در آخرین روزهای بهمن ماه سال 1398 بود که با تائید ورود ویروس کرونا به کشور، بسیاری از فعالیت‌ها و کسب‌وکارها تحت تاثیر محدودیت‌های ناشی از اجرای پروتکل‌های بهداشتی قرار گرفت. در این میان شاید کرونا بیش از همه فعالیت‌های آموزشی را تحت تاثیر قرار داد. مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شد و آموزش به فضای مجازی رفت.
نرگس درودیان، خبرگزاری
دانا، سرویس آموزش؛ ویروس هزار چهره کرونا مدتی است که بر تمامی اقصی نقاط جهان و جای
جای کشورمان سایه انداخته، بسیاری را به کام مرگ فرستاده و روح و روان بسیاری را نیز
تحت تاثیر شرایط گاه غیرقابل تحمل قرار داده است.
مدرسه چیزی بیش از فرصت‌های آموزشی در اختیار کودکان ما قرار می‌دهد؛ سلامت اجتماعی، عاطفی و روانی کودکان در مدارس ارتقا پیدا می‌کند و این روزها که همه‌گیری کرونا باعث تعطیلی مدارس شده است و هنوز وضعیت بازگشایی مدارس در ماه‌های آینده نامشخص است جامعه و نظام آموزشی با عوارض این تعطیلات طولانی روبه‌رو می‌شود. کووید 19 یک بیماری با تاثیرات یکسان نیست.
کودکان آسیب‌پذیرتر بیش از دیگران تحت تاثیر مشکلات این تعطیلی کرونایی قرار می‌گیرند. مدرسه برای کودکان کم‌سن‌وسال امن ترین و با ثبات‌ترین بخش زندگی است؛ همچنین وابستگی‌هایی که بین برخی از دانش‌آموزان با معلمان و هم کلاسی‌هایشان ایجاد می‌شود، برای سلامت روان و زندگی بهتر آنان اهمیت به‌سزایی دارد. حال در صورت فقدان این حمایت‌های روانی، در درازمدت با پیامدهای منفی آن مواجه خواهیم بود که با ادامه تعطیلی مدارس این مشکل تشدید خواهد شد.
اما این روزها مدارس خالی از دانش آموزان است؛ کرونا می‌تازد و برای کنترل این بیماری بی حساب و کتاب، در تمام دنیا آموزش‌ها به سمت غیرحضوری پیش می‌رود و یا میان حضور و غیرحضوری در رفت و آمد است. در سال‌های تحصیلی قبل باید به دنبال آسیب‌های اجتماعی در میان نوجوانان و جوانان و حتی کودکان، در درون مدرسه می‌گشتیم و بخش مهمی از مطالبه کنترل این آسیب‌ها که از هر دوره رشدی تا دوره رشدی دیگر، از هر نوع تربیت تا نوع تربیت دیگر و از طبقه اجتماعی تا طبقه اجتماعی دیگر متفاوت است، را از معلمان و مشاوران و کادر مدرسه مطالبه می‌کردیم.
حالا این روزها علاوه بر اینکه دنیای مجازی خود آسیب جدید جدی تری شده است که در همین روزها بازنمودهایی از آن در همین فضای مجازی دست به دست می‌شود، عملاً کنترل اوضاع نیز از دست آموزش و پرورش خارج است چرا که برای کنترل چنین آسیب‌هایی نیاز به دسترسی رو در رو و مشاهده و… است. حالا شاید بیراه نباشد اگر بگوییم آسیب‌های اجتماعی و روانی قشر عظیمی از جامعه که نوجوانان و جوانان هستند، زیر خاکستری پنهان است که شاید نه به چشم والدین، نه معلمان، نه مشاوران بیاید و یا وقتی نمایان شود که دیگر کار از کار گذشته است و مداخلات جدی نیاز شده است.
مدارس همچنان تعطیل
حالا پس از نزدیک به ۱۸ ماه، مدارس همچنان به دور از هیاهو و جنب‌وجوش، منتظر اعلام حضور از اول مهرماه ۱۴۰۰ بودند که با توجه به وضعیت پیش آمده، حضور دانش‌آموزان در کلاس درس در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. محقق نشدن برنامه واکسیناسیون عمومی و موج‌های یکی پس از دیگر کرونا، تصمیم‌گیری در مورد بازگشایی مدارس را سخت کرده است.
ماه گذشته بود که علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در سخنانی، اهمیت بازگشایی مدارس را بسیار بیشتر از دانشگاه دانست و گفت: «آموزش حضوری نمی‌تواند جایگزین آموزش مجازی شود. در آموزش مجازی فقط آموزش انجام می‌شود، اما با حضور فیزیکی فرزندان در مدارس، پرورش که مقدم بر آموزش است هم مورد توجه قرار می گیرد.»
