بازار سرمایه ایران؛ از گاو نر تا خرس!

به گزارش گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) و به نقل از روزنامه آرمان، ابراهیم علیزاده؛ کارشناس اقتصادی در یادداشتی به بررسی وضعیت بازار سرمایه و بورس ایران در چند ماه اخیر پرداخته است که متن آن در ادامه می آید.

Bull Market اصطلاحی در بازار سهام است که به بازار پررونق گفته می‌شود. تا پیش از هفته پایانی انتخابات اخیر ریاست جمهوری، خیلی از کارشناس‌ها و مسوولان بورسی با توجه به اینکه بورس به کانال‌ 45 هزار واحد هم رسیده بود، آن را به شدت پرقدرت و Bull Market می‌دانستند. در عرف بازار سهام کشورهای اروپایی «گاو نر» نشانه قدرت و رونق بازار است. به همین جهت شاید آن روزهای بورس را بتوان با همین عنوان «گاو نر» توصیف کرد اما روزهایی که این گاو نر هر روز قدرت خود را بیشتر به رخ می‌کشید و توانایی‌های خود را با افزایش شاخص نشان می‌داد برخی این قدرت را ناشی از افزایش نرخ ارز دانسته و برخی دیگر واگذاری بزرگترین شرکت اصل 44 در بورس یعنی هلدینگ خلیج‌ فارس را موثر می‌دانستند؛ واگذاری‌ای که در آن 60 درصد سهام‌ها به اشخاص حقیقی واگذار شد. در واقع اگر این طور باشد به نظر می‌رسد کمک این شخصیت‌های حقوقی و در عین حال با هویت‌های نامشخص بوده که بورس را چون گاو نری کرده بود.

 پس از انتخابات ریاست جمهوری نیز روند رشد شاخص بورس آهسته و پیوسته‌تر شد. خیلی از فعالان بازار سهام این رشد را ناشی از امیدواری به اصلاح سیاست‌های اقتصادی کشور توسط دولت یازدهم عنوان می‌کردند. اما در همان شرایط هم مدیر عامل بورس تهران هشدار داد که هرکسی وارد بورس نشود. در واقع نبود اطمینان به شاخص بورس منجر می‌شد مسوولان بورس نتوانند به صورت قاطعانه مردم را به حضور در بازار سرمایه تشویق کنند. حسن قالیباف اصل متذکر شده بود که مردم با فروش دارایی‌های خود وارد بازار سهام نشوند. اما در همین شرایط عدم اطمینان، طی 12 هفته شاخص بورس 16 هزار واحد رشد کرد. سپس طی 2 هفته اخیر شاخص بورس بیش از 3 هزار واحد ریزش کرد. سوم شهریور ماه امسال شاخص بورس به مرز بیش از 61 هزار واحد رسیده بود اما در یک فرآیند پر نوسان در پایان هفته اخیر این شاخص به 58 هزار واحد رسید. در واقع این افت نشان می‌دهد که هشدارهای پیش از این مسوولان بورسی چندان بی‌مورد نبود و بورس نشان داد که هنوز آنچنان هم قابل اتکا نیست.

 با وجود این، حتی زمانی که مسوولان بورسی به آماتورهای بازار سرمایه هشدار می‌دادند که از بورس خارج شوند هرگز وجود حباب را در بازار سرمایه نپذیرفتند؛ مساله‌ای که مسوولان سابق بورس از جمله دکتر احمد میر مطهری و دکتر حسین عبده تبریزی هم چند مرتبه‌ای به آن اشاره کرده و هشدار دادند. استدلال این کارشناس‌ها این بود که طی چند وقت اخیر هیچ دلیل قابل قبولی برای افزایش شاخص‌ها وجود نداشته است. مدتی بعد وقتی که محمد باقر نوبخت در قامت معاون رئیس جمهوری اعلام کرد که نرخ رشد اقتصادی ایران منفی 5 درصد است بار دیگر چرا‌غ‌های حباب‌دار بودن رشد شاخص بورس روشن شد. مساله این است که در شرایط منفی بودن رشد اقتصادی کشور و در حالی که واحدهای تولیدی کشور اصلا تولید رو به رشدی ندارند، چطور ممکن است شاخص بورس رشد کند!

 حال طی هفته اخیر هم وقتی که بورس افت کرد خیلی از مسوولان و فعالان بازار سرمایه نگرانی از تحولات سیاسی و بحران سوریه را عامل اصلی معرفی کردند. در واقع همان‌طور که عوامل پایداری مانند رشد اقتصادی منجر به رشد شاخص بورس نشده بود این بار نیز عوامل غیرپایدار و غیرتولیدی یا به عبارت بهتر عوامل غیراقتصادی روند شاخص بورس را تغییر دادند و نزولی کردند. این است که بورس ایران هر روز چهره نگران‌کننده‌تری به خود می‌گیرد و به نظر می‌رسد گاو نر بازار سهام این روزها کم‌کم دارد به «خرسی» تبدیل می‌شود که می‌خواهد ضعف اقتصاد ایران را بیش از پیش نشان دهد. در عرف بازار سهام کشورهای اروپایی همان طور که «گاو نر» نشانه قدرت و رونق بازار است، «خرس» هم نشانه ضعف و کسادی است. به نظر می‌رسد خرس بازار سرمایه ایران تا به گاو نر قابل اتکایی تبدیل شود نیاز به مدت زمانی طولانی دارد که با اتکا به عوامل اقتصادی و رشد اقتصادی پایدار، به یک رشد پایداری دست یابد.