نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس دانش و فناوی؛ «چرا دست و پایم سرد است؟ چرا اغلب اوقات با اینکه هوا سرد نیست، در دست‌هایم احساس سردی می‌کنم؟ چرا وقتی به رختخواب می‌روم، پاهایم گرم نمی‌شود؟ این سردی نشانه چیست و آیا خطرناک است؟» این‌ها جملات پرتکراری است که بیشتر افراد دچار سردی اندام‌ها به‌طور مکرر از پزشکان و متخصصان می‌پرسند.
طیف گسترده‌ای از دلایل در ایجاد سردی اندام‌ها موثرند و این اتفاق لزوما با قرارگرفتن در معرض سرما مرتبط نیست. دلایل ایجادکننده سردی دست و پا به دو دسته دلایل با شیوع بیشتر و دلایل با شیوع کمتر تقسیم می‌شوند. دلایل با شیوع بیشتر شامل اضطراب و نگرانی، استعمال دخانیات، قاعدگی، کم‌خونی، مصرف برخی داروها، تیروئید، دیابت و کمبود انواع ویتامین‌هاست و از دلایل با شیوع کمتر، ابتلا به دو بیماری شریان‌های محیطی و لوپوس را می‌توان نام‌برد.
متخصصان می‌گویند عوامل مختلفی مثل کم‌کاری تیروئید، کم‌خونی، فشارخون پایین، کشیدن سیگار و... به کُند شدن جریان خون و احساس سردی و حتی سوزش در نواحی دست و پا منجر خواهد شد.
بنابر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت هشت علت احساس سردی در دست و پاها از قرار زیر است:
_ کم خونی: کم خونی یکی از دلایل بالقوه سردی انگشتان است. کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن قادر به تولید گلبول‌های قرمز کافی نیست و یا زمانی که تولید هموگلوبین خون کمتر از حد نرمال است. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش اکسیژن در خون و سردی اندام‌ها شود. کم خونی به دلایلی از قبیل کمبود آهن، مشکلات گوارشی، خونریزی داخلی و ... رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، کم خونی می‌تواند با مصرف یک مکمل ساده آهن درمان شود، اما در موارد جدی‌تر ممکن است نیاز به دریافت درمان‌های دیگر از سوی پزشک وجود داشته باشد.
_ سندرم رینود: افراد مبتلا به این سندرم اغلب سردی انگشتان دست را احساس می‌کنند. افراد مبتلا به این بیماری دارای رگ‌های خونی غیرعادی در دست‌ها هستند و شدت بروز نشانه‌های رینود به میزان تنگ شدن عروق بستگی دارد. وقتی این تنگی به طور متناوب و طولانی اتفاق افتد، علائم هم به شکل شدیدتری دیده می‌شوند، اما به هر حال سه علامت حتما در یک حمله رینود دیده می شود: سرد شدن انگشتان دست و پا، تغییر رنگ و بروز رنگ پریدگی انگشتان، احساس خواب رفتن و سوزن سوزن شدن عضو پس از قرار گرفتن مجدد در محیط گرم.
_ لوپوس: لوپوس تا حدود زیادی مرموز است و تحت شرایطی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خود حمله می‌کند.
_ مشکلات سیستم گردش خون: محدود شدن جریان خون به هر بخشی از بدن به ویژه اندام‌هایی مانند انگشتان پا و یا دست، منجر به احساس سرد شدن آنها می‌شود. مشکلات گردش خون حاکی از شروع عوارض قلبی بوده و بیشتر در مردان بالای ۵۰ سال شایع است.
_ سیگار کشیدن: اگر هنوز دلایل ترک سیگار برایتان کافی نیست، باید بدانید که نیکوتین موجود در سیگار منجر به انقباض سلول‌های خونی می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد پلاک در عروق خونی شود. این روند کاهش جریان خون به اندام‌های پایانی مانند انگشتان را بیشتر می‌کند.
