چرایی اجرا نشدن سند تحول بنیادین در مدارس از زبان مدیران مدرسه
مدیران مدارس می گویند: یکی از عواملی که باعث شده سندتحول به درستی تدوین و اجرایی نشود این است که قطاری را راه انداخته ایم بدون آنکه ریل و مسیر مناسبی برای آن طراحی کنیم.
به گزارش خبرگزاری دانا، شامگاه گذشته در برنامه تلویزیونی پرسشگر که با موضوع «تبیین و عملیاتی شدن سند تحول بنیادین در مدارس» روی آنتن رفت، مدیران مدارس به این سوال پاسخ دادند که چرا سند تحول بنیادین در مدارس اجرا نمی‌شود.
محمد اصغری، معلم و مدیر مدرسه با بیان اینکه پشتوانه محتوایی سند تحول آموزه‌های دین، قانون اساسی، فلسفه تعلیم و تربیت اسلام است گفت: در منطقه ۱۸ تهران خدمت و به آن افتخار می‌کنم. با هفت تن از مدیران مدارس صحبت کردم و امشب به تنهایی نظر خودم را مطرح نمی‌کنم.
وی افزود: یکی از عواملی که باعث شده سند تحول به درستی تدوین و اجرایی نشود این است که قطاری را راه انداخته‌ایم بدون آنکه ریل و مسیر مناسبی برای آن طراحی کنیم. سند در نوشتار به قدری ثقیل نوشته شده که برخی مدرسان هم نمی‌توانستند آن را تبیین کنند چه برسد به مدیر مدرسه که بخواهد به معلمان منتقل کند.
وی با بیان اینکه آیا نیروی انسانی آموزش ندیده، همتراز سند است؟ گفت: مثال‌هایی از این دست فراوان است. معلم سرباز خط مقدم اجرای سند است اما وقتی توجیه نشده و آموزش ندیده چه طور قرار است این خواسته‌ها را پیاده کند؟ سیاست‌گذاران باید این موضوع را می‌دیدند.
معلم دبیرستان را به دوره ابتدایی منتقل کردند
وی افزود: وقتی این سند را سال ۹۰ رونمایی کرده و شتاب زده تر از آن ساختار را تغییر دادیم نه فضا و نه معلم در اختیار نداشتیم و خیلی جاها انباری‌ها و پستوها به کلاس درس تبدیل شدند. این تغییر ساختار از دوره ابتدایی شروع شد و مکرر شنیدیم که معلم دبیرستان را به دوره ابتدایی منتقل کردند بدون اینکه فضای دوره ابتدایی را بشناسد.
وی درباره فرمایشات رهبری مبنی بر تفاوت میان مدارس دولتی و غیردولتی و لزوم رسیدگی به مدارس دولتی به معنای واقعی کلمه گفت: تعابیر رهبری نشان می‌دهد اتفاقاً ایشان دقیقاً می‌دانند در مدارس چه اتفاقاتی در حال وقوع است. واقعیت این است که در سند تحول به عدالت و عدل و جامعه عادلانه اشاره شده که قرار است آموزش و پرورش آن را جامه عمل بپوشاند در حالی که انواع و اقسام مدارس را در درون خود دارد.
وی افزود: فردی که در منطقه دوردست درس می‌خواند با فردی که در مدرسه‌ای خوب در تهران درس می‌خواند تفاوت دارند. خود ما که در مدارس عادی دولتی کار می‌کنیم می‌گوییم اگر فلانی کودک کار باشد یا سرکار برود خوب پیش برود تا دیپلم می‌خواند. این دانش‌آموز امکان رفتن به کلاس کنکور و … را ندارد.
وی با بیان اینکه اگر سیر به سمت خصوصی شدن مدارس در دنیا را مطالعه کنیم ما در جدول جزو کشورهای بالا هستیم، درباره اینکه آیا مدیران ستادی عامل عدم اجرای سند هستند و تخصص لازم را ندارند؟ اظهار کرد: در همین کشور وزیری داشته‌ایم که یک دوره وزیر تعاون بوده است و برای سری بعد وزیر آموزش و پرورش شده است. مگر می‌شود این‌طور وزیر برای چنین دستگاهی انتخاب کرد؟
وی افزود: قطعاً در لایه‌های میانی هم اینگونه است. خیلی‌ها هستند کلاس و دانش‌آموز را ندیده‌اند. کسی که مدیر مدرسه نبوده، معاون منطقه است و اصلاً درک نمی‌کند شرایط مدرسه داری چگونه است. عدم حاکمیت قانون و پارتی بازی از دلایل آن است.
