبار پزشک در استفاده از کورتاژ یا دارو برای مهار آن است.
عفونتی هم که در نتیجه سقط مکرر اتفاق می‌افتد باعث تب و لرز و عفونت واژن می‌شود. ترس از بارداری مجدد و افسردگی و استرس نیز برای مادر شرایط را سخت‌تر خواهد کرد.
درمان سقط مکرر
اگر ریشه سقط مکرر جنین ژنتیکی نباشد و علت آن، مواردی مثل ناهنجاری رحم و ساختار غیر معمول آن باشد، درمانی مثل هیستروسکوپی برای آن مناسب است.
اگر هم علت سقط، ضعف سیستم ایمنی باشد معمولا پزشک با تجویز داروهایی مثل آسپرین یا ویتامین D و دیگر داروهایی از این دست، سقط مکرر جنین را درمان خواهد کرد.
سقط مکرر به دلیل اختلالات هورمونی نیز با تجویز قرص متفورمین و پروژسترون درمان می‌شود.
درمان خانگی سقط مکرر
متخصصان طب سنتی معتقدند که سردی باعث سقط جنین می‌شود. از این‌رو با گرم نگه داشتن محیط بدن مادر و جنین به شکل قابل توجهی می‌توان از این نوع سقط جلوگیری کرد. برای همین مصرف خشکباری مثل مویز که طبیعی گرم دارد را بسیار توصیه می‌کنند.
درمان سقط مکرر در طب سنتی
رویکرد پزشکان طب سنتی برای جلوگیری و درمان سقط مکرر تغییر سبک زندگی است. توصیه‌های این طب معمولا در راستای اصلاح طبع خوراکی ها و آشامیدنی‌های مختلف، تنظیم زمان خواب و بیداری، دفع سموم بدن و تقویت قوی روحی و روانی است.
جلوگیری از سقط مکرر
برای جلوگیری از سقط مکرر، وزن خود را پایین بیاورید و از وضعیت سلامت خود، اطلاعات کامل کسب کنید. همچنین تحت نظر پزشک زنان باشید و از مشاوره ژنتیک برای جلوگیری و درمان از سقط مکرر استفاده کنید.
همچنین خوب است که در این راستا به موراد زیر نیز توجه کنید:
- از رفتارهای پر خطر اجتناب کنید
- خودسرانه دارو مصرف نکنید
- ورزش‌های سخت و خشن انجام ندهید
- تغذیه‌ای سالم داشته باشید
- از قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا بپرهیزید
