به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر)، آنچه بیشتر از هرچیزی در شبکه ملی اطلاعات مطرح است بحث سرعت، امنیت، هزینه و محتواست. تا به حال صحبت‌های بسیاری از سوی مسوولان و کارشناسان درباره این مقوله ها صورت گرفته است ولی به نظر می‌رسد به دلیل تکثر آرا پیرامون این مقوله‌ها هنوز هم سوالاتی در ذهن کاربران راجع به شبکه ملی اطلاعات وجود داشته باشد. از این رو گفت و گویی با دکتر حسن نجفی سولاری، مشاور عالی معاونت رسانه‌های مجازی صدا و سیما و استاد دانشگاه امام صادق(ع)، ترتیب دادیم که در ادامه می خوانید.
همانطور که می‌دانید هر طرح و پروژه‌ای که در کشور راه اندازی می‌شود باید توجیه اقتصادی داشته باشد، شما به عنوان کارشناس این حوزه چه توجیه اقتصادی برای این طرح می‌بینید؟
در مقاله‌ای که در مجله آینده پژوهی افق رسانه نوشته ام به این نکته اشاره کرده ام که بهره فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT در ایران به طور کلی از نفت بیشتر است.
بهره وری ازنفت را که دارای اقتصاد عظیمی است را با اقتصاد ICT مقایسه کرده و بر اساس این مقایسه، معتقدم بهره اقتصادی فناوری اطلاعات در کشورمان بسیار بیشتر از بهره اقتصادی نفت است.
به نظر می‌رسد این صحبت شما بیشتر شبیه ادعا باشد، آیا مصداقی برای اثبات این ادعا دارید؟
مصداق ادعایم نیز این است که در جامعه مصرف کننده محصولات ICT در ایران 22 میلیون خانوار وجود دارد اگر به این عدد با توجه به مساله جهانی شدن زیر ساخت و محتوا، به طور تقریبی 44 میلیون کاربر داشته باشیم و اگر هر کاربر ماهیانه فقط سه دلار (که پایین ترین رقمی است که می‌توان برای آن متصور شد) بابت آبونه پرداخت کرده و هفت دلار خدمات ارزش افزوده بگیرد، درآمد این حوزه می‌شود ماهی 440 میلیون دلار؛ در نظر داشته باشیم که این رقم یک رقم حدودی است که در بدو امر متصور شده ایم.
اگر یک مدل مطلوب غیر دولتی که در آن فضای رقابتی حاکم باشد که در آن عرضه محتوا مطلوب بوده و سرویس و زیر ساخت مناسب ارایه شود، می‌توان یک رقم نجومی برای این فضا متصور شد.
می‌توانید در این زمینه یک مثال بزنید؟
در حال حاضر فقط خدمات VOIC در شبکه ملی اطلاعات به کاربران ارایه می‌شود و در شرایطی که بتوانیم مثلا فیلم‌های آموزشی HD دروس دبیرستان در این شبکه مبادله شود، می‌توانیم سرمایه گذاری عظیمی در این حوزه انجام دهیم.
همانطور که می‌دانید مراکز آموزشی سالانه از خدماتی نظیر چاپ کتاب و خدمات آموزشی بهره برداری چند میلیارد تومانی می‌کنند در صورتیکه هزینه و سرمایه گذاری که خانواده‌ها می‌کنند می تواند بیاید و در حوزه ICT صرف شود.
بنابراین از همین توضیحات می‌توانیم به این نتیجه برسیم که شبکه ملی اطلاعات صرفه و توجیه اقتصادی دارد.
همچنین شبکه ملی اطلاعات الزاما تنها پلتفرم فضای مجازی نیست، بلکه بخش اساسی دیگری وجود دارد که بخش تجمیع و تراکم محتوا و سرویس است که از شبکه ملی اطلاعات جداست، بخش دیگر زیرساخت است که محتوا را به سمت کاربر حرکت می‌دهد و موضوع آخر اصول مصرف است.
علاوه بر توجیه اقتصادی این شبکه، به نظر شما راه اندازی این شبکه چه توجیه های دیگری می‌تواند داشته باشد؟
اول باید بدانید که شبکه ملی اطلاعات یکی از ابزارهای شبکه اصلی است که وجود آن مورد نیاز است و نمی توان گفت احتیاجی به آن نیست و برای تولید و ارایه محتوا متکی می‌شویم به ماهواره‌ها و امواج.
روز به روز پهنای باند در حال توسعه است و ما هم باید همگام با دنیا فعالیت کنیم. بنابراین مقوله‌هایی مانند محتوا و سرویس، انتقال و توزیع، مصرف و دریافت در شبکه ملی اطلاعات مطرح می‌شود.
من اعتقاد دارم در حال حاضر در حوزه ICT کشورمان فقط انتقال و توزیع صورت می‌گیرد و محتوا و سرویسی تولید نمی‌شود. این سوال در اینجا مطرح می‌شود که محتوا چیست؟ در جواب به این سوال باید بگویم آیا ما چیزی مانند گوگل و یوتیوپ ایرانی داریم که کاربران ایرانی در آن به محتوای مورد نظر دست یافته و به سراغ محتواهای دیگر نروند؟
شرکت زیرساخت عملیات فیبر نوری را با هزینه‌ای سنگین شروع کرده، در این پروسه حتما نیاز به مسیر انتقال داریم ولی علاوه بر سرمایه گذاری‌های زیرساختی، در حوزه تولید محتوا و حوزه مصرف هم به همان میزان باید سرمایه گذاری صورت گیرد. حتی اپراتورها هم می‌توانند به عنوان یکی از بخش‌های این شبکه تلقی شوند و بخشی از سودهای کلانی که در حال حاضر عایدشان می شود به این شبکه و توسعه فضای مجازی کشور اختصاص پیدا کند.