به گفته وی آموزش و پرورش نمی‌تواند به تنهایی بار تحول و اجرای سند را به دوش بکشد.
تنوع مدارس یکی از آسیب‌هاست
عباسعلی کاشانی، مدیر و معلم مدرسه با اشاره به حواشی تغییر جلد کتاب درسی اول دبستان و حذف دختران از آن گفت: این اتفاق هر علتی داشت شایسته آموزش و پرورش نبود. اگر اشتباهی شده باید پذیرفته می‌شد و این همه هزینه را در فضای مجازی به آموزش و پرورش تحمیل نمی‌کرد.
وی افزود: باید ابتدا بیان کنیم که سند تحول بنیادین چه اهدافی را تعقیب می‌کند؟ سند تحول که سال ۹۰ تدوین شد قصد داشت حیات طیبه‌ای را برای دانش آموزان رقم بزند. حیات طیبه ارکان بسیاری دارد که یک بخش مدرسه و یک بخش آن معلم است. نقطه مطلوب بسیار آسمانی و معنوی است تا آن چیزی که واقعیت جامعه است. هرچقدر از دهه‌های شروع انقلاب دور می‌شویم این فاصله بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به صحبت‌های وزیر در محضر رهبری مبنی بر اینکه اجرایی شدن سند تحول بنیادین در قامت یک تحول نبود گفت: وزیر اعتراف صادقانه ای کرد که اجرای سند تحول در قد و قامت سند تحول نبود بلکه حرکتی برای اصلاح نظام تعلیم و تربیت بود. هرچقدر این واژه سنگین‌تر است انتظارات از آن هم سنگین می‌شود و بالا می‌رود.
وی افزود: طبق سند باید افرادی را تربیت کنیم که متدین، پژوهشگر و متدین باشند اما واقعیت این است که باید بعد از ۹ سال در کف جامعه مشاهده کنیم که آیا این تغییرات و پیشرفت‌ها در وجود آنها مشاهده می‌شود یا خیر؟ الزامات سند به خوبی محقق نشده است.
وی با بیان اینکه عدالت آموزشی در جامعه محقق نشده است گفت: برای دستگاه آموزش و پرورش که تولیت فرهنگ و اخلاق را دارد چنین وضعیتی زیبنده نیست. تنوع مدارس یکی از آسیب‌هاست. یک بخش هم به تفاوت خود خانواده‌ها و تفاوت‌هایی که به لحاظ تمکن دارند بر می‌گردد. بخشی از دانش آموزان موفق که جزو برترین‌های کنکور هستند، از سطح متمول جامعه‌اند. یا بچه‌های سمپاد که بخشی از رتبه‌های برتر کنکورند دارای توانایی مالی و علمی هستند. توسعه بی عدالتی در تقسیم بندی مدارس و قبل از آن بی عدالتی در معیشت افراد جامعه مشهود است.
وی ادامه داد: کاهش تنوع مدارس یکی از راهکارهای اجرایی شدن سند تحول است.
وی با بیان اینکه در مدارس دولتی کفِ اتفاق شایسته ای که باید بیفتد هم نمی‌افتد گفت: سرانه‌ای پرداخت نمی‌شود و تنها در اسفندماه سه میلیون تومان برای مدرسه ۵۰۰ دانش آموزی بابت پروتکل‌های بهداشتی تخصیص دادند. مدارس دولتی اشکالات ساختاری دارند که شاید در مدارس خاص وضعیت بهتر باشد. یکی از اشکالات عمده عدم تناسب نیروی انسانی با تعداد دانش‌آموز است.
وی افزود: برای ۵۰۰ دانش‌آموز چند مربی و معلم باید در مدرسه حضور داشته باشند که سند تحول و تربیت چند ساحتی محقق شود. در حالی که یک مدرسه ۵۰۰ دانش آموزی چهار، پنج معاون و کادر اجرایی دارد. نیروی کارگاه و مشاور از دبیرستان‌ها حذف شده است. چقدر ضرورت دارد که یک مدرسه ۵۰۰ دانش آموزی مشاور داشته باشد؟ در دو سال اخیر مشاور داشتیم که آن هم حذف شد.
وی افزود: درست است که آموزش و پرورش در اولویت دولت‌ها نبوده، اما فکر می‌کنم اگر در اولویت هم بود نگاه به آن باید حاکمیتی باشد و حتی فراتر. گفت‌وگوی صادقانه با مردم می‌تواند تنش مدرسه و خانواده را به حداقل برساند. مدیر مدرسه متولی امر تعلیم و تربیت است اما مباحث عمرانی، مالی و تامین هزینه‌ها یکی از موضوعات چالش آفرین مدیران مدارس است.