_ کمبود ویتامین ب ۱۲: فقر ویتامین ب ۱۲ در رژیم غذایی منجر به احساس سرمای بیش از حد در انگشتان می‌شود. اما چرا؟ مصرف ناکافی ویتامین ب ۱۲ منجر به کاهش تولید سلول‌های قرمز می‌شود. اگر شما گیاهخوار هستید ممکن است سردی انگشتان ناشی از فقر ویتامین ب ۱۲ را بیشتر حس کنید. با مصرف مکمل‌های ویتامین ب ۱۲ این مشکل برطرف می‌شود.
_ مصرف داروها: داروهای شما می‌تواند انگشتان شما را سرد کند. داروهای بسیاری وجود دارد که می‌تواند سلول‌های خونی به ویژه عروق خونی را منقبض کند. برخی از این داروها شامل بتا بلاکرها (تجویز شده برای تنظیم فشار خون)، برخی داروهای سرطان، داروهای میگرن و ضد احتقان‌های بدون نسخه هستند. با پزشک یا داروساز برای دانستن اینکه آیا هریک از این داروهایی که مصرف می‌کنید می‌تواند موجب علائم شود، صحبت کنید.
_ کم کاری تیروئید: اگر انگشتان‌تان در یک روز گرم و سرد است، ممکن است این وضعیت به فعالیت غده تیروئید بستگی داشته باشد و نه درجه حرارت بدن یا عملکرد سیستم گردش خون شما. غده تیروئید نقش مهمی در کمک به تنظیم دمای بدن دارد. در اصل تیروئید ترموستات بدن ما است. مشکلات تیروئید همچنین می‌تواند منجر به احساس خستگی، یبوست، نوسانات وزن و ... بخصوص در افراد بالای ۵۰ سال شود.
قاعدگی و کم‌خونی
برخی خانم‌ها عنوان می‌کنند در ایام قاعدگی دچار سردی دست و پا می‌شوند. در دوران قاعدگی به دلیل از دست دادن خون و ایجاد ضعف ممکن است این حالت ایجاد شود. کم‌خونی از دلایل ایجاد سردی در اندام‌هاست. این مورد معمولا با علائمی نظیر بی‌حالی، ضعف، خستگی، رنگ‌پریدگی و کمبود انرژی طی انجام فعالیت‌های روزمره همراه است. با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون می‌توان به تشخیص سپس درمان کم‌خونی پرداخت. البته مصرف برخی داروها نیز به دلیل تاثیری که در تنگ یا گشادکردن عروق خونی محیطی دارند، مستعد ایجاد سردی اندام‌ها در افراد مصرف‌کننده هستند که بهتر است با پزشک تجویزکننده در این مورد مشورت شود.
بیماری زمینه‌ای و کمبود ویتامین
مشکلات تیروئید می‌تواند علائمی مانند بی‌حالی، اضافه وزن، سردی اندام‌ها و… ایجاد کند. در افراد مبتلا به دیابت نیز به‌خصوص کسانی که کنترل قند خوبی ندارند، به‌دلیل آسیب به اعصاب انتهایی یا ایجاد اختلال در گردش خون، ممکن است سردی اندام‌ها دیده شود. البته کمبود برخی ویتامین‌ها مثل ویتامین‌های گروه B هم می‌تواند باعث اختلالاتی مانند گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن دست و پا یا احساس سردی و کرختی اندام‌ها شود.
در صورت کمبود این ویتامین می‌توان از طریق اصلاح برنامه غذایی و مصرف مکمل‌های خوراکی یا تزریقی این کمبود را تامین کرد. به یاد داشته‌باشید شیوع سردی در شیرخواران هم بالاست. به دلیل اینکه نوزادان نسبت سطح بدن به وزن‌شان بیشتر از بزرگسالان و مقدار دمایی که شیرخوار از طریق پوست از دست می‌دهد زیادتر است، این عامل می‌تواند سبب ایجاد سردی در انتهای اندام‌های شیرخوار شود که اغلب جای نگرانی نیست.
