گیاهان دارویی، همواره جایگاهی ویژه را در فرهنگ‌های مختلف جهانی داشته‌اند. این هدیه‌های طبیعت، اگرچه با ورود انواع و اقسام داروهای شیمیایی، مدتی به حاشیه رانده شدند، اما امروزه مجدداً در حال بازیابی جایگاه خود هستند. در این راستا، خارخاسک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین این گیاهان، زیر ذره‌بین محققان ایرانی رفته است.
به گزارش خبرگزاری دانا، امروزه
استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها رو به گسترش است و استخراج و
بررسی خواص ترکیبات گیاهی و ارائه مکانیسم‌های عملکرد این ترکیبات در
درمان بیماری‌های مختلف، مورد توجه قرار گرفته است. هدف طب سنتی و
بررسی‌های مربوط به کاربرد گیاهان دارویی، توجه بیشتر به نمونه‌های گیاهی
بومی ایران، کاربردهای نوین به‌عنوان داروهای کمکی در درمان‌های شیمیایی یا
آنتی‌بیوتیکی، پی بردن به ارزش درمانی گیاهان و بالاخره کشف مواد جدیدی
نظیر ویتامین‌ها، شبه هورمون‌ها، مواد ضد میکروبی، ضد ویروسی و ضد توموری
در میان گیاهان است.
به بیان محققان، کشت گیاهان دارویی در حال حاضر به‌عنوان شاخه مهمی از علم کشاورزی مطرح است که موجب استخراج ترکیبات مفید از گیاهان و استفاده در درمان بیماری‌های مختلف می‌شود. گیاهانی که می‌توانند در درمان بیماری‌های شایع ازجمله دیابت، پرفشاری خون، چربی خون و حتی سرطان مورد استفاده قرار گیرند. امروزه به علت شناسایی ترکیبات مختلف با خواص ضد توموری، حمایت از سیستم ایمنی و درمان بیماری‌هایی همچون آلزایمر، تحقیقات فوق ابعاد دیگری به خود گرفته است. در این میان، گیاهی به نام خارخاسک با مصارف دارویی متعددی که دارد، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
این موضوع باعث شده که محققانی از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، پژوهشی را انجام دهند که در آن اثرات درمانی گیاه فوق مورد بررسی واقع شده است.
محققان فوق، این تحقیق را به‌منظور بررسی خواص درمانی و فارماکولوژیک خارخاسک در منابع طب سنتی و مقالات علمی در طب مدرن انجام داده‌اند و بدین منظور حدود 130 مقاله را از پایگاه‌های معتبر داخلی و بین‌المللی، ارزیابی کرده‌اند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، خارخاسک دارای خواص متعددی ازجمله خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی، پاک‌سازی رادیکال‌های آزاد و مهار پراکسیداسیون چربی است و از طریق مکانیسم‌های مختلف سلولی و مولکولی موجب خواص مختلف دارویی و درمانی می‌شود.
مظفر خزاعی، محقق و استاد مرکز تحقیقات باروری و ناباروری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و همکارش، به‌عنوان مجریان این پژوهش اظهار کردند: «ازجمله مهم‌ترین خواص درمانی گیاه خارخاسک، خواص ضد التهابی و ضد سرطانی است. مطالعات متعدد بالینی نشان داده‌اند که مصرف توأم عصاره خارخاسک با داروهای شیمی‌درمانی موجب کاهش عوارض جانبی این داروها می‌شود. همچنین با توجه به فقدان سمیت و خواص متنوع خارخاسک، مصرف ترکیبات این گیاه به‌عنوان مکمل دارویی در رژیم‌های درمانی جهت بیماری‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است».
بنا بر نتایج این پژوهش، امروزه ترکیبات مختلفی از عصاره این گیاه به‌صورت تجاری در بازار موجود است. ازجمله این فرآورده‌ها می‌توان به قطره پروستاتان (برای درمان بزرگ‌شدگی پروستات)، قطره سنکل (برای درمان سنگ کلیه)، قطره یا قرص آفرودیت (برای افزایش میل جنسی، تحریک تخمک‌گذاری و افزایش تعداد اسپرم در افراد مبتلابه آزواسپرمی) و تستومکس (مکمل حاوی تستوسترون در بدن‌سازی) اشاره کرد.
خزاعی و همکارش می‌گویند: «با توجه به خاصیت ضد میکروبی این گیاه می‌توان با تحقیقات گسترده‌تری به خواص عصاره ترکیبی گیاه ذکرشده که از قدیم در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای داشته است پی برد و از آن‌ها به‌عنوان افزودنی در مواد غذایی به‌جای افزودنی‌های شیمیایی موجود و برای کنترل بیماری‌ها استفاده کرد».
این نتایج که می‌توانند سهم زیادی در توجه ویژه مردم به اثرات دارویی گیاه خارخاسک داشته باشند، در فصل‌نامه «گیاهان دارویی» منتشر شده‌اند. این نشریه که توسط پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی به چاپ می‌رسد، حاوی مقالاتی در زمینه‌های علوم پایه و بالینی مرتبط با گیاهان دارویی است.