الان با سرمایه‌گذاری روی عملیات زیرساختی این شبکه فقط عده اندکی سود می‌کنند اما اگر علاوه بر زیرساخت هدف این باشد که این شبکه برای کاربران هم مفید باشد، بهره غیر قابل تصوری از این شبکه خواهیم برد.
فکر می‌کنید در کشور ما پتانسیل تولید محتوای بومی و ملی وجود داشته باشد؟
صد در صد می‌گویم بله. در بحث تولید محتوا، اینکه عده‌ای اعتقاد دارند که در کشور امکان تولید محتوا وجود ندارد را به طور قطع رد می‌کنم؛ چراکه برای تولید محتوا در حوزه فناوری نیاز به اندیشه داریم که از این جهت فرهنگی ایرانی- اسلامی کشورمان بسیار غنی است و در داخل کشور می‌توانیم ایده پردازی کرده و طرح تهیه کنیم پس در طراحی محتوا می توانیم بسیار قوی عمل کنیم.
اما این طرح و ایده به تنهایی ارزشی در فضای مجازی ندارد و هنگامی ارزشمند می‌شود که تبدیل به محتوای ICT شود.
بنابراین نیاز دوم نیروی انسانی متخصص است، در این زمینه نیز باید بگویم سالانه سه هزار نفر در سطح کشور در رشته‌های هنری، فنی و دیجیتال فارغ‌التحصیل می‌شوند، این تعداد به جز کسانی است که به طور غیر مستقیم می‌توانند وارد این حوزه شوند، بنابراین از نظر نیروی انسانی نیز غنی هستیم.
جایگاه سوم در مقوله تولید محتوا تجهیزات است؛ ما آخرین تکنولوژی‌های سیستم‌های کامپیوتری را که در دنیا وجود دارد در دسترس داریم.
نکته دیگر نیز بحث پول است که همانطور که می‌دانید در این کشور سرمایه کم نداریم اما متاسفانه این سرمایه در جاهای نامربوط صرف و هزینه می‌شود. اگر تنها 10درصد از این سرمایه در حوزه تولید محتوا صرف شود، نتیجه بسیار عالی خواهیم گرفت.
بنابراین در حوزه تولید محتوا تمامی امکانات در اختیارمان است و تنها چیزی که به آن احتیاج داریم مدیریت و اخلاق حرفه‌ای است اگر این مقوله را هم بگنجانیم دیگر لازم نیست دغدغه داشته باشیم که مردم از محتواهای بیگانگان استفاده نکنند.
حال با فرض اینکه این شبکه راه اندازی شود و محتوای ملی نیز تولید شده و به کاربران ارایه شود، شما تا چه حد با ادعای مسوولان امر مبنی بر امنیت این شبکه موافقید؟
درباره مساله امنیت این شبکه نیز باید بگویم، در حال حاضر هیچ چاره‌ای نداریم جز اینکه اسرار و منابع اطلاعاتی خود را در صندوقچه دیگران ذخیره کنیم در حالی که با راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، مخزن اطلاعات در داخل کشور است و امانات کاربران به دست دیگران نمی‌رسد.
به نظر نمی‌رسد اطلاعات شخصی یک کاربر عادی دردی از کسی دوا کند و اغلب کاربران اصلا چنین دغدغه‌ای را ندارند.
اغلب کاربران اعتقاد دارند که اطلاعات شخصی کاربران ایرانی به کار دیگران نمی‌آید در صورتیکه حاصل اطلاعات پراکنده‌ای که به نظر بی ارزش است یک نقشه جالب و جذاب و یک بازار اطلاعاتی برایشان بوجود می‌آورد، بنابراین ساده انگارانه است که بگوییم اطلاعات افراد مختلف که در گوشه و کنار دنیا زندگی می‌کنند، در پازل اینها اثری ندارد.
برخی از کارشناسان اعتقاد دارند با راه اندازی این شبکه، کاربران برای تهیه مودم و تجهیزات فنی برای استفاده از شبکه ملی اطلاعات باید هزینه‌های سنگینی را پرداخت کنند که توجیهی ندارد. نظر شما در این باره چیست؟
بحث دیگری که باید به آن بپردازیم، بحث هزینه است، با اطمینان کامل می‌توانم بگویم با راه اندازی شبکه ملی اطلاعات هزینه‌ای که کاربران می‌پردازند از هزینه کنونی بسیار کمتر خواهد شد. هزینه کمتر در مقابل محتوای مطلوب و سرعت بالاتر از ویژگی‌های این شبکه است. علاوه بر این فضای رقابتی در این شبکه بیشتر خواهد شد و از آنجا که فضای ICT اساسا مبتنی بر رقابت است ما می‌توانیم در کشور شاهد هم افزایی و همگرایی و رقابت ملی و بین‌المللی باشیم.
