شیطنت و بازیگوشی از جمله کارهایی هستند که به صورت ذاتی در برخی کودکان وجود دارند. کودک به دلیل داشتن روحیه‌ی کنجکاوی ممکن است کارهای خطرناکی انجام دهد و کارهایی را انجام دهد که در نهایت به خرابکاری منجر شود.
پردیس تاج، خبرگزاری دانا، گروه سبک زندگی؛ روشن است که هدایت کودک به انجام کارهای صحیح و دوری از خرابکاری بر عهده‌ی والدین و اطرافیان کودک است زیرا والدین با آگاهی کافی می‌توانند به کودک خود کمک کنند.
پیش از هر چیزی لازم است بدانید همانطور که اشاره شد برخی فعالیت‌های خرابکارانه در کودک ریشه در کنجکاوی آنها دارد و متناسب با سن خود، کارهایی خرابکارانه انجام می‌دهند که در واقع هدفشان نه تنها خرابکاری نمی‌باشد بلکه کسب تجربه‌‌ایی جدید نیز می‌باشد.
اما اگر فعالیت‌های خرابکارانه در کودک جنبه‌ی افراطی داشته باشد به علل مختلفی بستگی دارد. این علت‌ها در کودکان متفاوت است.
علل رفتار خرابکارانه در کودکان:
۱- علت‌های روانی
دلیل‌های زیادی برای رفتارهای خرابکارانه وجود دارد که بعضی از آنها به علت‌های روانی بر می‌گردد که از مصادیق آن کنجکاوی و خیال‌بافی، انحصار طلبی، از خود بیگانگی می‌باشد.
۲- علت‌های عاطفی
دومین دلیل برای رفتارهای خرابکارانه به علت‌های عاطفی بر می‌گردد که می‌توان به تخلیه‌ی هیجانات و ناراحتی‌ها، ابراز حسادت یا احتیاج به محبت بیشتر، احساس بی پناهی، بیان خشم، توجه بیش از حد خانواده و به اصطلاح لوس شدن کودک، اشاره کرد.
۳- علت‌های اجتماعی
علت‌های اجتماعی و محیطی دلیل دیگری است که می‌تواند به فعالیت‌ها و رفتارهای خرابکارانه کودک منجر شود. روابط نا موفق اعضای خانواده، تنبیهات شدید، احساس ناچاری و نداشتن تفریح مناسب، جلب توجه، پاک کردن آثار جرم و ... از جمله موارد علت‌های محیطی هستند که نیاز به بررسی دقیق دارند.
۴- علت‌های زیستی و وراثت
نمی‌توان تاثیر وراثت را نادیده گرفت و عوامل زیستی از دیگر علل داشتن رفتار خرابکارانه در کودکان می‌باشد. علل زیستی مانند مصرف نیرو در کودک و نیاز به تخلیه آن، وجود بیماری و نارسایی‌های عضوی و ... است. خشونت و پرخاشگری، بدخلقی و... که از ویژگی‌های شخصیتی افراد هستند نیز در ایجاد فعالیت‌های خرابکاری نقش بسزایی دارند.
چه راه‌حل‌هایی برای برخورد با کودک شیطون خرابکار وجود دارد؟
۱- سبک فرزند پروری را تغییر دهید.
کودکان به طور دائم در حال کشف دنیای پیرامون خود هستند بنابراین تغییر آنها ممکن است سخت باشد اما شما به عنوان والد می‌توانید سبک فرزند پروری خود را تغییر دهید و به صورتی باشید که در کنار فرزندتان لذت ببرید.
۲- خرابکاری را به بازی تبدیل کنید.
بازی کردن جز جدایی ناپذیر از کودکان است. می‌توان گفت در بیشتر مواقع علت خرابکاری کودکان، نبود بازی مناسب و همبازی و تنهایی است. بنابراین کودک در چنین شرایطی برای سرگرم کردن خود ممکن کارهای خرابکارانه‌ای انجام دهد. شما می‌توانید با ایجاد بازی نو، از خرابکاری کودک جلوگیری کنید زیرا تبدیل خرابکاری به بازی و فعالیت جدید می‌تواند تاثیر بسزایی در رفتار مثبت کودک داشته باشد. به طور مثال اگر کودک بر روی دیوار نقاشی می‌کشد با چسباندن کاغذ به دیوار از خرابکاری او جلوگیری کنید.
۳- جبران خرابکاری را به عهده‌ی کودک بگذارید.
نکته‌ای که حائز اهمیت است این می‌باشد که اگر کودک کار اشتباهی را مرتکب می‌شود، خودش نیز خرابکاری را جبران کند. اگر جبران اشتباه و خرابکاری به عهده‌ی کودک باشد او نیز یاد می‌گیرد تا کمتر خرابکاری انجام دهد. البته که شما هم می‌توانید فرزندتان را کمک کنید.
۴- تنبیه ممنوع.
در صورتی که کودک خرابکاری انجام می‌دهد از تنبیه و سرزنش او بپرهیزید. و به جای تنبیه احساستان را با او در میان بگذارید. به طور مثال هنگامی که کودک وسیله‌ای را خراب می‌کند بگویید: من خیلی از انجام این کار ناراحت شدم و ... .