سال‌هاست مدارس سرانه دریافت نکرده‌اند
زیبا زعفری، مدیر و معلم مدرسه با بیان اینکه در سند تحول مدرسه به عنوان جایگاه برخوردار از قدرت تصمیم‌گیری در حوزه‌های منطقه‌ای، محلی و ملی معرفی شده است و باید حائز این اختیار باشد گفت: حرکت به این سمت را شاهدیم اما با وضع مطلوب فاصله داریم.
وی افزود: از ما سالانه برنامه‌هایی می‌خواهند که تعدادی الزامی و تعدادی اقتضایی هستند. الزامات به قدری زیاد هستند که فرصت نمی‌کنیم به اقتضائات برسیم. از ساعات آموزش، برنامه مکمل، بوفه مدارس، لباس فرم مدارس، سرویس ایاب و ذهاب و … جزو الزامات هستند. اینها خوب است ولی باید دست ما تا حدودی باز باشد.
وی افزود: کرونا علیرغم آسیب‌هایش یک فرصت داشت که چگونگی ساماندهی آموزش بعد از بازگشایی به مدارس تفویض اختیار شد. تصمیم‌گیری واحد برای کل مدارس تنش زا می‌شد. چون شرایط هر مدرسه با مدرسه دیگر متفاوت است. مشاهده کردیم که هفته گذشته با آرامش سپری شد و مشکلی هم پیش نیامد.
وی با بیان اینکه اگر سند تحول به روشنی و جذاب تبیین شود و معلم حقیقتاً مربی باشد و مدیر به معنای واقعی راهبر باشد به راحتی بسیاری امور را می‌توان به شورای مدارس تفویض کرد گفت: بعضاً همه مدیران مدارس بلوغ لازم مدیریتی ندارند، از سوی دیگر هم حوزه ستاد هم عادت کرده‌اند مواردی را بخشنامه کنند. اما فکر می‌کنم ارزش این را دارد که به جای بخشنامه امور را به ما بسپارند و اعتماد کنند و نظارت کنند. آنها بعد در می‌یابند که اشتباه نکرده‌اند.
وی با اشاره به عدم عدالت آموزشی گفت: در موضوع منابع دولتی و عدم دریافت سرانه همه مدارس در مناطق مختلف برابر هستند. سال‌هاست مدارس سرانه دریافت نکرده‌اند. سرانه منابع دولتی است که به ازای هر دانش‌آموز در سال‌های قبل تعلق می‌گرفت که هزار تا دوهزار تومان به ازای هر دانش‌آموز بود. کمبود دبیر در مدارس تهران هم هست. اینکه مدارس با هم متفاوت می شوند در تفاوت خانواده‌ها و میزان مشارکت آنهاست.
وی افزود: اگر مساعدت‌ها و کمک‌های خانواده‌ها در مدرسه من که هیئت امنایی است برقرار نباشد ما هم مانند مناطق محروم هستیم. در تعلیم و تربیت باید به تفاوت فردی توجه شود. راه حل این قضیه این است که وقتی دولت منابع و بودجه ندارد، نهادهای مردمی به کمک مدارس بیایند. مثلاً کمیته امداد تبلت به دانش آموزان مناطق محروم هدیه کرد.
وی با بیان اینکه رهبری در فرمایشات اخیرشان تاکید فرموده‌اند نگاه به آموزش و پرورش باید زیربنایی باشد و نه نهاد مصرفی گفت: اگر بچه‌ها خوب تربیت شوند سرمایه‌های آینده مملکت‌اند. آموزش و پرورش فضاها و املاکی دارد که اگر از آنها استفاده کند می‌تواند از ثروتمندترین دستگاه‌ها باشد.
وی افزود: باید نگاه‌ها و نگرش‌ها در دولتمردان اصلاح شود و به آموزش و
پرورش به عنوان سرمایه گذاری پرسود نگاه شود. سند تحول بسیار ارزشمند است و
احتیاج داریم به روشنی و جذاب برای همه اقشار تبیین شود. پیشنهاد می‌کنم
کلاس‌های آموزش ضمن خدمت برای همگرایی دبیران و مدیران در همه سطوح برگزار
شود و حتی در سطوح اولیا هم آموزش‌هایی از سوی صداوسیما ارائه شود.