این سخنان در حالی مطرح شد که دقیقا اوایل ماه جاری محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش‌وپرورش در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره بازگشایی مدارس از مهرماه ۱۴۰۰ گفته بود: «این امر مستلزم کسب آمادگی‌هایی‌ست که برای این آمادگی‌ها برنامه‌ریزی کرده‌ایم.» «واکسیناسیون معلمان و فرهنگیان یکی از پیش‌نیازهای بازگشایی مدارس است که با هماهنگی ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشت، از مردادماه شروع می‌شود.»
ترک تحصیل کودکان، مساله‌ای حاد
کرونا باعث شد تا دانش‌آموزان بیش از یک سال تحصیلی را در خانه و کنار خانواده‌هایشان سپری کنند. با توجه به شیوه واکسیناسیون هنوز دقیقا مشخص نیست سال تحصیلی چگونه آغاز می‌شود. تداوم این خانه‌نشینی و دوری از مدارس چه پیامدهایی برای کودکان به همراه دارد؟
رئیس انجمن مطالعات کودک پیش دبستان در این زمینه گفت: تداوم این شرایط می‌تواند بر جنبه‌های روانی، اجتماعی و آموزشی کودکان اثر بگذارد. یکی از پیامدهای این تداوم آن است که شاهد افزایش نرخ ترک تحصیل خواهیم بود. فشار اقتصادی خانواده‌ها و بیکاری در میان والدین افزایش یافته، تورم ایجاد شده و درآمد خانواده‌ها کاهش پیدا کرده است؛ همه این عوامل سبب شده تا در فراهم کردن امکانات و خدماتی که کودکان نیاز دارند، غیرمستقیم تاثیر بگذارد.
بنابراین این احتمال وجود دارد که شاهد ترک تحصیل کودکان در حوزه آموزش باشیم. کیفیت آموزش هم آنچنان که باید در کلاس‌های حضوری وجود داشته باشد، در کلاس‌های مجازی اتفاق نیفتاده است.
به گفته وی، رصد مدارس بر تحصیل دانش‌آموزان، مانند گذشته وجود ندارد و خیلی اوقات خانواده‌ها، دانش و آمادگی لازم را برای کمک به فرزندانشان ندارند. اگر این شرایط تدوام یابد ممکن است در دوره‌های بعدی، از نظر کیفیت آموزش آسیب جدی ببینند. بحث مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی به‌ویژه در دوره دبستان و پیش از دبستان بسیار مهم است و کودکان، بسیاری از مهارت‌های اجتماعی را در این دوران یاد می‌گیرند.
تعطیلی های ادامه دارو آسیب های روحی و جسمی دانش آموزان
محققان برخی از چالش‌های تعطیلی مدارس و خانه‌نشینی کودکان را عنوان کردند؛ به عنوان مثال، تعطیلی مدارس، منجر به تغییر نقش معلم به والدین شده و آموزش مهارتها تا حدودی تغییر کرده است.
افزایش انزوای اجتماعی، ناتوانی والدین در ارزیابی، سنجش و اعتبارسنجی یادگیری برای تعیین پیشرفت و بسیاری از موارد دیگر در این دوران، بر سلامتی دانش‌آموزان تاثیرگذار است.
علاوه بر این، نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که کاهش فعالیت‌های جسمی کودکان و اختلال در فعالیت‌های روزمره آنها بر سلامت روان تاثیر منفی می‌گذارد.
نتایج نشان می‌دهد: 42 درصد از جمعیت جهان در معرض اثرات منفی بلندمدت سلامت روان قرار دارند.
به منظور کاهش این تاثیرات بر سلامت روحی و جسمی کودکان و نوجوانان، باید فعالیت‌های مرتبط با کاهش این تهدیدات رو به رشد در نظر گرفته شود.
با توجه به اینکه بیماری همه گیر کووید 19 یک تهدید جهانی است، جوامع بین‌المللی، محققان، متخصصان و سیاست‌گذاران باید اطلاعات و یافته‌های مرتبط با راهکارها را به اشتراک بگذارند تا به منظور کاهش تاثیرات روانی بر کودکان و نوجوانان به دلیل تعطیلی مدارس به کار گرفته شود.
همچنین افراد می‌توانند از خدمات بهداشت روان مجازی که برای جذب علاقه و تمرکز کودکان و نوجوانان در این مرحله طراحی شده، استفاده کنند.