پیش از هر چیزی لازم است بدانید همانطور که اشاره شد برخی فعالیت‌های خرابکارانه در کودک ریشه در کنجکاوی آنها دارد و متناسب با سن خود، کارهایی خرابکارانه انجام می‌دهند که در واقع هدفشان نه تنها خرابکاری نمی‌باشد بلکه کسب تجربه‌‌ایی جدید نیز می‌باشد.
اما اگر فعالیت‌های خرابکارانه در کودک جنبه‌ی افراطی داشته باشد به علل مختلفی بستگی دارد. این علت‌ها در کودکان متفاوت است.
علل رفتار خرابکارانه در کودکان:
۱- علت‌های روانی
دلیل‌های زیادی برای رفتارهای خرابکارانه وجود دارد که بعضی از آنها به علت‌های روانی بر می‌گردد که از مصادیق آن کنجکاوی و خیال‌بافی، انحصار طلبی، از خود بیگانگی می‌باشد.
۲- علت‌های عاطفی
دومین دلیل برای رفتارهای خرابکارانه به علت‌های عاطفی بر می‌گردد که می‌توان به تخلیه‌ی هیجانات و ناراحتی‌ها، ابراز حسادت یا احتیاج به محبت بیشتر، احساس بی پناهی، بیان خشم، توجه بیش از حد خانواده و به اصطلاح لوس شدن کودک، اشاره کرد.
۳- علت‌های اجتماعی
علت‌های اجتماعی و محیطی دلیل دیگری است که می‌تواند به فعالیت‌ها و رفتارهای خرابکارانه کودک منجر شود. روابط نا موفق اعضای خانواده، تنبیهات شدید، احساس ناچاری و نداشتن تفریح مناسب، جلب توجه، پاک کردن آثار جرم و ... از جمله موارد علت‌های محیطی هستند که نیاز به بررسی دقیق دارند.
۴- علت‌های زیستی و وراثت
نمی‌توان تاثیر وراثت را نادیده گرفت و عوامل زیستی از دیگر علل داشتن رفتار خرابکارانه در کودکان می‌باشد. علل زیستی مانند مصرف نیرو در کودک و نیاز به تخلیه آن، وجود بیماری و نارسایی‌های عضوی و ... است. خشونت و پرخاشگری، بدخلقی و... که از ویژگی‌های شخصیتی افراد هستند نیز در ایجاد فعالیت‌های خرابکاری نقش بسزایی دارند.
چه راه‌حل‌هایی برای برخورد با کودک شیطون خرابکار وجود دارد؟
۱- سبک فرزند پروری را تغییر دهید.
کودکان به طور دائم در حال کشف دنیای پیرامون خود هستند بنابراین تغییر آنها ممکن است سخت باشد اما شما به عنوان والد می‌توانید سبک فرزند پروری خود را تغییر دهید و به صورتی باشید که در کنار فرزندتان لذت ببرید.
۲- خرابکاری را به بازی تبدیل کنید.
بازی کردن جز جدایی ناپذیر از کودکان است. می‌توان گفت در بیشتر مواقع علت خرابکاری کودکان، نبود بازی مناسب و همبازی و تنهایی است. بنابراین کودک در چنین شرایطی برای سرگرم کردن خود ممکن کارهای خرابکارانه‌ای انجام دهد. شما می‌توانید با ایجاد بازی نو، از خرابکاری کودک جلوگیری کنید زیرا تبدیل خرابکاری به بازی و فعالیت جدید می‌تواند تاثیر بسزایی در رفتار مثبت کودک داشته باشد. به طور مثال اگر کودک بر روی دیوار نقاشی می‌کشد با چسباندن کاغذ به دیوار از خرابکاری او جلوگیری کنید.
۳- جبران خرابکاری را به عهده‌ی کودک بگذارید.
نکته‌ای که حائز اهمیت است این می‌باشد که اگر کودک کار اشتباهی را مرتکب می‌شود، خودش نیز خرابکاری را جبران کند. اگر جبران اشتباه و خرابکاری به عهده‌ی کودک باشد او نیز یاد می‌گیرد تا کمتر خرابکاری انجام دهد. البته که شما هم می‌توانید فرزندتان را کمک کنید.
۴- تنبیه ممنوع.
در صورتی که کودک خرابکاری انجام می‌دهد از تنبیه و سرزنش او بپرهیزید. و به جای تنبیه احساستان را با او در میان بگذارید. به طور مثال هنگامی که کودک وسیله‌ای را خراب می‌کند بگویید: من خیلی از انجام این کار ناراحت شدم و ... .
۵- پیشگیری کنید.
خانه باید به صورتی باشد که کودک در آن بتواند به راحتی بازی کند. بنابراین از در دسترس نگه گذاشتن وسایل خطرناک و تیز خودداری کنید. می‌توانید با قفل زدن بر روی کابینت‌ها جلوی شیطنت و خرابکاری کودک را بگیرید و البته در ازای آن اسباب بازی را در دسترس او قرار دهید. از یاد نبرید که محدودیت بیش از اندازه‌ی کودکان می‌تواند نتیجه‌ای بر خلاف آنچه انتظار داشتید به همراه داشته باشد. 